Ο Σταύρος Παράβας γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του 1935 από γονείς Μικρασιάτες και ήταν ο μικρότερος από τα πέντε αδέλφια του.
Γράφει η Έπη Τρίμη
Μεγάλωσε στα Προσφυγικά, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Τα παιδικά του χρόνια ήταν δύσκολα, αλλά γεμάτα από αγάπη, ανεμελιά και όνειρα
Από μικρός έπεσε στα βαθιά, καθώς έπρεπε να βοηθήσει την οικογένειά του. Έτσι, για αρκετά χρόνια έκανε δουλειές του ποδαριού. Όμως, το σαράκι του ηθοποιού τον έτρωγε. Από τα σχολικά του χρόνια, ακόμη, συμμετείχε σε θεατρικές παραστάσεις, ενώ τα αδέλφια και οι συμμαθητές του τον παρότρυναν να συνεχίσει.
Τα πρώτα μαθήματα υποκριτικής τα διδάχτηκε το 1952, δίπλα στον ηθοποιό Θεόδωρο Έξαρχο και λίγα χρόνια μετά σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Κώστα Μιχαηλίδη. Η πρώτη του επαφή με το σανίδι ήταν με το θίασο της κυρίας Κατερίνας στο έργο «Πρώτο Ψέμα» του Γεώργιου Ρούσσου. Στη συνέχεια εμφανίστηκε σε διάφορα θεατρικά με το Ντίνο Ηλιόπουλο και τη Βίλμα Κύρου.
Οι πρώτες κινηματογραφικές εμφανίσεις του Σταύρου Παράβα
Στον κινηματογράφο πρωτοεμφανίστηκε το 1960, στην ταινία «Χριστίνα» του Γιάννη Δαλιανίδη, με πρωταγωνιστές τον Ντίνο Ηλιόπουλο, την Τζένη Καρέζη και τον Ανδρέα Μπάρκουλη. Ακολούθησε ο «Σκληρός Άντρας», το «Παιδί της πιάτσας» και το «Έξυπνο πουλί», σε ρόλους που σφυρηλάτησαν ένα από τα μετέπειτα στερεότυπα του κοινού για τον Σταύρο Παράβα, αυτό του λαϊκού μάγκα. Την ίδια χρονιά (1961) ήρθε και η «Αλίκη στο Ναυτικό» ως συνάδελφος ναυτικός δόκιμος του Δημήτρη Παπαμιχαήλ.
Σε αυτή την περίοδο και στο πλάι του Κώστα Χατζηχρήστου εργάστηκε άοκνα στο μουσικό θέατρο, ανεβάζοντας μερικά πολύ δημοφιλή νούμερα, όπως ο «Nτένις ο τρομερός», ο «Ντιρλαντά» κ.ά.
Συνεχίζοντας τις κινηματογραφικές του εμφανίσεις, στα μέσα της δεκαετίας του 1960 έδωσε σάρκα και οστά στο διαβόητο «Φίφη» σε αλλεπάλληλες ταινίες, όπως «Εμίρης και κακομοίρης» (1964), «Μπετόβεν και μπουζούκι» (1965) και «Φίφης ο ακτύπητος» (1966). Αυτός ήταν και ο δεύτερος ρόλος που έγινε σήμα κατατεθέν για το Σταύρο Παράβα: Μια οπισθοδρομική απεικόνιση του ομοφυλόφιλου άντρα, περισσότερο βασισμένη στην εικόνα που, όμως, στη συντηρητική Ελλάδα του 1960 έβγαλε άφθονο γέλιο.
Στα χρόνια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών κι ενώ η καριέρα του ήταν στο απόγειό της, ένα θεατρικό νούμερο στο «ΡΕΞ» στάθηκε η αιτία να φυλακιστεί στη Γυάρο και να βασανιστεί.
Η περίοδος αυτή σφράγισε και την καριέρα του, αφού ο ίδιος γύρισε αλλαγμένος. Από το «Φίφη» και το «Μάγκα», έκανε στροφή στο κλασσικό και το σύγχρονο ρεπερτόριο. Στα αξιοσημείωτα, ο «Πλούτος» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι, οι «Ιππείς» του Αριστοφάνη με το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, οι «Εκκλησιάζουσες», οι «Ψύλλοι στ’ αφτιά» του Φεντό με τον θίασο Καλογεροπούλου, το «Μόνο ζευγάρι» με συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο, στα «Σκουπίδια», στα «Χριστούγεννα των Κουπιέλο» κ.ά.
