Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένας τρόπος ελέγχου ενός ατόμου επί ενός άλλου. Ο θύτης χρησιμοποιεί τα συναισθήματα για να επικρίνει, να ντροπιάσει, να κατηγορήσει, ή να χειραγωγήσει το θύμα. Γενικά, μια σχέση είναι συναισθηματικά καταχρηστική, όταν υπάρχει ένα σταθερό μοτίβο υβριστικών λέξεων και συμπεριφορών εκφοβισμού, που φθείρουν την αυτοεκτίμηση και υπονομεύουν την ψυχική υγεία του δέκτη.
Επιπλέον, η ψυχική, ή συναισθηματική κακοποίηση, αν και είναι πιο συχνή στις ερωτικές και τις έγγαμες σχέσεις, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση μεταξύ δύο ατόμων, ακόμα δηλαδή και μεταξύ φίλων, συγγενών και συναδέλφων.
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μια από τις πιο δύσκολες μορφές κακοποίησης για αναγνώριση. Μπορεί να είναι λεπτεπίλεπτη και ύπουλη, ή φανερή και χειριστική. Είτε έτσι είτε αλλιώς, εξαφανίζεται η αυτοεκτίμηση του θύματος, που φτάνει στο σημείο να αμφιβάλλει για τις αντιλήψεις και την ίδια την πραγματικότητα γύρω του.
Ο υποκείμενος στόχος της συναισθηματικής κακοποίησης είναι ο έλεγχος του θύματος με την απαξίωση, την απομόνωση και την φίμωση.
Στο τέλος, το θύμα νιώθει παγιδευμένο. Συχνά είναι πολύ πληγωμένο, για να αντέξει άλλο τη σχέση, αλλά και πολύ φοβισμένο για να απεμπλακεί από αυτήν. Έτσι ο κύκλος επαναλαμβάνεται μέχρι να γίνει κάτι, συνήθως ακραίο.
Πως καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχει συναισθηματική κακοποίηση σε μια σχέση
Όταν εξετάζετε τη δική σας σχέση, να θυμάστε ότι η συναισθηματική κακοποίηση είναι συχνά ανεπαίσθητη. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί. Αν δυσκολεύεστε να διακρίνετε εάν η σχέση σας είναι καταχρηστική ή όχι, σταματήστε και σκεφτείτε το πώς σας κάνουν να νιώθετε οι αλληλεπιδράσεις με τον/την σύντροφό σας, κάποιο φιλικό πρόσωπο, ή μέλος της οικογένειάς σας.
Παρακάτω θα δείτε τα σημάδια ότι μπορεί να βρίσκεστε σε μια συναισθηματικά καταχρηστική σχέση. Λάβετε υπόψη ότι ακόμα κι αν ο/η σύντροφός σας κάνει μόνο λίγα από αυτά τα πράγματα, εξακολουθείτε να είστε σε μια συναισθηματικά καταχρηστική σχέση.
Μην πέσετε στην παγίδα να πείτε στον εαυτό σας “εντάξει, δεν είναι και τόσο άσχημα τα πράγματα” και να ελαχιστοποιήσετε την επίδραση της συμπεριφοράς του θύτη.
Να θυμάστε: Σε όλους αξίζει να τους φέρονται με καλοσύνη και σεβασμό.
Εάν αισθάνεστε πληγωμένοι, απογοητευμένοι, μπερδεμένοι, παρεξηγημένοι, καταθλιπτικοί, ανήσυχοι, ή άχρηστοι κάθε φορά που αλληλεπιδράτε με κάποιο άτομο, το πιθανότερο είναι πως πρόκειται για συναισθηματική κακοποίηση.
