Το θερμόμετρο του Γαλιλαίου, από το όνομα του διάσημου Ιταλού φυσικού, είναι ένα θερμόμετρο που κατασκευάζεται από ένα σφραγισμένο γυάλινο κύλινδρο που περιέχει διαυγές υγρό και μια σειρά από αντικείμενα των οποίων η πυκνότητα αυξάνεται ή μειώνεται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας.
Στο υγρό του γυάλινου κυλίνδρου αιωρείται μια σειρά βαρών. Συνήθως αυτά τα βάρη είναι σφαιρίδια με έγχρωμο υγρό για το αισθητικό αποτέλεσμα. Καθώς το υγρό στον κύλινδρο με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, αλλάζει την πυκνότητά του, η κάθε αιωρούμενη σφαίρα είναι ελεύθερη να κινηθεί και να φτάσει δε μία θέση όπου είτε η πυκνότητά της να είναι ίδια με αυτή του περιβάλλοντος υγρού ή να ανακοπεί από άλλες σφαίρες.
Εάν οι σφαίρες διαφέρουν σε πυκνότητα κατά ένα πολύ μικρό ποσό και ταξινομηθούν κατά τρόπο ώστε οι λιγότερο πυκνή να είναι στην κορυφή και πιο πυκνή στο κάτω μέρος, μπορούν να σχηματίσουν μια κλίμακα θερμοκρασίας.
Η θερμοκρασία είναι συνήθως διαβάζεται από ένα εγχάρακτο μεταλλικό δίσκο προσαρτημένο σε κάθε επιπλέουσα σφαίρα. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος θα είναι αυτή της σφαίρα που αιωρείται στη μέση της γυάλινης στήλης.
Ο μηχανισμός λειτουργίας είναι απλοϊκός αλλά λίγο δυσνόητος για όσους δεν έχουν τις σχετικές γνώσεις φυσικής. Το όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα όμως είναι εύληπτο από όλους.
Το θερμόμετρο του Γαλιλαίου είναι μια πολύ όμορφη επινόησή που βασίζεται στην αρχή της Άνωσης του Αρχιμήδη.
Μπορείτε να το βρείτε σε Μουσεία, στο Ευγενίδειο Ίδρυμα, στο ίντερνετ και σε πολλά καταστήματα ως διακοσμητικό, με πολύ μικρό κόστος. Οι γυάλινες μπάλες έχουν ίσους όγκους αλλά διαφορετικές μάζες, αφού περιέχουν διαφορετικές ποσότητες υγρού.
Κάτω από κάθε γυάλινη μπάλα κρέμεται ένας δίσκος στον οποίο αναγράφεται μια θερμοκρασία.
Σε κάθε γυάλινη μπάλα που βρίσκεται μέσα στο υγρό ασκούνται δύο δυνάμεις, το βάρος της και η άνωση.
Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει τότε το υγρό διαστέλλεται, η πυκνότητα του μειώνεται και κατά συνέπεια η άνωση που δίνεται από τον τύπο:
Το θερμόμετρο του Γαλιλαίου αποτελείται από ένα κλειστό γυάλινο σωλήνα με χρωματιστό υγρό (συνήθως λάδι) μέσα στο οποίο βρίσκονται μικρές γυάλινες μπάλες.