Ο Σταύρος Παράβας συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα του θεάτρου και του κινηματογράφου. Έλαβε μέρος σε 47 ταινίες, σε πολλές θεατρικές παραστάσεις και σε τηλεοπτικά σήριαλ («Το φάντασμα», «Τα αδέρφια», «Οικογένεια Μουσαμά»). Βραβευθεί για το έργο του ως Πρόεδρος του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Σερρών, αλλά και για την προσφορά του στο θεατρικό σανίδι.
Η περσόνα του Φίφη που τον στοίχειωσε
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘60, σφυρηλατεί την καρικατούρα του Φίφη, του στερεοτυπικού ομοφυλόφιλου της εποχής, με την οποία εμφανίστηκε σε σειρά ταινιών και η οποία τον χαρακτήρισε για πολλά χρόνια. Συνέχισε με ρόλους κομμωτή, μόδιστρου και διπλές ερμηνείες άντρα-γυναίκας, καθιερώνοντας έτσι τον τσαχπίνη χαρακτήρα στη μεγάλη οθόνη.Ο ίδιος θα παραδεχτεί αργότερα πως άφησε μουστάκι και έκανε τις επιλογές των ρόλων του στη συνέχεια, προκειμένου να αφήσει πίσω του την περσόνα του Φίφη που τον «στοίχειωνε».
Ο Σταύρος Παράβας στην εξορία
Λίγο πριν την πτώση της Χούντας, με τον δικτάτορα Ιωαννίδη στην εξουσία, ο Σταύρος Παράβας εμφανίζεται στην παράσταση «Επτά χρόνια φαγούρα» στο «ΡΕΞ». Εκεί, ζητά από τους σεναριογράφους να του ετοιμάσουν μια σατιρική μαντινάδα κατά των Συνταγματαρχών. Σε αυτή, φαίνεται πως ο ηθοποιός, που στην παράσταση υποδυόταν τον λυράρη, έλεγε: «Όποιος καλά μας κυβερνά, θα είναι και δικός μας, γύψο – κοντούς – τρελούς και τανκς, δεν θέλει ο λαός μας».
Παρά τις επιφυλάξεις των συναδέλφων του, ο Παράβας εξακολουθεί να βγαίνει με την μαντινάδα αυτή στη σκηνή, ώσπου συλλαμβάνεται και οδηγείται στη Γυάρο. Υπήρξε ένας από τους τελευταίους εξόριστους στο νησί και παραμένει εκεί ως την πτώση του καθεστώτος. «Δεν μπορούσα να σκεφτώ και να διανοηθώ ότι υπάρχουν τέτοια μέρη τέρατα, όπου φυλακίζουν ανθρώπινες ψυχές» δήλωνε χρόνια αργότερα για την εμπειρία του στην εξορία.
Η σύλληψη
Κι έτσι το μοιραίο εκείνο Σάββατο τον επισκέφθηκαν στο καμαρίνι του δύο στρατονόμοι με πολιτικά, οι οποίοι τον πήραν σηκωτό για να μην τον ξαναδεί κανείς. Στην έξοδό τους μάλιστα από το θέατρο, ο θυρωρός τους ρώτησε πού τον πάνε, για να εισπράξει την ειρωνική απάντηση: «Εδώ δίπλα, θα γυρίσει σε λίγο, σε έξι μήνες»! Μέχρι να αντιληφθούν τι είχε συμβεί, ο Παράβας ήταν ήδη καθοδόν για τη Γυάρο.
«Δεν μπορούσα να σκεφτώ και να διανοηθώ ότι υπάρχουν τέτοια μέρη τέρατα, όπου φυλακίζουν ανθρώπινες ψυχές», θα πει ο ηθοποιός χρόνια μετά. Ο Παράβας παρέμεινε στη Γυάρο μέχρι και την πτώση της δικτατορίας, όντας ένας από τους τελευταίους 44 εξόριστους που έφυγαν από το κολαστήριο.
