Αν έχετε φίλους που αμφισβητούν την αξία της ανάγνωσης λογοτεχνικών βιβλίων δείξτε τους το παρακάτω κείμενο.
“Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να σας πουν σε πια μεριά ανήκουν και γιατί και κατά πόσο αυτή η στάση τους είναι μεροληπτική. Οπότε, θα σας πω για το διάβασμα και γιατί οι βιβλιοθήκες είναι τόσο σημαντικές. Γιατί τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας είναι διασκεδαστικά και πολύ σπουδαία.
Και προφανώς είμαι αρκετά προκατειλημμένος. Είμαι συγγραφέας και συχνά γράφω βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Γράφω και για παιδιά και για ενήλικες. Για 30 περίπου χρόνια ζω μέσα από τις λέξεις μου και από αυτά που γράφω. Είναι προφανές, ότι το ενδιαφέρον μου για τους ανθρώπους που διαβάζουν βιβλία, βιβλία επιστημονικής φαντασίας και για τις βιβλιοθήκες πηγάζει από την επιθυμία για την προώθηση γενικά του διαβάσματος και για τους χώρους που φιλοξενούν αυτές τις διαδικασίες.
Οπότε, ως συγγραφέας είμαι προκατειλημμένος.
Αλλά είμαι ακόμα περισσότερο προκατειλημμένος ως αναγνώστης.
Κάποτε ήμουν στην Νέα Υόρκη και άκουσα μια συζήτηση σχετικά με την οικοδόμηση των ιδιωτικών φυλακών, μια από τις πιο αναπτυσσόμενες βιομηχανίες στην Αμερική. Η βιομηχανία των ιδιωτικών φυλακών πρέπει να σχεδιάσει την μελλοντική της ανάπτυξη. Πόσα κελιά πρέπει να κατασκευαστούν; Πόσοι κρατούμενοι θα υπάρχουν σε 15 χρόνια από τώρα; Και βρήκαν, ότι όλα αυτά μπορούσαν να τα προβλέψουν πολύ εύκολα με έναν απλό αλγόριθμο, που βασίζεται στην ερώτηση: “Πόσα 10χρονα και 11χρονα δεν μπορούν να διαβάσουν;” Δεν είναι, ότι όλη η εγκληματικότητα βασίζεται σε αυτό, αλλά η συσχέτιση είναι πολύ ισχυρή και προέρχεται από κάτι πολύ απλό.
Οι μορφωμένοι άνθρωποι διαβάζουν μυθιστορήματα.
Τα μυθιστορήματα έχουν δυο χρήσεις:
- Πρώτον, είναι μια πύλη για την ανάγνωση. Η περιέργεια του να θέλεις να μάθεις τι θα συμβεί στην συνέχεια, να θέλεις να γυρίσεις σελίδα, να έχεις ανάγκη να μάθεις τι θα γίνει μετά, ακόμα και αν κάτι είναι δύσκολο, επειδή κάποιος βρίσκεται σε κίνδυνο και θέλετε να μάθετε πως θα καταλήξει. Αυτό σας αναγκάζει να μάθετε καινούργιες λέξεις, να κάνετε καινούργιες σκέψεις και να αναπτυχθούν. Μέσα από αυτό θα ανακαλύψετε, γιατί το διάβασμα είναι διασκεδαστικό και μόλις το μάθετε αυτό δεν θα το αλλάζετε με τίποτα άλλο. Το διάβασμα είναι το κλειδί. Υπήρχαν κάποιες διαμάχες πριν από κάποια χρόνια, ότι ζούμε σε μια μετά-λογοτεχνική εποχή και η ικανότητα να βγάζουμε νόημα από τις λέξεις ήταν περιττή, αλλά αυτή η εποχή ανήκει πλέον στο παρελθόν: οι λέξεις είναι πιο σημαντικές από ποτέ. Περιηγούμαστε στον κόσμο μέσω των λέξεων και καθώς ο κόσμος σταδιακά μεταφέρεται στο διαδίκτυο, πρέπει να ακολουθήσουμε, να επικοινωνήσουμε και να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που διαβάζουμε. Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον δεν μπορούν να ανταλλάξουν ιδέες, να επικοινωνήσουν και τα προγράμματα μετάφρασης φτάνουν μόνο μέχρι ένα ορισμένο σημείο.
Ο μόνος τρόπος για να σιγουρευτούμε, ότι θα αυξηθούν τα μορφωμένα παιδιά είναι τους διδάξουμε να διαβάζουν και να τους δείξουμε, ότι το διάβασμα είναι μια διασκεδαστική εμπειρία. Αυτό στην απλούστερη μορφή του σημαίνει, ότι πρέπει να τους παρέχουμε πρόσβαση στα βιβλία και να τους αφήνουμε να διαβάζουν.
Δεν πιστεύω, ότι υπάρχουν “κακά” βιβλία για τα παιδιά. Κάθε τόσο είναι σύνηθες ανάμεσα στους ανήλικες να βρίσκουν ένα υποσύνολο βιβλίων και να το χαρακτηρίζουν ως ακατάλληλο για τα παιδιά και να τους αποτρέπουν να τα διαβάζουν. Αλλά δεν υπάρχουν κακοί συγγραφείς ή βιβλία για τα παιδιά. Μια φθαρμένη και τετριμμένη ιδέα για τα παιδιά δεν είναι ούτε τετριμμένη, ούτε φθαρμένη. Είναι η πρώτη φορά που το παιδί συναντάει αυτή την ιδέα. Μην αποθαρρύνετε τα παιδιά από το να διαβάζουν, επειδή θεωρείτε, ότι αυτό που διαβάζουν είναι λάθος.
- Το δεύτερο πράγμα που κάνουν τα μυθιστορήματα είναι, ότι διαμορφώνουν την ενσυναίσθηση. Όταν παρακολουθούμε μια ταινία, βλέπουμε πράγματα που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους. Η πεζογραφία είναι κάτι που δημιουργείται από γράμματα και σημεία στίξης και εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε την φαντασία μας, να φτιάξουμε έναν άλλον κόσμο και να δούμε μέσα από τα δικά τους μάτια. Με αυτόν τον τρόπο νιώθεις πράγματα και επισκέπτεσαι μέρη που διαφορετικά δεν θα είχες την ευκαιρία να το κάνεις. Γίνεσαι ένας άλλος άνθρωπος και όταν γυρίσεις στον κανονικό κόσμο θα είσαι ελαφρώς αλλαγμένος.
Η ενσυναίσθηση βοηθάει τους ανθρώπους να ενταχθούν σε ομάδες και να μην λειτουργούν ως εγωιστικές και αυτόνομες μονάδες.
Επίσης, καθώς διαβάζεις ανακαλύπτεις ζωτικής σημασίας πράγματα για να βρεις τον δρόμο σου μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ο κόσμος δεν χρειάζεται να είναι όπως είναι. Μπορεί να είναι διαφορετικός.
Το 2007 ήμουν στην Κίνα για το πρώτο εγκεκριμένο συνέδριο Επιστημονικής Φαντασίας & Μυθιστορήματος στην κινεζική ιστορία. Κάποια στιγμή ρώτησα έναν από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του συνεδρίου, γιατί η επιστημονική φαντασία ήταν απορριπτέα για τόσο πολύ καιρό, τι έχει αλλάξει τώρα; “Είναι απλό”, μου απάντησε. Οι Κινέζοι ήταν πολύ καλοί στο να κατασκευάζουν πράγματα, αν κάποιος άλλος του έδινε τα σχέδια, αλλά δεν ήταν ούτε καινοτόμοι, ούτε εφευρέτες. Δεν χρησιμοποιούσαν την φαντασία τους. Οπότε, έστειλαν μια αντιπροσωπεία στην Αμερική, στην Apple, την Microsoft και την Google και αυτό που ανακάλυψαν ήταν, ότι όλοι όταν ήταν μικροί διάβαζαν μυθιστορήματα και βιβλία επιστημονικής φαντασίας.
