Θα έπρεπε να ήταν σήμερα, στα 58 χρόνια της, ένα θρυλικό brand της ενόργανης γυμναστικής, σεβασμιότατη, σαν ιέρεια, μεταξύ παλαίμαχων αθλητριών, ίσως και μέντορας επίδοξων πρωταθλητριών. Θα έπρεπε να αφηγείται σήμερα στους θαυμαστές της πόσο σκληρά δούλεψε και τι θυσίες χρειάστηκε να κάνει για να πετύχει το φαινομενικά ακατόρθωτο, αποκαθηλώνοντας την τελειότητα της Νάντια Κομανέτσι. Θα έπρεπε να έχει χαραχτεί το όνομα της στην αθλητική ιστορία ως σύμβολο επιμονής και θέλησης, ένα παράδειγμα προς μίμηση, που ξεπέρασε το τραύμα του τραγικού χαμού της μητέρας της σε ηλικία 5 ετών για να γίνει η κορυφαία παγκοσμίως στο είδος της.
Θα έπρεπε. Όμως τίποτε απ’ όλα αυτά δεν συνέβη. Ο κόσμος ξέχασε τη Γέλενα Μούχινα διότι από τη στιγμή που δεν ήταν πια σε θέση να προσφέρει στη χώρα της μετάλλια και δόξα, έπρεπε να ξεχαστεί.
Η ιστορία της πρωταθλήτριας, που λόγω εγκληματικών χειρισμών καθηλώθηκε από τα 20 χρόνια της σε αναπηρικό καροτσάκι, δεν ήταν καθόλου βολικό για το καθεστώς να γίνει αντικείμενο οικουμενικής σπέκουλας.
Η Γέλενα Μούχινα γεννήθηκε το 1960 στη Μόσχα και έμεινε ορφανή ως νήπιο, καθώς η μητέρα της κάηκε σε φωτιά που ξέσπασε στο διαμέρισμα όπου ζούσαν. Μεγάλωσε με τη φροντίδα της γιαγιάς της και από μικρή ασχολήθηκε με το καλλιτεχνικό πατινάζ. Μέχρι να εμφανιστεί στην αίθουσα του σχολείου ένας προπονητής και να ζητήσει από τα κορίτσια που ήθελαν να ασχοληθούν με τη γυμναστική, να σηκώσουν το χέρι τους. «Σχεδόν έκλαψα από ευτυχία» είχε πει η ίδια.
Μέχρι τα 15 χρόνια της, η Γέλενα δεν είχε κάποια σημαντική διάκριση, ωστόσο άλλαξε ολοκληρωτικά επίπεδο όταν ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον Μιχαήλ Κλιμένκο, προπονητή έως τότε της ανδρικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Κλιμένκο ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, καθώς αφενός μεν δημιουργούσε πρωταθλητές, αφετέρου είχε τη φήμη ότι πίεζε πέραν των ορίων τους αθλητές του, εξαντλώντας την αυστηρότητά του.
Το φαινόμενο Κομανέτσι σάρωσε τα πάντα στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ το 1976, ανεβάζοντας τον πήχη για τις Σοβιετικές γυμνάστριες, που έως τότε ήταν κυρίαρχες στην ενόργανη. Αυτή που επωμίστηκε να αποτελέσει το «αντίπαλο δέος» της Ρουμάνας σούπερ σταρ ήταν η Μούχινα, που στα χέρια του Κλιμένκο μετουσίωσε το πηγαίο ταλέντο που τόσα χρόνια έκρυβε μέσα της.
Το κορίτσι με τα θλιμμένα μάτια, όπως έμεινε γνωστό, συστήθηκε στο ευρύ κοινό, κατακτώντας τρία χρυσά στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Πράγας το 1977. Οι μεγάλες παραστάσεις της δόθηκαν ωστόσο ένα χρόνο αργότερα, στο Παγκόσμιο του Στρασβούργου. Εκεί άφησε με ανοιχτό το στόμα ειδικούς και μη, λανσάροντας κάποιες επαναστατικές για τα δεδομένα της εποχής ασκήσεις.
Μία εξ’ αυτών μάλιστα, στις ασκήσεις εδάφους, πήρε το όνομα της. Το πρόγραμμα της σε αυτό το αγώνισμα αξιολογήθηκε ως ένα από τα καλύτερα όλων των εποχών και της εξασφάλισε το χρυσό μετάλλιο στο σύνθετο ατομικό. Η Κομανέτσι και το κορυφαίο έως τότε όνομα της ΕΣΣΔ, η Νέλι Κιμ, είδαν την πλάτη της.
