Από τον φοίνικα στη δραχμή και από εκεί, μια ημέρα σαν τη σημερινή, στο ευρώ. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έφερε τα πάνω κάτω στις ζωές όλων μας και η συζήτηση για το αν μπει η Ελλάδα στην ΟΝΕ ή όχι συνεχίζεται με ένταση ακόμα και σήμερα
Ήταν μια ημέρα σαν σήμερα, πρωτοχρονιά του 2002, όταν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, λίγη ώρα μετά την έλευση του νέου έτους, σε μια ειδική τελετή της Τράπεζας της Ελλάδος, έγινε ο πρώτος πολίτης που έκανε ανάληψη από ΑΤΜ με το νέο νόμισμα της χώρας, το ευρώ, εγκαινιάζοντας έτσι μια νέα εποχή για την ελληνική οικονομία.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ή περίπου από την αρχή… Η 1η Ιανουαρίου 1999 σηματοδότησε την απαρχή της Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης, η οποία είχε κριθεί απαραίτητη για την πιο αποτελεσματική λειτουργία της Ενιαίας Αγοράς και την μεγιστοποίηση των ωφελειών που προέκυπταν από αυτήν. Ταυτοχρόνως οι θιασώτες της Νομισματικής Ένωσης υποστήριζαν ότι η δημιουργία της θα συνέβαλλε στην ταχύτερη σύγκλιση των οικονομιών της Ευρώπης, στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και εν τέλει στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Αυτά σε ότι αφορά το τυπικό κομμάτι. Ουσιαστικά η κουβέντα για το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ξεκίνησε «κάτω από τραπέζι» με μια μυστική συμφωνία μεταξύ Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας στα τέλη της δεκαετίας του ΄80.
Τα τελευταία τρία κρίσιμα χρόνια
Την 1 Ιανουαρίου του 1999, άρχισε το τρίτο και τελικό στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Τα 11 κράτη-μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία και Φινλανδία) εντάσσονται στην ΟΝΕ και υιοθετούν ως νόμισμά τους το ευρώ, το οποίο υπάρχει μόνο σε λογιστική μορφή και αντικαθιστά τα εθνικά τους νομίσματα με βάση την ισοτιμία μετατροπής που καθορίστηκε αμετάκλητα στις 31 Δεκεμβρίου 1998. Στις 9 Μαρτίου 2000 η Ελληνική Κυβέρνηση υποβάλλει αίτηση για ένταξη της δραχμής στην ευρωζώνη.
Στις 19 και 20 Ιουνίου του 2000, η Ελλάδα εντάσσεται στην ευρωζώνη. Το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN), στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλία, αποφάσισε την ένταξη τη Ελλάδος στο ευρώ. Την 1η Ιανουαρίου του 2001, η Ελλάδα εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ και η αμετάκλητη ισοτιμία μετατροπής της δραχμής σε ευρώ ορίστηκε σε: 1 ευρώ = 340,750 δραχμές. Η Τράπεζα της Ελλάδος έγινε μέλος του Ευρωσυστήματος, το οποίο αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ.
Την 1η Ιανουαρίου του 2002 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία στην Ελλάδα ταυτόχρονα με τα άλλα κράτη – μέλη της ζώνης του ευρώ. Η μετάβαση στο ευρώ ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2002.
Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 28 Φεβρουαρίου 2002 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα παράλληλα με τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα δραχμών (περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας). Οι συναλλαγές σε λογιστική μορφή όμως (με επιταγές, εμβάσματα, πιστωτικές κάρτες κ.λπ.) γίνονταν μόνο σε ευρώ. Η Ελλάδα και επίσημα πλέον είχε μπει σε μια νέα εποχή η οποία, ωστόσο, μόλις μερικά χρόνια αργότερα θα αποδυκνειόταν λιγότερο χρυσή απ’ όσο κάποιοι υπολόγιζαν.
Τα πρώτα χαρτονομίσματα στα χέρια του Σημίτη
Ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς του 2002 ο Κ. Σημίτης φωτογραφίζεται περιχαρής δίπλα σε ΑΤΜ, κρατώντας στα χέρια του χαρτονομίσματα του νέου νομίσματος της χώρας, του ευρώ. Δίπλα του, ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Λουκάς Παπαδήμος, χειροκροτεί.
«Το ευρώ είναι η σταθερή αφετηρία για την εδραίωση της ισχυρής και υπερήφανης Ελλάδας, μιας Ελλάδας που δεν μελαγχολεί, δεν παραιτείται, δεν μεμψιμοιρεί, αλλά επιμένει, προσπαθεί, πετυχαίνει και η εικόνα του φτωχού συγγενή δίνει πλέον τη θέση της στην εικόνα μιας χώρας που πιστεύει στον εαυτό της», είχε πει ο Κώστας Σημίτης εκείνο το ξημέρωμα.
Η περιβόητη «δημοσιονομική εξυγίανση» και η επίτευξη των κριτηρίων της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την ένταξη στο ευρώ είχε επιτευχθεί ακόμα και με μυστικές συμφωνίες όπως αυτή της κυβέρνησης με την Goldman Sachs. Μέσα σε μόλις δύο χρόνια φάνηκε πως το ευρωπαϊκό όνειρο… έμπαζε νερά και το 2003 το ΔΝΤ ενημέρωσε την κυβέρνηση Σημίτη ότι η απώλεια ανταγωνιστικότητας που είχε υποστεί η Ελλάδα από την ένταξή της στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση ήταν δραματική. Ήταν η αρχή της πορείας προς τον γκρεμό που θα ολοκληρωνόταν μόλις επτά χρόνια αργότερα στο Καστελόριζο.