Το Αλτσχάιμερ και οι σχετικές μορφές άνοιας είναι σύνηθες φαινόμενο, με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ να αναφέρουν ότι 5,8 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τις ασθένειες.
Ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει σε 14 εκατομμύρια έως το 2060. Ποια είναι όμως η διαφορά μεταξύ της νόσου Αλτσχάιμερ και της άνοιας;
«Η άνοια είναι ένας παγκόσμιος όρος που αναφέρεται γενικά σε απώλεια μνήμης ή γνωστικές διαταραχές που παρατηρούν οι άνθρωποι», δήλωσε η Becky Briesacher, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Φαρμακευτικής και Επιστημών των Συστημάτων Υγείας στο Northeastern University.
«Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια. Η άνοια είναι περισσότερο ένα σύνδρομο, που σημαίνει ότι είναι ευρύ. Περιλαμβάνει ένα σωρό διαφορετικά χαρακτηριστικά», πρόσθεσε η Δρ. Briesacher.
Σύμφωνα με το Alzheimer’s Association, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ο πιο κοινός τύπος άνοιας, που προκαλείται από την ανάπτυξη πλακών στον εγκέφαλο, οι οποίες οδηγούν στο θάνατο των νευρικών οδών.
Αλλά η άνοια μπορεί επίσης να προκληθεί από νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Huntington και η νόσος Πάρκινσον. Η άνοια μπορεί επίσης να προκληθεί από καταστάσεις που οδηγούν σε έλλειψη ροής αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο (αγγειακή άνοια) ή απώλεια νεύρων στον μετωπιαίο λοβό γνωστή ως μετωποκροταφική άνοια.
«Κάθε νευροεκφυλιστική ασθένεια μπορεί να προκαλέσει άνοια. Οι άλλες ασθένειες εμφανίζονται σε χαμηλότερη συχνότητα και γι’ αυτό είναι λιγότερο γνωστές και συζητημένες», είπε με τη σειρά του ο Nikolai Slavov, αναπληρωτής καθηγητής βιομηχανικής στο Κολλέγιο Μηχανικών του Πανεπιστημίου Northeastern.
Πρόληψη και παράγοντες κινδύνου
Με το Αλτσχάιμερ να είναι η πιο κοινή από αυτές τις ασθένειες, πολλοί μπορεί να αναρωτηθούν: Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε τη νόσο Αλτσχάιμερ;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει απλή απάντηση. Υπάρχουν γενετικοί παράγοντες κινδύνου, σύμφωνα με τον Δρ. Slavov, καθώς και αυτοί που επηρεάζονται από τις επιλογές του τρόπου ζωής. Η επιστήμη δεν έχει καθορίσει ποιοι είναι πιο σημαντικοί από τους άλλους.
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, όπως τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και η μεσογειακή διατροφή, η οποία επικεντρώνεται σε δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και υγιεινά λίπη.
«Ο ενεργός τρόπος ζωής, η άσκηση και η υγιεινή ζωή τείνουν να καθυστερούν την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ και να μειώνουν την πιθανότητα», εξήγησε ο Δρ. Slavov.
Η ηλικία είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν άνοια όσο μεγαλώνουν. Ποια είναι όμως η διαφορά μεταξύ της φυσιολογικής λήθης και ενός πιο σοβαρού προβλήματος; Η Δρ. Briesacher λέει πως είναι φυσιολογικό να ξεχνάς το όνομα ενός μακρινού γνωστού. Αλλά δεν είναι φυσιολογικό να ξεχνάς ένα στενό μέλος της οικογένειας ή φίλο.
«Είναι μια συνεχής έλλειψη μνήμης, όχι μια στο τόσο, το να μην μπορείς να θυμηθείς πράγματα που θυμόσουν παλιά. Γι’ αυτό συνήθως αυτό που παρατηρούμε (ως πρώιμο σύμπτωμα) είναι οι άνθρωποι να χάνονται. Μπορεί να χαθούν σε πολύ οικεία μέρη που γενικά γνωρίζουν, αλλά δεν μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση στην εξοικείωση», προσθέτει η Δρ. Briesacher.
Μη αναστρέψιμες προς το παρόν η άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ
Αυτή η απώλεια μνήμης εξελίσσεται σε σημείο όπου οι ασθενείς δεν μπορούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα, συμπληρώνει η ειδικός. «Η άνοια είναι προοδευτική. Ξεκινά ήπια, με μερικά διαφορετικά συμπτώματα μόνο, και μετά εξελίσσεται και δεν αναστρέφεται ποτέ. Είναι χρόνια και οι ασθενείς μόνο χειροτερεύουν».
Δεν υπάρχει τίποτα που να αναστρέφει την απώλεια μνήμης. Ο Δρ. Slavov είπε ότι η έλλειψη κατανόησης των μοριακών μηχανισμών του Αλτσχάιμερ έχει καταστήσει δύσκολη την αντιμετώπισή του. Υπάρχουν όμως θεραπείες για την επιβράδυνση της εξέλιξης. Αυτή η έρευνα και οι επακόλουθες θεραπείες μπορεί να βοηθήσουν ασθενείς που έχουν άνοια από άλλες αιτίες εκτός από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
«Αν κατανοήσουμε τους μηχανισμούς του Αλτσχάιμερ, νομίζω ότι μπορεί να έχει αποτέλεσμα και σε άλλες μορφές άνοιας, όπως η νόσος Huntington ή άλλες ασθένειες. Ίσως τότε να μπορεί να δοκιμαστεί και εκεί», είπε ο Δρ. Slavov και κατέληξε:
«Δεν αποκλείεται να υπάρξει αντιστροφή σε κάποιο βαθμό. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι αυτό είναι δυνατό, αλλά… εάν μπορέσουμε να μειώσουμε τη φλεγμονή και να βελτιώσουμε τη φυσιολογική κατάσταση των υπόλοιπων νευρώνων, ίσως είναι δυνατόν να έχουμε μια θεραπεία που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση».