Ο παιδίατρος Κώστας Νταλούκας μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές. Για ένα ακόμη καλοκαίρι ο σταφυλόκοκκος έχει μετατραπεί στο μικρόβιο-«εφιάλτη» για τον παιδικό πληθυσμό. «Εισβάλλει» με ευκολία στον οργανισμό των παιδιών προκαλώντας τους συνήθως δερματικές λοιμώξεις αλλά και μεγάλη ταλαιπωρία τόσο στα «θύματά» του όσο και στους γονείς που επωμίζονται τη φροντίδα τους μέχρι τελικής… απομάκρυνσης του μικροβίου.
Το protothema.gr απευθύνθηκε στον παιδίατρο, πρόεδρο της Ένωσης Ελευθερο-επαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, κ. Κώστα Νταλούκα, αναζητώντας όλες τις απαντήσεις στα ερωτήματα που αφορούν τη… θερινή έξαρση των λοιμώξεων λόγω σταφυλόκοκκου και κυρίως την αντιμετώπισή της.
Γιατί υπάρχει έξαρση των λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο;
Ο σταφυλόκοκκος αποτελεί ένα από τα πιο συχνά αίτια λοιμώξεων σε βρέφη και παιδιά, ειδικά το καλοκαίρι. Είναι τόσο συχνός όσο και οι εντεροϊοί που προκαλούν αυτήν την εποχή γαστρεντερικές λοιμώξεις. Ο σταφυλόκοκκος βρίσκει αυτό το διάστημα περισσότερο πρόσφορο το πεδίο για να «εισβάλλει» στον οργανισμό των παιδιών από το δέρμα τους, το οποίο λόγω εποχής είναι περισσότερο εκτεθειμένο, χωρίς πολλά ρούχα, είτε στο πάρκο, στην παιδική χαρά, στον χώρο άθλησης, είτε στην πισίνα, στην παραλία, δηλαδή γενικά σε κοινόχρηστους χώρους. Τις δερματικές φλεγμονές και τις επιμολύνσεις τις ευνοούν η μεγαλύτερη εφίδρωση του δέρματος λόγω ζέστης, τα συχνά τσιμπήματα από έντομα, αλλά και η μεγαλύτερη κινητικότητα μικρών και μεγάλων σε δημόσιους χώρους και παραλίες.
Πού βρίσκεται συνήθως ο σταφυλόκοκκος;
Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος βρίσκεται στη φυσιολογική χλωρίδα όλων μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι θα νοσήσουμε. Σε ποσοστό 80% ο γενικός πληθυσμός θα αποικιστεί σταδιακά με τον σταφυλόκοκκο. Τα περισσότερα βρέφη, μάλιστα, αποικίζονται αμέσως μετά τον τοκετό αλλά ο αποικισμός του μικροβίου μειώνεται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν. Έτσι, σταφυλόκοκκος βρίσκεται φυσιολογικά επάνω στην επιδερμίδα μας ή εντός της ρινικής μας κοιλότητας ακόμη κι όταν είμαστε υγιείς. Ο σταφυλόκοκκος σπάνια βρίσκεται στον αέρα, κυρίως είναι σε αντικείμενα κι επιφάνειες. Είναι το πιο συχνό μικρόβιο που απαντάται στις παιδικές χαρές και τους χώρους άθλησης όπου συναθροίζονται παιδιά. Μπορεί να επιβιώνει επάνω σε διάφορα αντικείμενα, όπως μαξιλαροθήκες, πετσέτες, καρέκλες, ξαπλώστρες, ακόμη και στη θάλασσα ή στην πισίνα. Σταφυλόκοκκος μπορεί να βρεθεί και σε φαγητό που δεν έχει πλυθεί, απολυμανθεί ή συντηρηθεί σωστά. Το φαγητό που έχει μολυνθεί με σταφυλόκοκκο δεν παρουσιάζει καμία αλλοίωση ως προς την όψη ή τη γεύση του.