Προσοχή λοιπόν στα άτομα που παρουσιάζουν τα παρακάτω:
Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι εμφανίζουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Θέτουν παράλογες απαιτήσεις από εσάς
- Περιμένουν από εσάς να αφήσετε τα πάντα στην άκρη και να καλύψετε τις ανάγκες τους
- Απαιτούν να περνάτε όλο τον χρόνο σας μαζί τους
- Είναι δυσαρεστημένοι ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπαθείτε, ή πόσα δίνετε στην σχέση αυτή
- Σας επικρίνουν γιατί δεν ολοκληρώνετε εργασίες σύμφωνα με τις προσδοκίες τους
- Περιμένουν από εσάς να υιοθετείτε τις δικές τους απόψεις (δηλαδή, δεν επιτρέπεται να έχετε διαφορετική γνώμη)
- Απαιτούν να αναφέρετε ακριβείς ημερομηνίες και ώρες, όταν συζητάτε πράγματα που σας αναστατώνουν (και όταν δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό, μπορεί να απορρίψουν το γεγονός σαν να μην συνέβη ποτέ)
Συναισθηματική κακοποίηση είναι όταν: Σας ακυρώνουν
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι σας ακυρώνουν. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Υπονόμευση, απόρριψη, ή διαστρέβλωση των αντιλήψεων, ή της πραγματικότητάς σας
- Άρνηση να αποδεχτούν τα δικά σας συναισθήματα, προσπαθώντας να ορίσουν εκείνοι το πώς πρέπει να νιώθετε εσείς
- Σας ζητούν να εξηγείτε ξανά και ξανά το πώς νιώθετε
- Σας κατηγορούν ότι είστε “πολύ ευαίσθητο”, “πολύ συναισθηματικό”, ή “τρελό” άτομο.
- Άρνηση να αναγνωρίσουν ή να αποδεχτούν τις απόψεις ή τις ιδέες σας ως έγκυρες
- Απορρίπτουν τα αιτήματα, τις επιθυμίες και τις ανάγκες σας λέγοντας ότι είναι γελοία, ή αβάσιμα πράγματα
- Υποδηλώνουν ότι οι αντιλήψεις σας είναι λανθασμένες, ή ότι δεν μπορούν να σας εμπιστευτούν, λέγοντας πράγματα όπως «υπερβάλλεις με αυτό που λες».
- Σας κατηγορούν ότι είστε εγωιστής, ή ότι όλο κάτι θέλετε, όταν εκφράζετε τα θέλω ή τις ανάγκες σας (δηλαδή περιμένουν ότι δεν πρέπει να έχετε επιθυμίες ή ανάγκες)
Τα άτομα που ασκούν συναισθηματική κακοποίηση δημιουργούν χάος
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι δημιουργούν χάος. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Ξεκινούν αντιπαραθέσεις, απλά και μόνο για χάρη της διαφωνίας
- Καταθέτουν μπερδεμένες και αντιφατικές δηλώσεις
- Παρουσιάζουν μεγάλες μεταπτώσεις διάθεσης, ή ξαφνικές συναισθηματικές εκρήξεις
- Σολιάζουν κάθε λεπτομέρεια στα ρούχα σας, τα μαλλιά σας, τη δουλειά σας και πολλά άλλα
- Συμπεριφέρονται τόσο ακανόνιστα και απρόβλεπτα που νιώθετε διαρκώς ότι “ισορροπείτε σε τεντωμένο σχοινί”
Τα άτομα που ασκούν συναισθηματική κακοποίηση χρησιμοποιούν συναισθηματικό εκβιασμό
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν συναισθηματικό εκβιασμό. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Σας χειραγωγούν και σας ελέγχουν, κάνοντάς σας να νιώθετε ενοχές
- Σας ταπεινώνουν είτε δημόσια, είτε και ιδιωτικά
- Χρησιμοποιούν τους φόβους, τις αξίες, τη συμπόνια ή άλλα “κουμπιά” σας, για να ελέγξουν εσάς, ή την κατάσταση
- Διογκώνουν τα ελαττώματά σας, ή σας τα επισημαίνουν συχνά, για να εκτρέψουν την προσοχή από τους ίδιους, ή για να αποφύγουν την ανάληψη ευθυνών για τις δικές τους κακές επιλογές και λάθη
- Αρνούνται ότι συνέβη κάποιο γεγονός, ή ψεύδονται σχετικά με αυτό
