Οι αιτίες που οι τιμές στο ρεύμα παίρνουν τον ανήφορο – Γιατί τα κίτρινα τιμολόγια κοντράρουν τα πράσινα
Με κύματα αυξήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα θα έρθουν αντιμέτωποι οι καταναλωτές και τον Ιούλιο καθώς η μέχρι σήμερα πορεία των τιμών στην χονδρεμπορική αγορά προμηνύει τσιμπημένες τιμές κατά 20% (σε σχέση με τον Ιούνιο) μεσοσταθμικά, στα τιμολόγια του ερχόμενου μήνα που θα ανακοινωθούν αύριο τα μεσάνυχτα από τους παρόχους.
Η μέση τιμή στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος απογειώθηκε τον Ιούνιο, σε σχέση με τον Μάΐο, από τα 81,08 ευρώ/μεγαβατώρα στα 100,43 ευρώ/μεγαβατώρα.
Τσιμπούν οι χονδρεμπορικές τιμές στο ρεύμα
Είναι ενδεικτικό πως στο ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας οι τιμές του ρεύματος… αγριεύουν. Την Τρίτη 25 Ιουνίου η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην ελληνική αγορά σκαρφάλωσε στα 131,74 ευρώ/μεγαβατώρα. Σε γενικές γραμμές, τον Ιούνιο η χονδρεμπορική τιμή δεν έπεσε κάτω από τα 90 ευρώ/μεγαβατώρα με εξαιρέσεις την σημερινή και την χθεσινή μέρα που σημείωσε βουτιά στα 54,28 ευρώ/μεγαβατώρα και 79,15 ευρώ/μεγαβατώρα αντίστοιχα. Το φυσικό αέριο σήμερα συμμετέχει κατά 25,94% στην ηλεκτροπαραγωγή έναντι 54,27% των ΑΠΕ.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς φυσικού αερίου στο ολλανδικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (TTF) αν και απέχουν από τα υψηλά της ενεργειακής κρίσης, ολοένα και τσιμπούν προς τα πάνω το τελευταίο διάστημα (κυμαίνονται μεταξύ 34,5-36,5 ευρώ/μεγαβατώρα). Οι αναταράξεις στις τιμές του φυσικού αερίου στο TTF συμβάλλουν τα μέγιστα στην απογείωση των τιμών στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά ρεύματος καθώς το φυσικό αέριο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ενεργειακού μίγματος.
Το καλοκαίρι, σε κάθε περίπτωση, προμηνύεται καυτό για τις τσέπες των καταναλωτών με τις αιτίες να ποικίλουν.
ΑΠΕ VS Φυσικό αέριο
Τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά είναι τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής πολύ χαμηλού κόστους. Ο ήλιος και ο άνεμος είναι δωρεάν, άρα όσο περισσότερες ΑΠΕ χρησιμοποιούνται στο ενεργειακό μίγμα τόσο χαμηλότερες τιμές ρεύματος πληρώνουμε.
Κι όσο φυσάει περισσότερο και όσο η ηλιοφάνεια έχει μεγαλύτερη διάρκεια τόσο παράγεται φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα. Όταν μειώνεται η συνεισφορά των ΑΠΕ στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής και αυξάνεται η αντίστοιχη των μονάδων παραγωγής φυσικού αερίου, οι τιμές στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος (που μεταφέρονται στην λιανική) παίρνουν τον ανήφορο.
Ρηχή αγορά
Η ελληνική αγορά των ΑΠΕ κατά βάση είναι μία αγορά μικρής εμβέλειας που το τελευταίο διάστημα χαρακτηρίζεται από έντονες ανισσοροπίες προσφοράς – ζήτησης με αποτέλεσμα η ενέργεια που δεν καταναλώνεται επί της ουσίας πετιέται στον κάλαθο των αχρήστων. Παράγοντες της αγοράς κρίνουν επιτακτική την ανάγκη για ένα ισορροπημένο μείγμα αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών το οποίο οδηγεί σε ομαλότερη κατανομή της παραγωγής «πράσινης» ενέργειας μέσα στο 24ώρο.
Η χάραξη μίας τέτοιας στρατηγικής θα έχει σαν αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των περικοπών πράσινης ενέργειας και των μηδενικών – αρνητικών τιμών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας (που οδηγούν σε πολλές περιπτώσεις τους παραγωγούς ΑΠΕ σε ζημιές), στη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές και στη μετατροπή της χώρας σε εξαγωγέα «πράσινου ρεύματος από ΑΠΕ.
Κλειδιά υποδομές και αποθήκευση ενέργειας
Και ερχόμαστε και στο κρίσιμο ζήτημα των υποδομών. Οι τιμές ακόμη και σε τέτοιες ακραίες καιρικές συνθήκες θα κινούνταν σε χαμηλά ή έστω ανεκτά επίπεδα αν είχαν δημιουργηθεί οι αναγκαίες υποδομές οι οποίες θα παρείχαν την δυνατότητα για αποθήκευση της πλεονάζουσας ενέργειας (για χρήση όταν υπάρξει έλλειμμα) και για διοχέτευσή της στο εξωτερικό, σε όσο το δυνατόν ανταγωνιστικότερες τιμές.
Τέτοιες είναι τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας με ισχυρές διασυνδέσεις στους τόπους λειτουργίας των ΑΠΕ αλλά και με γειτονικές χώρες της Ελλάδας (πχ με μεγάλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης) και τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (μεγάλα αντλησιοταμιευτικά έργα και βιομηχανικές μπαταρίες). Καίριο ζήτημα είναι και η αναβάθμιση και περαιτέρω επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου με τις επενδύσεις που απαιτούνται να είναι κολοσσιαίες.