Τα μυθιστορήματα μπορούν να μας δείξουν έναν διαφορετικό κόσμο. Μπορούν να μας πάνε κάπου που δεν έχουμε ξαναπάει. Και μόλις επισκεφθούμε αυτούς τους κόσμους δεν θα μπορέσουμε ποτέ ξανά να είμαστε ικανοποιημένοι με αυτόν τον κόσμο που ζούμε. Η δυσαρέσκεια είναι καλή, γιατί οι άνθρωποι μπορούν να τροποποιήσουν και να βελτιώσουν τον κόσμο τους, να τον αφήσουν καλύτερο από ότι τον βρήκαν.
Φυσικά, ένας ακόμη τρόπος για να καταστρέψουμε την αγάπη των παιδιών για τα βιβλία είναι να μην αφήσουμε να υπάρχουν πουθενά τριγύρω του βιβλία και να μην τους πηγαίνουμε σε μέρη που υπάρχουν βιβλία.
Οι βιβλιοθήκες σχετίζονται με την ελευθερία. Ελευθερία να διαβάσουμε, ελευθερία ιδεών, ελευθερία επικοινωνίας.
Φοβάμαι, ότι τον 21ο αιώνα οι άνθρωποι παρεξήγησαν τον σκοπό της ύπαρξης βιβλιοθηκών. Αν αντιληφθούμε τις βιβλιοθήκες ως απλά ράφια βιβλίων, αυτό δείχνει έναν απαρχαιωμένο και παρωχημένο κόσμο, στον οποία αρκετά βιβλία υπάρχουν και ψηφιακά. Αλλά νομίζω, ότι σχετίζεται περισσότερο με την φύση της πληροφορίας.
Οι πληροφορίες έχουν αξία και το ίδιο ακριβώς και το δικαίωμα στην πληροφόρηση. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας έχουμε ζήσει εποχές, όπου οι πληροφορίες ήταν περιορισμένες και η ανάγκη για πληροφόρηση ήταν επιτακτική.
Τα τελευταία χρόνια μετακινηθήκαμε στο άλλο άκρο: στον καταιγισμό των πληροφοριών. Σύμφωνα με τον Eric Schmidt της Google, κάθε δυο μέρες οι άνθρωποι δημιουργούν τόσες πληροφορίες όσες υπήρχαν από την αρχή του πολιτισμού μέχρι το 2003. Η πρόκληση από δω και στο εξής δεν είναι να βρίσκουμε πληροφορίες, αλλά να βρίσκουμε πληροφορίες που αξίζουν.
- Οι βιβλιοθήκες είναι το μέρος, που πάνε οι άνθρωποι για να βρουν πληροφορίες. Οι βιβλιοθήκες μπορούν να μας προσφέρουν απεριόριστα βιβλία. Κάθε μέρα όλο και περισσότερα παιδιά δανείζονται βιβλία από βιβλιοθήκες. Επίσης, οι βιβλιοθήκες είναι ιδανικό μέρος για όσους δεν έχουν δικό τους υπολογιστή ή πρόσβαση στο διαδίκτυο.
- Οι βιβλιοθήκες είναι οι πύλες για το μέλλον. Γι’ αυτό ακριβώς είναι πολύ στενάχωρο, όταν βλέπουμε τις αρμόδιες Αρχές σε όλον τον κόσμο να κλείνουν βιβλιοθήκες για να εξοικονομήσουν χρήματα, χωρίς να συνειδητοποιούν, ότι στην ουσία κλέβουν από το μέλλον για να πληρώσουν το παρόν. Κλείνουν πύλες που θα έπρεπε να είναι ανοιχτές.
- Τα βιβλία είναι ένας τρόπος να επικοινωνούμε με τους νεκρούς. Είναι ένας τρόπος να αντλήσουμε διδάγματα από εκείνους που δεν είναι πια μαζί μας. Υπάρχουν παραμύθια που είναι παλαιότερα από πολλές χώρες και ιστορίες που διήρκεσαν περισσότερο από πολλούς πολιτισμούς.