- Σας τιμωρούν με το να μην σας δείχνουν στοργή, ή με το να σας μην σας μιλάνε για μεγάλα διαστήματα
Συναισθηματική κακοποίηση είναι όταν: Σας φέρονται σαν να είναι ανώτεροι
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι ενεργούν σαν να είναι ανώτεροι και σαν να δικαιούνται πράγματα για τα οποία δεν κοπιάζουν. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Σας συμπεριφέρονται σαν να είστε εσείς κατώτερα άτομα
- Σας κατηγορούν για δικά τους λάθη και ελλείψεις
- Αμφιβάλλουν όλα όσα λέτε και προσπαθούν να αποδείξουν ότι εσείς κάνετε λάθος
- Κάνουν αστεία εις βάρος σας
- Σας λένε ότι οι δικές σας απόψεις, ιδέες, αξίες και σκέψεις είναι ανόητες, παράλογες, ή «δεν βγάζουν νόημα»
- Σας μιλάνε υποτιμητικά ή συγκαταβατικά
- Χρησιμοποιούν σαρκασμό κατά την αλληλεπίδραση μαζί σας
- Συμπεριφέρονται σαν να έχουν πάντα δίκιο, σαν να ξέρουν πάντα τι είναι το καλύτερο και σαν να είναι πιο έξυπνοι από εσάς
Τα άτομα που ασκούν συναισθηματική κακοποίηση σας ελέγχουν και σας απομονώνουν από άλλους κύκλους ανθρώπων
Οι συναισθηματικά καταχρηστικοί άνθρωποι προσπαθούν να σας απομονώσουν και να σας ελέγξουν. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Ελέγχουν το ποιους βλέπετε, ή με ποιους περνάτε χρόνο, συμπεριλαμβανομένων φίλων και συγγενών σας
- Σας παρακολουθούν στενά ψηφιακά, συμπεριλαμβανομένων μηνυμάτων κειμένου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των email
- Σας κατηγορούν ότι τους απατάτε και ζηλεύουν την όποια σχέση έχετε με άλλο άτομο
- Σας παίρνουν, ή σας κρύβουν τα κλειδιά του οχήματός σας
- Απαιτούν να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή το πού βρίσκεστε, ή χρησιμοποιούν GPS, για να παρακολουθούν την κάθε σας κίνηση
- Σας αντιμετωπίζουν σαν δική τους ιδιοκτησία, ή περιουσιακό στοιχείο
- Επικρίνουν, ή κοροϊδεύουν τους φίλους, την οικογένειά σας και τους συναδέλφους σας
- Χρησιμοποιούν τη ζήλια και τον φθόνο ως δήθεν ένδειξη αγάπης για να σας εμποδίσουν να είστε με άλλα άτομα
- Σας αναγκάζουν να περνάτε όλο τον χρόνο σας μαζί τους
- Κρατούν εκείνοι τον έλεγχο των οικονομικών στην σχέση σας
Συναισθηματική κακοποίηση: Τι τύποι υπάρχουν
Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, όπως:
- Κατηγορίες για απάτη, ή άλλα σημάδια ζήλιας και κτητικότητας
- Διαρκής έλεγχος, ή άλλες προσπάθειες ελέγχου της συμπεριφοράς του άλλου
- Διαρκώς διαφωνούν, ή αντιλέγουν
- Κριτικάρουν τα πάντα
- Εκρήγνυνται άνευ λόγου
- Απομονώνουν το άλλο άτομο από την οικογένεια και τους φίλους του
- Λεκτική κακοποίηση
- Ντροπιάζουν και κατηγορούν το άλλο άτομο
- Αντιδρούν σε μια αντιπαράθεση με το να μην σας μιλάνε για μεγάλο χρονικό διάστημα
- Υποβαθμίζουν τις ανησυχίες του άλλου ατόμου
- Επίτηδες δεν δείχνουν καμία στοργή και προσοχή στο άλλο άτομο
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτοί οι τύποι κακοποίησης μπορεί να μην είναι εμφανείς στην αρχή μιας σχέσης. Μια σχέση μπορεί να ξεκινά με την εμφάνιση ότι είναι φυσιολογική και στοργική, αλλά οι κακοποιητικοί άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να χρησιμοποιούν τακτικές καθώς προχωρά η σχέση, για να ελέγχουν και να χειραγωγούν τον/την σύντροφό τους. Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να ξεκινούν τόσο αργά, που να μην τις παρατηρήσετε στην αρχή.
