“Μεσ’ τους δρόμους τριγυρνάνε οι μανάδες και κοιτάνε ν’ αντικρίσουνε,
τα παιδιά τους π’ ορκιστήκαν στο σταθμό όταν χωριστήκαν
να νικήσουνε..”
Σοφία Βέμπο. Η ερμηνεύτρια του έπους του ’40, τα τραγούδια της οποίας ακούγονται σε κάθε επέτειο της 28ης Οκτωβρίου
H κορυφαία Ελληνίδα ερμηνεύτρια και ηθοποιός Σοφία Βέμπο έμεινε στην ιστορία ως η «Τραγουδίστρια της Νίκης» εξαιτίας των εθνικών τραγουδιών που ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Η καλλιτεχνική της πορεία εκτείνεται από τον Μεσοπόλεμο έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τη δεκαετία του ’50.
Το πραγματικό της όνομα ήταν «Σοφία Μπέμπου», όμως η ίδια επέλεξε να υιοθετήσει το επίθετο «Βέμπο» κάνοντας και τις απαραίτητες νόμιμες διαδικασίες επειδή έτσι είχε συνηθίσει να προφέρει το όνομά της το κοινό. Γεννήθηκε στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης στις 10 Φεβρουαρίου του 1910 και έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 68 ετών στις 11 Μαρτίου του 1978.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940 στις 10.00 ώρα που θα συνέχιζε το ραδιοφωνικό πρόγραμμα του Ζαππείου με αναμετάδοση τραγουδιών της Σ. Βέμπο, ο εκφωνητής Κώστας Σταυρόπουλος διακόπτει τη ροή του προγράμματος και προβαίνει στην ιστορική εκείνη ανακοίνωση της επίθεσης των ιταλικών δυνάμεων κατά της Ελλάδας και την άμυνα των ημετέρων. Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος είχε αρχίσει.
Η Βέμπο τραγουδά σατιρικά και πολεμικά τραγούδια και γίνεται η εθνική φωνή που εμψυχώνει τους Έλληνες στρατιώτες στο μέτωπο και συγκλονίζει το πανελλήνιο. Την ίδια εποχή, σε μία συμβολική πράξη, προσφέρει στο Ελληνικό Ναυτικό 2.000 χρυσές λίρες. Με την είσοδο των ναζιστικών στρατευμάτων στην Αθήνα φυγαδεύεται μεταμφιεσμένη σε καλόγρια στη Μέση Ανατολή, όπου συνεχίζει να τραγουδά για τα εκεί ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα.
Η άγνωστη ιστορία του τραγουδιού «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά»
Ένα από τα τραγούδια που χαράχτηκαν ανεξίτηλα στο έπος του ‘40 και τραγουδιέται μέχρι σήμερα στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου είναι το «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» σε στίχους του Μίμη Τραϊφόρου και η μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ. Ήταν το πρώτο τραγούδι του έπους του ’40, εκείνο που εκτόξευσε την καριέρα της Βέμπο. Το τραγούδι είναι στην ουσία η «Ζεχρά» του 1938 (στίχοι Αιμίλιου Σαββίδη, μουσική Μιχάλη Σουγιούλ, πρώτη εκτέλεση Σοφία Βέμπο), στο οποίο άλλαξε τους στίχους ο Τραϊφόρος το 1940 και έγινε το «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά».
Λέγεται ότι στους τελευταίους στίχους του διάσημου κομματιού ο Μίμης Τραϊφόρος είχε γράψει: «Αν δεν ρθήτε νικηταί, να μην έρθετε ποτέ». Ο στίχος αυτός φάνηκε σκληρός στην Βέμπο και έπεισε τον Τραϊφόρο να αλλάξει τους στίχους μετατρέποντάς τους σε: «Με της νίκης τα κλαδιά, σας προσμένουμε παιδιά».
Το «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά» υπήρξε η αφετηρία του μεγάλου έρωτα της Σοφίας Βέμπο και του Μίμη Τραϊφόρου, ο οποίος τη λάτρεψε μέχρι τον θάνατό της.
Στίχοι «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά»
Μεσ’ τους δρόμους τριγυρνάνε οι μανάδες και κοιτάνε ν’ αντικρίσουνε,
τα παιδιά τους π’ ορκιστήκαν στο σταθμό όταν χωριστήκαν
να νικήσουνε.
Μα για ‘κείνους που ‘χουν φύγει και η δόξα τους τυλίγει, ας χαιρόμαστε,
και ποτέ καμιά ας μη κλάψει, κάθε πόνο της ας κάψει, κι ας ευχόμαστε:
Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά, που σκληρά πολεμάτε πάνω στα βουνά,
παιδιά στη γλυκιά Παναγιά προσευχόμαστε όλες να ‘ρθετε ξανά.
Λέω σ’ όσες αγαπούνε και για κάποιον ξενυχτούνε και στενάζουνε,
πως η πίκρα κι η τρεμούλα σε μια τίμια Ελληνοπούλα, δεν ταιριάζουνε.
Ελληνίδες του Ζαλόγγου και της πόλης και του λόγγου και Πλακιώτισσες,
όσο κι αν πικρά πονούμε, υπερήφανα ασκούμε σαν Σουλιώτισσες.
Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά, που σκληρά πολεμάτε πάνω στα βουνά,
παιδιά στη γλυκιά Παναγιά προσευχόμαστε όλες να `ρθετε ξανά.
Με της νίκης τα κλαδιά, σας προσμένουμε παιδιά.
Στη «Στέλλα» με την αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη
Η Σοφία Βέμπο έχει συμμετάσχει στις ελληνικές ταινίες «η Προσφυγοπούλα» (1938) στον ρόλο της Σοφίας Νάκου, «Στέλλα» (1955) στον ρόλο της Μαρίας και στην ταινία του 1959 «Στουρνάρα 288» σε διπλό ρόλο, της ηλικιωμένης καθηγήτριας πιάνου κυρίας Ευγενίας (πάλαι ποτέ διάσημης Τζένης Μπλανς) και της Σοφίας Βέμπο.