Αν και το τελευταίο διάστημα γίνονται βήματα, η χώρα μας απέχει ακόμα από το επιθυμητό την ώρα που οι συνθήκες, εκ των πραγμάτων, πιέζουν.
Καύσωνες
Με δεδομένο πως μπαίνουμε στον Ιούλιο, οδεύοντας προς την καρδιά του καλοκαιριού, αν και όπως λέει η λογική θα υπάρχει μεγαλύτερη ηλιοφάνεια, ισχυρότεροι άνεμοι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και άρα οι ΑΠΕ θα είναι το κυρίαρχο «καύσιμο» στο ενεργειακό μίγμα, εντούτοις ένας άλλος… ελέφαντας στο δωμάτιο αναμένεται να οδηγήσει τις τιμές σε υψηλότερα επίπεδα.
Ο… ελέφαντας είναι η ζήτηση της ηλεκτρικής ενέργειας. Αν οι θερμοκρασίες κινηθούν σε υψηλότερα από τα δεδομένα της εποχής (40 βαθμούς Κελσίου και άνω) τότε θα απαιτηθεί μεγαλύτερη ηλεκτροπαραγωγή. Θα χρειαστεί και η συνδρομή των μονάδων φυσικού αερίου προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση ρεύματος, ειδικά αν ελέω κλιματικής αλλαγής επικρατούν ολοένα και πιο συχνά συνθήκες ακραίου καύσωνα, κάτι που συνεπάγεται πιο έντονη χρήση κλιματιστικών τα οποία εκτοξεύουν τους λογαριασμούς στα ύψη.
Τα σταθερά τιμολόγια
Στο πλαίσιο που διαμορφώνουν τα νέα δεδομένα στην αγορά ενέργειας, μάχες… υψηλής τάσης, με δέλεαρ τα σταθερά τιμολόγια, ή μπλε τιμολόγια, διεξάγονται ανάμεσα στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας εν μέσω έντασης του ανταγωνισμού για την κατάκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς.
Η χαμηλή και σταθερή τιμή προσφέρει ασφάλεια στον καταναλωτή από τον πονοκέφαλο της αναζήτησης του χαμηλότερου τιμολογίου (που πολλές φορές απαιτεί ανώτερες γνώσεις μαθηματικών) ανά μήνα, αν και τα δεδομένα αλλάζουν με ταχύτητες φωτός πολλές φορές και οι πάροχοι αναπροσαρμόζουν ανάλογα την τακτική τους.
Υπενθυμίζεται πως με απόφαση του υπουργείου Ενέργειας προβλέπεται η δυνατότητα διάθεσης σταθερών τιμολογίων για διάστημα μικρότερο του έτους, αλλά τουλάχιστον για έξι μήνες.
Διευκρινίζεται πως η προσφερόμενη από τον πάροχο ελάχιστη διάρκεια της σύμβασης προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στον καταναλωτή ορίζεται σε ένα έτος από την ημερομηνία κατά την οποία αρχίζει η παροχή της υπηρεσίας.
Ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα στους παρόχους να προσφέρουν στους πελάτες τους και συμβόλαια μικρότερης χρονικής διάρκειας, εφόσον το αιτηθεί ο καταναλωτής ή/και συναινέσει στη σχετική προσφορά προμήθειας που θα προτείνεται από τον πάροχο. Η ελάχιστη διάρκεια ισχύος των προσφερομένων τιμολογίων προμήθειας δεν μπορεί να είναι μικρότερη των έξι μηνών.
Η τροποποίηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για διαμόρφωση χαμηλότερων τιμών ρεύματος, καθώς περιορίζεται χρονικά το ρίσκο που αναλαμβάνουν οι προμηθευτές με την προσφορά σταθερού τιμολογίου.
Η μπίλια… στο κίτρινο
Με δεδομένο το ράλι αυξήσεων, από 12% – 70% που έτρεξαν τον Ιούνιο τα πράσινα τιμολόγια, οι καταναλωτές το τελευταίο διάστημα επιδεικνύουν ζωηρό ενδιαφέρον για τα κίτρινα τιμολόγια.
Τα κίτρινα τιμολόγια διακρίνονται σε ex-ante (με προαναγγελία τιμής) και ex-post (με χρέωση η οποία κλειδώνει μετά το μήνα εφαρμογής).
Με τα ex-ante κίτρινα ο καταναλωτής γνωρίζει εκ των προτέρων την τιμή με την οποία θα πληρώσει κάθε κιλοβατώρα που θα «κάψει» (όπως δηλαδή συμβαίνει και στα πράσινα τιμολόγια). Βέβαια δεν είναι λίγοι όσοι επιλέγουν τα ex-post κίτρινα τιμολόγια καθώς οι χρεώσεις (διαμορφώνονται μετά τον μήνα κατανάλωσης) είναι φθηνότερες.
Το γεγονός πως στα κίτρινα ex-post τιμολόγια δεν υπάρχει ρίσκο πρόβλεψης τιμής, τους προσδίδει το πλεονέκτημα οι τιμές τους να είναι στο χειρότερο σενάριο στα ίδια επίπεδα με τα πράσινα τιμολόγια.
Σε κάθε περίπτωση, οι καταναλωτές καλούνται να μελετούν προσεκτικά και τα λεγόμενα ψιλά γράμματα των συμβολαίων (ενδεχόμενες εκπτώσεις συνέπειας, χρεώσεις ανά ώρα, κτλ) που προσφέρουν οι εταιρείες, πριν επιλέξουν ποιο τιμολόγιο ταιριάζει στις ανάγκες τους.