Συναισθηματική κακοποίηση: Συμβουλές αντιμετώπισης
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση μιας συναισθηματικά καταχρηστικής σχέσης είναι να αναγνωρίσετε την συναισθηματική κακοποίηση. Εάν καταφέρατε να εντοπίσετε οποιαδήποτε πτυχή της στη σχέση σας, είναι σημαντικό πρώτα και κύρια να αναγνωρίσετε και να αποδεχτείτε την πραγματικότητα.
Με το να είστε ειλικρινείς γι’ αυτό που βιώνετε, μπορείτε να αρχίσετε να παίρνετε τον έλεγχο της ζωής σας ξανά στα χέρια σας. Ακολουθούν επτά ακόμη στρατηγικές για να ανακτήσετε τον έλεγχο της ζωής σας:
Κάντε τον εαυτό σας προτεραιότητα
Όσον αφορά την ψυχική και σωματική σας υγεία, πρέπει να θέσετε τον εαυτό σας ως προτεραιότητα. Σταματήστε να ανησυχείτε για το πώς θα ευχαριστήσετε το άτομο που σας κακοποιεί. Φροντίστε τις δικές σας ανάγκες. Κάντε κάτι που θα σας βοηθήσει να σκεφτείτε θετικά και να επιβεβαιώσετε το ποιοι είστε.
Επίσης, φροντίστε να ξεκουράζεστε και να τρώτε υγιεινά γεύματα. Αυτά τα απλά βήματα αυτοεξυπηρέτησης μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το καθημερινό άγχος της συναισθηματικής κακοποίησης.
Καθιέρωση ορίων
Πείτε με πυγμή στο κακοποιητικό άτομο ότι δεν του επιτρέπετε πια να σας φωνάζει, να σας βρίζει, να σας προσβάλει, να είναι αγενής μαζί σας και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, πείτε του τι θα συμβεί αν επιλέξουν να επαναλάβουν τέτοιες συμπεριφορές.
Για παράδειγμα, πείτε του, ότι αν σας φωνάζουν ή σας προσβάλλουν, η συζήτηση θα τελειώσει επιτόπου και θα φύγετε από τον χώρο. Το κλειδί είναι να φανείτε συνεπείς σε αυτά τα όρια που θέσατε.
Μην ανακοινώνετε όρια, που ξέρετε ότι δεν έχετε σκοπό, ή δυνατότητα να κρατήσετε!
Σταματήστε να κατηγορείτε τον εαυτό σας
Εάν βρίσκεστε σε μια συναισθηματικά καταχρηστική σχέση για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, μπορεί να πιστεύετε ότι κάτι δεν πάει καλά με εσάς. Αλλά δεν είστε εσείς το πρόβλημα. Η κατάχρηση είναι επιλογή εκείνου που την κάνει. Σταματήστε λοιπόν να κατηγορείτε τον εαυτό σας, για πράγματα που δεν είναι στον έλεγχό σας.
Συνειδητοποιήστε ότι δεν μπορείτε να διορθώσετε/σώσετε εσείς το άλλο άτομο
Παρά τις καλύτερες προσπάθειές σας, δεν θα μπορέσετε ποτέ να αλλάξετε ένα συναισθηματικά καταχρηστικό άτομο κάνοντας κάτι διαφορετικό εσείς. Ένα καταχρηστικό άτομο επιλέγει να συμπεριφέρεται καταχρηστικά.
Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τις πράξεις του άλλου ατόμου και ότι δεν φταίτε εσείς για τις επιλογές του. Το μόνο πράγμα που μπορείτε να διορθώσετε, ή να ελέγξετε είναι ο τρόπος της δικής σας αντίδρασης.
Αποφύγετε την συμπλοκή
Μην ασχολείστε με ένα υβριστικό άτομο. Με άλλα λόγια, εάν ένας θύτης προσπαθήσει να ξεκινήσει μια διαμάχη μαζί σας, αρχίσει να σας προσβάλλει, να απαιτεί πράγματα από εσάς, ή να θυμώνει με ζήλια, μην προσπαθήσετε να δώσετε εξηγήσεις, ούτε να κατευνάσετε τα συναισθήματά του, ούτε και να απολογηθείτε εσείς για πράγματα που δεν κάνατε.
Απλώς απομακρυνθείτε από την κατάσταση, αν μπορείτε. Η ενασχόληση με ένα άτομο με συναισθηματική κακοποίηση μόνο θα σας δημιουργεί περισσότερη κακοποίηση και στενοχώρια. Όσο και να προσπαθήσετε, δεν θα μπορέσετε να διορθώσετε τα πράγματα στα δικά τους μάτια.
Δημιουργήστε ένα δίκτυο υποστήριξης γύρω σας
Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να πείτε σε κάποιον το τι περνάτε, το να μιλήσετε μπορεί να σας βοηθήσει. Μιλήστε με έναν έμπιστο φίλο, μέλος της οικογένειας ή ακόμα και έναν επαγγελματία σύμβουλο, γι’ αυτό που βιώνετε. Αφαιρέστε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο από το άτομο που σας κακοποιεί και αφιερώστε χρόνο με άτομα που σας αγαπούν και σας υποστηρίζουν.
Αυτό το δίκτυο υγιών φίλων και συγγενών θα σας βοηθήσει να νιώσετε λιγότερο μόνοι και απομονωμένοι. Μπορούν επίσης να υποδείξουν αλήθειες στη ζωή σας και να σας βοηθήσουν να βάλετε τα πράγματα στη θέση τους.
Επεξεργαστείτε ένα σχέδιο εξόδου
Εάν το άτομο που σας φέρεται κακοποιητικά δεν έχει καμία πρόθεση να αλλάξει ή να δουλέψει επάνω στα ελαττώματά του, τότε δεν γίνεται να διασωθεί η όποια σχέση έχετε μαζί του. Η κατάσταση θα βαρύνει και θα παρασύρει και τους δυό σας τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.
Ανάλογα με την κατάστασή σας, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε μέτρα για να τερματίσετε τη σχέση. Κάθε κατάσταση είναι διαφορετική. Επομένως, συζητήστε τις σκέψεις και τις ιδέες σας με έναν έμπιστο φίλο, μέλος της οικογένειας, ή επαγγελματία σύμβουλο. Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, αλλά μπορεί επίσης να είναι πρόδρομος για σωματική κακοποίηση και βία.
Θυμηθείτε επίσης, ότι η συναισθηματική κακοποίηση κλιμακώνεται, όταν το άτομο που κακοποιείται αποφασίζει να φύγει. Επομένως, βεβαιωθείτε ότι έχετε καταρτίσει ένα στέρεο σχέδιο διαφυγής, εάν η κατάχρηση επιδεινωθεί. Η θεραπεία από συναισθηματική κακοποίηση απαιτεί χρόνο. Το να φροντίζετε τον εαυτό σας, να προσεγγίζετε υποστηρικτικά αγαπημένα σας πρόσωπα και να δείτε έναν επαγγελματία θεραπευτή μπορεί να σας βοηθήσει.
Πηγή: https://www.verywellmind.com, iatropedia