Πώς «εισβάλλει» συνήθως στον οργανισμό;
Το βακτήριο του σταφυλόκοκκου εισέρχεται συνήθως στον οργανισμό μέσω του δέρματος ή μέσω της αναπνευστικής οδού. Στα παιδιά ο πιο κοινός τρόπος μόλυνσης με σταφυλόκοκκο είναι από εκδορές που μπορεί να υπάρχουν στο δέρμα, αν αυτές έρθουν σε επαφή με κοινές πετσέτες ή με κάποιον άλλο που έχει νοσήσει από σταφυλόκοκκο. Οι σταφυλοκοκκικές δερματικές λοιμώξεις είναι αρκετά συχνές, ειδικά στα παιδιά και τα βρέφη.
Συνεπώς είναι επικίνδυνο μικρόβιο και προκαλεί σοβαρές λοιμώξεις;
Γνωρίζουμε πως το μικρόβιο του σταφυλόκοκκου είναι αρκετά ανθεκτικό και μπορεί να επιβιώσει στη χαμηλή υγρασία αλλά και στις ακραίες, πολύ χαμηλές και πολύ υψηλές, θερμοκρασίες. Ανάλογα με το όργανο που θα προσβάλει μπορεί να προκαλέσει:
Λοιμώξεις του δέρματος ( πχ μολυσματικό κηρίο, θυλακίτιδα κλπ)
Λοιμώξεις των μαλακών μορίων (πχ σηπτική αρθρίτιδα)
Σύνδρομο τοξικού σοκ
Κεραυνοβόλο πορφύρα
Οστεομυελίτιδα
Πνευμονία
Μηνιγγίτιδα
Τροφική δηλητηρίαση
Ουρολοίμωξη
Ναι, πρόκειται για ένα βακτήριο που μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερο σοβαρό και επικίνδυνο. Όμως οι επικίνδυνες συστηματικές λοιμώξεις είναι αρκετά σπάνιες. Οι δερματικές όμως λοιμώξεις είναι μία από τις συχνότερες λοιμώξεις στον παιδικό πληθυσμό.Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε πως μπορούμε να προφυλαχθούμε από αυτό και να το αντιμετωπίσουμε εφόσον το διαγνώσουμε εγκαίρως.
Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στον σταφυλόκοκκο;
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στις λοιμώξεις του σταφυλόκοκκου -ειδικά αν πρόσφατα έλαβαν θεραπεία με αντιβιοτικά- καθώς το μικρόβιο μεταδίδεται κυρίως με τα χέρια και με τις ρινικές εκκρίσεις. Επιπλέον, πολύ εύκολα εκδηλώνεται η λοίμωξη, ακόμα και έπειτα από μία μικρή γρατζουνιά στο δέρμα ή ένα τσίμπημα.
Και ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης από το δέρμα;
Ο σταφυλόκοκκος εμφανίζεται στο δέρμα με ερυθρό επίπονο πρήξιμο και φουσκάλες με υγρό, πολύ συχνά γύρω από το στόμα. Ωστόσο, μπορεί και να μολύνει τα εσωτερικά όργανα, τα γεννητικά όργανα, αλλά να προκαλέσει και τροφική δηλητηρίαση. Ενίοτε στα συμπτώματα περιλαμβάνεται και πυρετός. Το μολυσματικό κηρίο (impetigo) είναι από τις συχνότερες λοιμώξεις του δέρματος στα παιδιά. Μπορεί να εμφανίζεται στο δέρμα με φουσκάλες με υγρό ή και χωρίς φουσκάλες.Προσβάλει συνήθως το δέρμα στο πρόσωπο και στα άκρα, σε σημεία από τσιμπήματα εντόμων, κοψίματα, τραύματα κλπ. Οι δερματικές αυτές βλάβες πολύ σπάνια προκαλούν συστηματικές λοιμώξεις.Τα τελευταία λίγα χρόνια φαίνεται να έχουμε μια έξαρση του μολυσματικού κηρίου στα παιδιά.