Έχουμε την υποχρέωση να στηρίζουμε τις βιβλιοθήκες. Να χρησιμοποιούμε τις βιβλιοθήκες, να ενθαρρύνουμε άλλους να χρησιμοποιούν βιβλιοθήκες και να εναντιωνόμαστε στο κλείσιμό τους.
Αν δεν εκτιμάμε την αξία των βιβλιοθηκών, τότε δεν εκτιμάμε τις πληροφορίες, τον πολιτισμό ή την σοφία.
Φιμώνουμε τις φωνές του παρελθόντος και βλάπτουμε το μέλλον.
- Έχουμε την υποχρέωση να διαβάζουμε δυνατά στα παιδιά μας. Να τους διαβάζουμε ιστορίες που τους αρέσουν, ακόμα και αν εμείς οι ίδιοι τις έχουμε βαρεθεί. Να μην σταματήσουμε να τους διαβάζουμε, επειδή έμαθαν να διαβάζουν μόνοι τους. Το διάβασμα συσφίγγει τις σχέσεις.
- Έχουμε την υποχρέωση να χρησιμοποιούμε πλούσιο λεξιλόγιο. Να μάθουμε τι σημαίνουν οι λέξεις και πως να τις χρησιμοποιούμε σωστά, ώστε να επικοινωνούμε καλύτερα. Να μην σκοτώνουμε την γλώσσα, αλλά να την χρησιμοποιούμε ως έναν ζωντανό οργανισμό.
Μια από τις καλύτερες θεραπείες για τους διστακτικούς αναγνώστες είναι μια ιστορία που δεν μπορούν να σταματήσουν να την διαβάζουν.
- Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γράφουμε μυθιστορήματα για τα παιδιά, που εμείς οι ίδιοι δεν θα διαβάζαμε ποτέ. Δεν πρέπει να περνάμε κρυφά μηνύματα στους αναγνώστες μας ή μεταμφιεσμένα ήθη. Να μην τους κάνουμε κήρυγμα, αλλά να τους δίνουμε τα όπλα να σκέφτονται μόνοι τους.
- Όλοι μα όλοι έχουμε την υποχρέωση να ονειρευόμαστε. Έχουμε την υποχρέωση να χρησιμοποιούμε την φαντασία. Είναι εύκολο να υποκρινόμαστε, ότι κανείς δεν μπορεί να αλλάξει, ότι ζούμε σε έναν κόσμο, στον οποίο η κοινωνία είναι τεράστια και οι άνθρωποι δεν έχουν αξία. Αλλά η αλήθεια είναι, ότι οι άνθρωποι μεταβάλλουν συνεχώς την κοινωνία και διαμορφώνουν το μέλλον τους.
Αν κοιτάξετε γύρω σας, θα δείτε, ότι και τα πιο απλά πράγματα, όπως ένα τοίχος ήταν κάποτε απλά μια ιδέα, που κάποιος αποφάσισε να την υλοποιήσει. Κάποιος είχε μια ιδέα, την μελέτησε και στην συνέχεια την υλοποίησε.
- Έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε τα πράγματα όμορφα. Μην αφήνετε τον κόσμο πιο προβληματικό από ότι τον βρήκατε, μην μολύνετε τους ωκεανούς, μην αφήνετε τα προβλήματά σας στην επόμενη γενιά.
Κάποτε ο Αϊνστάιν ρωτήθηκε πως θα κάνουμε τα παιδιά μας εξυπνότερα. Η απάντησή του ήταν εξίσου απλή και σοφή: “Αν θέλετε τα παιδιά σας να γίνουν πιο έξυπνα, διαβάστε τους παραμύθια. Αν θέλετε να γίνουν ακόμα πιο έξυπνα, διαβάστε τους ακόμη περισσότερα παραμύθια.” Είχε καταλάβει την σημασία του διαβάσματος και της φαντασίας. Ελπίζω να μπορούμε να παρέχουμε στα παιδιά μας έναν κόσμο, στον οποίο μπορούν να διαβάζουν και να φαντάζονται.”