Ένα επιστημονικό πείραμα κατέδειξε τι συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό όταν από τους 21 βαθμούς Κελσίου, που είναι μία άνετη θερμοκρασία για εσωτερικό χώρο, βρεθεί εκτεθειμένος στους 10 βαθμούς Κελσίου, που είναι η θερμοκρασία ενός μέσου σπιτιού χωρίς θέρμανση τον χειμώνα.
Τι σκέπτεστε όταν ακούτε πως «έρχεται μία ψυχρή εισβολή»; Το πιθανότερο είναι θερμοκρασίες γύρω στους 0 βαθμούς Κελσίου και ίσως χιόνια στα βουνά. Δύσκολα όμως θα θεωρούσατε «ψύχος» τους 10 βαθμούς Κελσίου. Και όμως, αυτή η θερμοκρασία δεν είναι διόλου φιλική για τον οργανισμό.
«Ακούγεται ήπια, αλλά στην πραγματικότητα είναι αληθινή πρόκληση για τον οργανισμό», λέει στο BBC ο Dr. Damian Bailey, καθηγητής Φυσιολογίας & Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας. «Δυστυχώς οι 10 βαθμοί Κελσίου είναι η μέση θερμοκρασία στην οποία θα κληθούν να ζήσουν τον χειμώνα πολλοί άνθρωποι, εάν δεν μπορούν να έχουν θέρμανση στα σπίτια τους».
Η θερμοκρασία αυτή όμως έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καρδιά, τους πνεύμονες και τον εγκέφαλο, όπως κατέδειξε ένα επιστημονικό πείραμα. Σε αυτό καταγράφηκε τι συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό όταν από τους 21 βαθμούς Κελσίου (είναι μία άνετη θερμοκρασία για εσωτερικό χώρο) βρεθεί εκτεθειμένος στους 10 βαθμούς.
Οι επιστήμονες πρώτα κατέγραψαν βασικές λειτουργίες του οργανισμού στους 21 βαθμούς. Ύστερα, άρχισαν να μειώνουν τη θερμοκρασία του χώρου χρησιμοποιώντας ριπές ψυχρού αέρα.
Το σημείο καμπής
Ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες, ο ανθρώπινος οργανισμός προσπαθεί πάντοτε να διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία του γύρω στους 37 βαθμούς. Αυτό είναι απαραίτητο για να λειτουργούν ομαλά τα ζωτικά όργανα, όπως η καρδιά.
Η προσπάθεια συντονίζεται από τον εγκέφαλο, ο οποίος ελέγχει συνεχώς τα ερεθίσματα που λαμβάνει από την επιδερμίδα και το αίμα, και προσαρμόζει καταλλήλως τις σωματικές αντιδράσεις.
Στους 18 βαθμούς Κελσίου αρχίζουν να γίνονται εμφανείς αλλαγές στην επιφάνεια του σώματος. Η εφίδρωση, λ.χ., έχει σταματήσει, για να σταματήσει η απώλεια θερμότητας. Επιπλέον, οι τρίχες στα χέρια αρχίζουν να σηκώνονται για να «μονώσουν» το σώμα.
«Μελέτες έχουν δείξει ότι οι 18 βαθμοί Κελσίου είναι το σημείο καμπής. Είναι η στιγμή που ο οργανισμός αρχίζει να δίνει μάχη για να διατηρήσει την εσωτερική θερμοκρασία του», τονίζει ο Dr. Bailey.
Καθώς η περιβαλλοντική θερμοκρασία μειώνεται περαιτέρω, τα δάκτυλα γίνονται λευκά και παγωμένα. Αυτό οφείλεται στην αγγειοσυστολή: τα αιμοφόρα αγγεία στα χέρια συστέλλονται για να μειώσουν και αυτά τις απώλειες θερμότητας.
Στους 10 βαθμούς Κελσίου
Όταν πια το κρύο στον χώρο είναι αισθητό (κάτω από 12 βαθμούς Κελσίου), αρχίζουν τα ρίγη. Τα ρίγη είναι ακούσιες μυϊκές συσπάσεις, τις οποίες χρησιμοποιεί το σώμα για να παράγει θερμότητα.
Στους 10 βαθμούς, ο οργανισμός δουλεύει πια πολύ σκληρά. Μέσα σε μισή ώρα έκθεσης σε αυτή τη θερμοκρασία:
- Η ροή αίματος στον εγκέφαλο μειώνεται κατά 20%
- Η αναπνοή επιταχύνεται
- Η μέση αρτηριακή πίεση και οι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται
- Ο οργανισμός καίει περισσότερους υδατάνθρακες
- Η θερμοκρασία των άκρων (χέρια, πόδια, κεφάλι) μειώνεται κατά 2 βαθμούς Κελσίου κατά μέσον όρο
Με όλες αυτές τις αλλαγές, η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος παραμένει στους 37 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο όλ’ αυτά συμβαίνουν μέσα σε μόλις 30 λεπτά έκθεσης στο κρύο. Όχι αν μείνει κάποιος υπό αυτές τις συνθήκες για μία ή περισσότερες ημέρες, επειδή δεν έχει θέρμανση στο σπίτι του.
Οι δυνητικοί κίνδυνοι
Οι αλλαγές αυτές έχουν σοβαρές συνέπειες. Η σκέψη και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων μειώνονται αισθητά, επειδή ρέει λιγότερο αίμα (και επομένως οξυγόνο) στον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει π.χ. το διάβασμα, αλλά είναι και ό,τι χειρότερο για ασθενείς με νευροεκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου (π.χ. άνοια).
Η καρδιά κτυπά πιο γρήγορα και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνουν για να εξωθηθεί περισσότερο ζεστό αίμα στα ζωτικά όργανα. Αυτό όμως αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα και για εγκεφαλικό.
Ακόμα και το ίδιο το αίμα αλλάζει, καθώς αυξάνεται η πηκτικότητά του και μαζί της ο κίνδυνος θρομβώσεων. Έτσι, αυξάνεται ακόμα περισσότερο ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Οι αλλαγές αυτές εξηγούν γιατί τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά είναι πιο συχνά τον χειμώνα και ιδίως όταν μειώνεται πολύ η περιβαλλοντική θερμοκρασία, τονίζει ο Dr. Bailey.
Για όσους πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας και για τους ηλικιωμένους, οι προαναφερθείσες αλλαγές μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά επικίνδυνες. «Τα επιστημονικά δεδομένα σαφέστατα υποδηλώνουν ότι το ψύχος είναι πιο θανατηφόρο από τον καύσωνα», τονίζει ο ειδικός. «Νομίζω ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στους κινδύνους που σχετίζονται με αυτό».