Η διάγνωση πολλές φορές καθυστερεί, αφού οι γονείς πιστεύουν ότι πρόκειται για τσίμπημα κουνουπιού, ή για πληγή που καθυστερεί να επουλωθεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το άρρωστο παιδί να έρχεται σε επαφή με άλλα υγιή παιδιά, να συνεχίσει να κολυμπάει σε πισίνες ή να συμμετέχει σε ομαδικά αθλήματα που έχουν κοντινή σωματική επαφή, προκαλώντας την μετάδοση του σταφυλόκοκκου και σε άλλους. Το θερμό και υγρό περιβάλλον υποβοηθούμενο από τα τσιμπήματα εντόμων ευνοεί την εμφάνιση του μολυσματικού κηρίου από σταφυλόκοκκο, με κυρίαρχες εποχές για τον λόγο αυτό, την Άνοιξη και το Καλοκαίρι.
Μιλώντας για τις σταφυλοκοκκικές δερματικές λοιμώξεις ας θυμόμαστε πως κάθε βλάβη του παιδικού δέρματος που δείχνει ρυπαρή, προκαλεί ενόχληση και έχει τάση εξάπλωσης πρέπει να αξιολογείται από τον γιατρό.
Πώς αντιμετωπίζεται μια δερματική λοίμωξη από σταφυλόκοκκο;
Ο δερματικός σταφυλόκοκκος μπορεί να θεραπευτεί με ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα, αλοιφές και επιθέματα. Για τις πιο σοβαρές περιπτώσεις, ο γιατρός θα συστήσει συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ιδίως στα μικρά παιδιά και στα βρέφη, μπορεί να χρειασθεί ακόμα και νοσοκομειακή περίθαλψη, ενώ ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν η μολυσμένη πληγή βρίσκεται κοντά σε άρθρωση, διότι υπάρχει κίνδυνος για σηπτική αρθρίτιδα.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε τη λοίμωξη;
Καθώς οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις μεταδίδονται κυρίως με τα χέρια, το αποτελεσματικότερο μέτρο πρόληψης είναι το πολύ καλό πλύσιμο των χεριών, αλλά και το κάλυμμα οποιασδήποτε πληγής στο δέρμα. Επιπλέον, φροντίστε να προστατεύετε τα παιδιά από τσιμπήματα εντόμων, αλλά και να αντιμετωπίζετε τα τσιμπήματα άμεσα.
Σημαντικό μέτρο πρόληψης είναι να αλλάζετε συχνά πετσέτες (το κάθε παιδί να έχει την δική του), ρούχα και μαγιό, και να τους θυμίζετε να κάνουν ντους πριν και μετά το κολύμπι στην θάλασσα ή την πισίνα. Είναι πολύ σημαντικό να εκπαιδεύσετε τα παιδιά σας στους σωστούς κανόνες υγιεινής (πλύσιμο χεριών, καθημερινό μπάνιο, αυστηρή χρήση προσωπικών αντικειμένων, τακτικό κόψιμο νυχιών, αλλά και στο να μην έρχονται σε επαφή με άλλα παιδιά που έχουν ανοιχτές πληγές και δερματικές βλάβες). Τέλος, ένα άτομο που έχει μολυνθεί με σταφυλόκοκκο δεν θα πρέπει να ακουμπά φαγητό που θα φάνε κι άλλοι, ενώ πολύ συχνά θα πρέπει να απολυμαίνονται και οι πάγκοι όπου ακουμπά αυτό το φαγητό.
Σημαντική σημείωση
Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών έχει προκαλέσει την αντοχή του σταφυλόκοκκου στα αντιβιοτικά, καθιστώντας τα ανθεκτικά αυτά στελέχη μια σημαντική απειλή για την υγεία στο μέλλον, κυρίως για τα παιδιά.
Συμβουλευτείτε πάντοτε τον γιατρό σας όταν πρόκειται για κάποιο πρόβλημα που θα πρέπει να πάρετε αντιβίωση. Μην αγοράζετε και χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά από μόνοι σας.