Ο γάμος του με την Αγγλίδα Άννυ
Ο Σταύρος Παράβας υπήρξε παντρεμένος με μια Βρετανίδα χορεύτρια, την Άννυ, που βρέθηκε στη χώρα μας συμμετέχοντας στο μπαλέτο του Φώτη Μεταξόπουλου. Το ζευγάρι απέκτησε μαζί τρία παιδιά. Δυο κόρες, τη Μάρθα και τη Βανέσσα και έναν γιο τον Τζόναθαν. Ωστόσο, η περιπέτεια της δικτατορίας ανάγκασε την τότε σύζυγο του ηθοποιού να επιστρέψει μαζί με τα παιδιά τους, πίσω στην Αγγλία.
Η σχέση με την αδερφή του Ωνάση
Πριν όμως αποκτήσει οικογένεια, ο Σταύρος Παράβας φαίνεται πως διατηρούσε σχέσεις με την αδερφή του Ωνάση, Καλλιρρόη Πατρονικόλα. Η μία από τις δύο αδερφές του εφοπλιστή, την οποία απέκτησε ο πατέρας του από τον δεύτερο γάμο του, υπήρξε ζευγάρι με τον Σταύρο Παράβα.
Κάτι τέτοιο ισχυρίζεται και ο ηθοποιός Γιάννης Νέζης (θα τον θυμάστε από τις σειρές του Δαλιανίδη «Ρετιρέ» και «Μικρομεσαίοι»), που δούλεψε στενά με τον Παράβα τα τελευταία χρόνια της ζωής του. «Κάποτε είχε δεσμό με την αδερφή του Αριστοτέλη Ωνάση, την Καλλιρόη Πατρονικόλα. Ο Ωνάσης τον ήθελε για γαμπρό…» σημειώνει ο κ. Νέζης σε παλιότερη συνέντευξή του.
Διαστάσεις αστικού μύθου έχει πάρει μάλιστα μια στιχομυθία ανάμεσα στον Σταύρο Παράβα και τον ίδιο τον Αριστοτέλη Ωνάση. Λέγεται λοιπόν πως κάποτε οι δύο άνδρες βρίσκονταν σε νυχτερινό κέντρο, όταν ο Σταύρος Παράβας ζήτησε φωτιά. Ο Ωνάσης πήρε τότε ένα σπίρτο από ένα κουτί με το λογότυπο της Ολυμπιακής και του είπε: «Καιρός να πάρεις κι εσύ κάτι από την Ολυμπιακή…».
Ο θάνατος του γιου του Τζόναθαν τον γονάτισε
Ο Σταύρος Παράβας δεν ξαναπαντρεύτηκε. Ωστόσο, το γεγονός που σημάδεψε περισσότερο τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν ο αιφνίδιος θάνατος του γιου του, Τζόναθαν, το 2002. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, ο 35χρονος τότε γιος του Σταύρου Παράβα, που ζούσε στο Μπέρμιγχαμ της Βρετανίας, έφυγε από τη ζωή εντελώς ξαφνικά έπειτα από πνευμονικό οίδημα.
«Είμαι ακόμη συγκλονισμένος από το θάνατο του γιου μου. Κάθε μέρα ξαναζώ εκείνη τη στιγμή, όταν το έμαθα» έλεγε συχνά στους δικούς του ανθρώπους για τον θάνατο του Τζόναθαν, ο Σταύρος Παράβας. «Ήταν σαν να είχε πέσει το ταβάνι στο κεφάλι μου. Εγώ δεν έχω πια ζωή, η τύχη μου είναι κακή, όπως ήταν και του παιδιού μου. Δεν βρίσκω το κουράγιο να ξανασταθώ στα πόδια μου» πρόσθετε.
Η αρρώστια και το τέλος
Τον Φεβρουάριο του 2008 ο Σταύρος Παράβας εισήχθη στον Ερυθρό Σταυρό με επιπλοκές στην καρδιακή λειτουργία.
Μετά και την άρνηση του Υπουργείου Πολιτισμού να του χορηγήσει τιμητική σύνταξη, ο Σταύρος Παράβας έσβησε στο σπίτι του από ανακοπή καρδιάς στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, με μοναδική παρουσία αυτή της οικιακής βοηθού του. Καρδιακά προβλήματα και εγκεφαλικά επεισόδια τον ταλαιπωρούσαν από καιρό, περνώντας τις πόρτες των νοσοκομείων εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία. Κηδεύτηκε δύο μέρες αργότερα δημοσία δαπάνη…