Η Μούχινα κατέκτησε συνολικά τρία χρυσά μετάλλια (ομαδικό, ασκήσεις εδάφους) και δύο ασημένια (δοκός ισορροπίας, ασύμμετροι ζυγοί), για να αναδειχτεί στη μεγάλη πρωταγωνίστρια της διοργάνωσης.
Επόμενος στόχος το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Τέξας το 1979, ουσιαστικά η πρόβα τζενεράλε πριν από το μεγάλο στόχο, τους Ολυμπιακούς του 1980.
Η Γέλενα ωστόσο δεν κατάφερε να ταξιδέψει στις ΗΠΑ, ένα μήνα πριν από τους αγώνες έσπασε το πόδι της. Χωρίς αυτήν, η Σοβιετική ομάδα ηττήθηκε για πρώτη φορά, μένοντας δεύτερη πίσω από τη Ρουμανία.
Αυτό μέσα στον παραλογισμό του Ψυχρού Πολέμου εκλήφθηκε από την ΕΣΣΔ ως ένα μεγάλο πλήγμα κύρους. Έστω και αν η ήττα προκλήθηκε από μια θεωρητικά φίλια χώρα, του ίδιου μπλοκ, για την υπερδύναμη αξία είχε μόνο η πρωτιά. Η «ζημιά» έπρεπε άμεσα να αποκατασταθεί. Άλλωστε, μόλις ένα χρόνο μετά η Μόσχα θα φιλοξενούσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και η κόκκινη μηχανή θα έπρεπε να προετοιμαστεί πυρετωδώς για να μην… ατιμαστεί από μια εντός έδρας ήττα.
Μετά το… κάζο στο Τέξας, παράγοντες και αξιωματούχοι της Σοβιετικής Ένωσης άρχισαν να πιέζουν την Γέλενα και τον προπονητή της ώστε να επιστρέψει γρήγορα στις προπονήσεις, προκειμένου να έχει αρκετό χρόνο προετοιμασίας για το μεγάλο γεγονός. Ούτε οι γιατροί δεν κατάφεραν να αντισταθούν στην ψύχωση του καθεστώτος, αφαιρώντας το γύψο από το πόδι της αθλήτριας νωρίτερα απ’ ότι έπρεπε.
Η Γέλενα επέστρεψε πράγματι στις προπονήσεις, σύντομα όμως διαπιστώθηκε ότι το τραύμα δεν είχε επουλωθεί και έσπευσαν να επανορθώσουν το λάθος, υποβάλλοντας την σε χειρουργική επέμβαση.
Είχε εξελιχθεί πια σε ένα «πειραματόζωο», δίχως τη δυνατότητα κρίσης και επιλογής. Η υγεία της ήταν άνευ σημασίας, μπροστά στην επιδίωξη κατάκτησης του Χρυσού Ολυμπιακού μεταλίου, με κάθε κόστος.
«Δουλειά, δουλειά, δουλειά. Τίποτε άλλο δεν υπήρχε εκτός από την προπόνηση και την πίεση, που συνεχώς αυξανόταν. Κάποιες φορές έλεγες «αυτό είναι, δεν έχω άλλες δυνάμεις”. Αλλά όταν το είπα φωναχτά, ο προπονητής μου μού απάντησε: «Μέχρι να λυγίσεις ψυχολογικά, κανείς δεν θα σε αφήσει να φύγεις”», δήλωσε σε συνέντευξή της χρόνια αργότερα.
Ο χρόνος πίεζε και ο Μιχαήλ Κλιμένκο αποφάσισε να επαναφέρει τη Γέλενα στη δράση, μολονότι δεν είχε αποθεραπευτεί πλήρως. Και ενώ η ίδια διαμαρτυρόταν πως δεν ήταν σε θέση να αγωνιστεί, ο προπονητής της έλαβε μια μοιραία απόφαση: να εκτελέσει την άκρως επικίνδυνη άσκηση, γνωστή ως «το σάλτο του Τόμας», προκειμένου να εξασφαλίσει το μετάλλιο.
Η δοκιμασία είχε πάρει το όνομά της από τον αμερικανό αθλητή που την πρωτοπαρουσίασε. Επρόκειτο για μια εξαιρετικά απαιτητική άσκηση που εκτελούσαν ως τότε μόνο οι άντρες.
Σε μια προπόνηση, μόλις δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων, η Γέλενα εξουθενωμένη από την συνεχή προετοιμασία, τον σοβαρό τραυματισμό, αλλά και την εξαντλητική δίαιτα που την είχαν υποβάλει προκειμένου να χάσει κάποιο βάρος που πήρε κατά την σύντομη ανάρρωση, δεν κατάφερε να πάρει το απαραίτητο ύψος που απαιτούσε η άσκηση. Μετά την περιστροφή, προσγειώθηκε με το σαγόνι και έσπασε τον αυχένα της…
«Ο τραυματισμός μου ήταν αναπόφευκτος. Είχα πει παραπάνω από μία φορά ότι θα έσπαγα το λαιμό μου, αλλά ο Μιχαήλ μου απαντούσε «άνθρωποι σαν εσένα δεν σπάνε το λαιμό τους”. Ήμουν ανόητη. Ήθελα να φανώ αντάξια της πίστης που μου είχαν δείξει, να είμαι μια ηρωίδα. Μακάρι να είχα αρχίσει τη γυμναστική σε ηλικία που θα μπορούσα να επιλέξω συνειδητά το μονοπάτι μου στον αθλητισμό. Αλλά στην ηλικία των 9 και 10 ετών υπάρχει μόνο το άθλημα, νιώθουμε ότι βρισκόμαστε σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο», είπε σε συνέντευξη της στο περιοδικό «Ogonyok», το 1988.
Η Γέλενα, μία από τις πιο δεινές ακροβάτισσες της ιστορίας, κατάντησε τετραπληγική, με ολική παράλυση από το λαιμό και κάτω. Έζησε πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι έως το 2006 οπότε και κορυφώθηκε το προσωπικό δράμα της. Άφησε την τελευταία πνοή της, από επιπλοκές στην υγεία της (καρδιακή προσβολή), σε ηλικία μόλις 46 ετών.
«Για τη χώρα μας οι νίκες στον αθλητισμό πάντα σήμαιναν κάτι παραπάνω. Ενσάρκωσαν τα πλεονεκτήματα του συστήματος και έγιναν σύμβολα της ανωτερότητάς μας. Νίκη με οποιοδήποτε κόστος… Υπάρχει η τιμή της εθνικής ομάδας και της σημαίας. Πίσω από αυτές τις αξίες ισοπεδώνεται το άτομο. Η ανθρώπινη ζωή αξίζει πολύ λιγότερο από το κύρος του έθνους. Εγώ τραυματίστηκα επειδή όλοι γύρω μου κρατούσαν το στόμα τους κλειστό, ενώ έβλεπαν πως δεν ήμουν σε θέση να εκτελέσω το άλμα».
Σε αυτά τα οχτώ χρόνια, από το 1980 έως ότου πει η ίδια την ιστορία της, όλοι όσοι αναμείχθηκαν στην υπόθεση της προσπάθησαν να συγκαλύψουν τα πραγματικά γεγονότα γύρω από τον τραυματισμό της. Θέλοντας να ρίξουν στάχτη στα μάτια, την τίμησαν με το ανώτατο Βραβείο Λένιν. Η αλήθεια είναι ότι σε μεγάλο βαθμό τα κατάφεραν, καθώς η εγκληματική στάση απέναντί της δεν απέκτησε ποτέ τη δέουσα δημοσιότητα.
Ίσως αυτό να απηχεί βέβαια και στη δική της μεγαλοψυχία. Ακόμα και πάνω στο καροτσάκι του πόνου, όχι μόνο έδωσε άφεση αμαρτιών στον πρώην προπονητή της, αλλά εκδήλωσε συναισθήματα συμπόνοιας. «Λυπάμαι για τον Κλιμένκο. Είναι θύμα του συστήματος, ένα μέλος της ανθρώπινης φυλής που «πρέπει να κάνει τη δουλειά του”».
Θα έπρεπε η Γέλενα Μούχινα να είναι ένα διατυμπανισμένο σε όλη την υφήλιο παράδειγμα προς αποφυγή. Ως μαριονέτα πολιτικών σκοπιμοτήτων και θύμα ενός ακύρηχτου πολέμου, που σε αναλγησία και μανία επιβολής δεν διέφερε ιδιαίτερα από αυτούς που κρίνονται στα πεδία των μαχών.
Δυστυχώς όμως και στην περίπτωση του γενναίου κοριτσιού με τα θλιμμένα μάτια, η ιστορία γράφτηκε από τους «νικητές»…
Πηγή: menshouse