Οι ηφαιστειακές εκρήξεις που έχουν ως ακόλουθο φαινόμενο τον σχηματισμό καλντέρας, δημιουργούν τσουνάμι, καθώς διαφορετικά εκρηκτικά φαινόμενα αλληλεπιδρούν με τη θάλασσα. Τέτοιου είδους τσουνάμι αποτελούν έναν σημαντικό φυσικό κίνδυνο, αλλά η ελλιπής γνώση των μηχανισμών γένεσής τους έχει οδηγήσει σε περιορισμένη μοντελοποίηση των επιπτώσεών τους. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (Μινωική έκρηξη), ήταν μία από τις μεγαλύτερες των τελευταίων 10.000 χρόνων (Ολόκαινο) σε όλο τον κόσμο.
Ο σχηματισμός της σημερινής καλντέρας της Σαντορίνης δημιουργήθηκε λόγω της καταστροφικής έκρηξης πριν 3.600 χρόνια και η κατάρρευση της καλντέρας έχει προταθεί ως πιθανός μηχανισμός γένεσης τσουνάμι. Οι επαναλαμβανόμενες εκρήξεις που ακολούθησαν, δημιούργησαν το ηφαιστειακό οικοδόμημα των Καμένων στην ήδη υπάρχουσα καλντέρα. Η καλντέρα αυτή, πλάτους 10 Χ 7 χλμ, περιλαμβάνει τρεις επίπεδες λεκάνες και συνδέεται με τη θάλασσα διαμέσου τριών καναλιών (ένα προς τα ΒΔ και δύο προς τα ΝΔ).
Στην εργασία με τίτλο: “Post-eruptive flooding of Santorini caldera and implications for tsunami generation” και πρώτη συγγραφέα την Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ κ. Π. Νομικού στο έγκριτο “Nature Communications”, παρουσιάζονται νέα βαθυμετρικά και σεισμικά στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν ότι η καλντέρα δεν ήταν ανοιχτή προς τη θάλασσα κατά τη διάρκεια της κύριας φάσης της έκρηξης, αλλά πλημμύρισε με νερό, αφού η έκρηξη είχε ολοκληρωθεί. Η εισροή νερού και οι ακόλουθες κατολισθήσεις δημιούργησαν ένα βαθύ υποθαλάσσιο κανάλι, όγκου 2-2,5 χλμ3, πληρώνοντας έτσι την καλντέρα σε λιγότερο από λίγες μέρες.
Εάν, όπως στα περισσότερα ηφαίστεια του ίδιου τύπου, η κατάρρευση της καλντέρας συνέβη ταυτόχρονα με την έκρηξη, τότε δεν μπορεί να έχει δημιουργήσει τσουνάμι. Οι κύριοι μηχανισμοί γένεσης του τσουνάμι εντοπίζονται στην εισροή των πυροκλαστικών ροών προς τη θάλασσα (φάσεις 3 και 4), σε συνδυασμό με την ολίσθηση των υποθαλάσσιων πυροκλαστικών μαζών στις πλαγιές του ηφαιστείου κατά την έκρηξη.
Το αποτέλεσμα αυτό είναι συμβατό με ανάλογα μοντέλα τσουνάμι, τα οποία δείχνουν ότι η εισροή των πυροκλαστικών ροών στη θάλασσα μπορεί να δημιουργήσει παλιρροϊκά κύματα με συγκεκριμένο ύψος και αποθέσεις αυτών έχουν βρεθεί στη βόρεια Κρήτη. Η θεωρία αυτή είναι επίσης σύμφωνη και με υπάρχουσες θεωρίες, που αποδεικνύουν ότι οι πυροκλαστικές ροές ήταν και η κύρια αιτία του τσουνάμι που προκλήθηκε κατά την έκρηξη του Κρακατόα το 1883.
Επιλογικά, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να σημειωθεί ότι διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως: “The New York Times”, “Live Science”, “The Conversation UK”, “Daily Mail”, “International Business Times UK”, “Huffington Post”, “Vanity Fair”, “scinexxDas Wissensmagazin” και πολλά ακόμη, αναφέρουν τα αποτελέσματα της ερευνητικής ομάδας, που ηγείται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σχετικά με τον κατακλυσμό της καλντέρας της Σαντορίνης, μετά την καταστροφική έκρηξη πριν 3.600 χρόνια και πιθανές αιτίες δημιουργίας τσουνάμι.