Πώς επηρεάζουν τα λάθη των γονιών την ενήλικη ζωή των παιδιών τους; Ποια λάθη κάνουν οι μητέρες; Τι σημαίνει να έχεις δεχτεί την απόρριψη της μητέρας στην παιδική ηλικία; Μπορούν να θεραπευτούν τα τραύματα της παιδικής ψυχής;
Ο Ψυχίατρος- Νευρολόγος, Ματθαίος Γιωσαφάτ, μας απαντά.
-Όλοι οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να νιώσουν ότι είναι σημαντικοί για τους άλλους να νιώσουν ότι υπολογίζουν την προσωπικότητά του. Η απόρριψη μας δημιουργεί αίσθημα κατωτερότητας;
Ασφαλώς. Και αυτά τα συναισθήματα δημιουργούνται στον πρώτο χρόνο της ζωής. Αυτό εξαρτάται από το τι σου δίνει η μητέρα σου. Αν σου δίνει την αίσθηση ότι αξίζεις, ότι σ’ αγαπάει. Από τον τρόπο που σε κοιτάει καταλαβαίνεις αν σε εκτιμά. Από την παιδική ηλικία ξεκινούν όλα.
-Αν οι γονείς δίνουν αγάπη στα παιδιά τους, με τρόπο υπερβολικό;
Δεν υπάρχει υπερβολή στην αγάπη. Αν μιλάμε για αγάπη, βέβαια. Γιατί αυτό που πολλές φορές κάνει η Ελληνίδα μάνα μόνο αγάπη δεν είναι. Μου έλεγε μία κυρία «δεν έχω άντρα εγώ, τον γιο μου έχω, κοιμόμαστε αγκαλίτσα κάθε βράδυ! Γιατί φοβάται λέει… Την ρωτώ, πόσο χρονών είναι ο γιος σας; Λέει 32! Τη συμβούλευσα φυσικά, να στείλει το γιο της στο κρεβατάκι του! Ήταν αγάπη αυτό; Φυσικά και όχι. Η γυναίκα αυτή βολευόταν επειδή δεν είχε άντρα. Έπρεπε να βρει έναν σύντροφο, όχι να προσκολληθεί στον γιο της.
-Διορθώνονται τα συναισθηματικά κενά ενός παιδιού; Ενός εγκαταλελειμμένου παιδιού για παράδειγμα.
Τα εγκαταλελειμμένα παιδιά δεν είναι ανώριμα, τα παιδιά των καλών οικογενειών είναι. Γιατί καλή οικογένεια τι σημαίνει; Δουλεύει ο άνδρας, δουλεύει η γυναίκα, θέλουν να πάνε σε δεξιώσεις, θέλουν να ζήσουν πράγματα και την πληρώνουν τα παιδιά. Δεν λέω ότι δεν πρέπει να τα κάνεις και αυτά… Πολλές φορές λέμε ότι είναι καλύτερο μια μητέρα να είναι κακιά από το να είναι ενδιάμεση. Αν η μητέρα είναι κακιά, το παιδί θα αναζητήσει στον μπαμπά, στην θεία, στον μεγάλο αδερφό, σε κάποιον άλλο άνθρωπο άνθρωπο αυτά που χρειάζεται. Την απορρίπτει, δηλαδή, την κακιά μητέρα. Όταν είναι η μητέρα είναι «μια ζεστό και μία κρύο», ούτε καν να την απορρίψει μπορεί, ούτε να την αποδεχθεί για να πάρει αυτά που πρέπει να πάρει.
-Υπάρχουν πολλές πιθανότητες αυτά τα παιδιά να καταφύγουν στις εξαρτήσεις;
Όλα τα παιδιά που καταλήγουν σε εξαρτήσεις, αλκοόλ, βία, αντικοινωνική συμπεριφορά, δυσκολίες γάμου, σεξουαλικές διαστροφές, έχουν ένα κενό και προσπαθούν να το συμπληρώνουν με όλα αυτά.
-Η απόρριψη, το κενό που δημιουργείται στην παιδική ηλικία μπορεί να είναι αίτιο της ομοφυλοφιλίας;
Είναι πιο περίπλοκο θέμα, η ομοφυλοφιλία. Μπορεί να παίξει έναν μικρό ρόλο το γεγονός ότι δεν έχεις πάρει από την μάνα σου ό, τι έπρεπε και έπειτα το αναζητάς στον πατέρα. Μπορεί να κολλήσεις στον πατέρα σου υπερβολικά. Αυτός γίνεται το καλό αντικείμενο αγάπης, οπότε αύριο μεθαύριο, όταν αναζητήσεις ένα άλλο αντικείμενο αγάπης, να πας σε έναν άντρα. Η ομοφυλοφιλία όμως, φαίνεται να έχει και μια προδιάθεση. Δεν ξέρουμε ακόμη. Τώρα, αν έχεις μια προδιάθεση και η μάνα σου σε απορρίψει, ναι, είναι πιθανό να ζητήσεις στους άνδρες μετά, την αγάπη που σου λείπει.
-Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεράσεις αυτά τα προβλήματα; Η ψυχανάλυση;
Ένας τρόπος είναι να κάνεις μια οικογενειακή θεραπεία. Είναι λίγοι όμως οι οικογενειακοί θεραπευτές, στην Ελλάδα. Πάντα πρέπει να αναζητούμε λύση και μέσα από την επικοινωνία στη σχέση μας, να σκεφτόμαστε μαζί τα προβλήματά μας και να τα συζητάμε. Το τρίτο και καλύτερο, το ‘χω πει κι εδώ πάλι, είναι να διαλέξεις μια καλή μητέρα! Άπαξ και διαλέξεις καλή μητέρα είναι σίγουρο ότι θα πας καλά γιατί και κληρονομικά να έχεις μπορεί να σε βοηθήσει να ξεπεράσεις την προδιάθεση. Και το τέταρτο είναι να βρεις μια καλή γυναίκα αν είσαι άνδρας. Άμα βρεις μια καλή γυναίκα, αυτή συμπληρώνει τη χαμένη μητρικότητα . Αλλά αν είσαι προβληματικός και ανώριμος διαλέγεις πάντα στο ίδιο επίπεδο και σύντροφο. Και έτσι, πάνε στραβά και οι ενήλικες σχέσεις.
-Ισχύει το ίδιο και για τις γυναίκες;
Αλλά αυτά ισχύουν και για τα δύο φύλα. Τα πολύ ανώριμα ζευγάρια, συχνά μαλώνουν για φαντάσματα. Βλέπεις στον σύντροφό σου αυτά που σου έκανε η μάνα σου .
-Υπάρχει ορισμός της καλής μητέρας;
Καλή μητέρα δεν υπάρχει. Υπάρχει αρκετά καλή μητέρα. Γιατί όλοι έχουμε όλα αυτά τα προβλήματα και κληρονομικά και προβλήματα που μας δημιουργεί ο πολιτισμός μας. Και πολλά προβλήματα προερχόμενα από την απώθηση της σεξουαλικότητας και της επιθετικότητας. Ο πολιτισμός δηλαδή δημιουργεί νευρώσεις έτσι κι αλλιώς που έχουν επίπτωση στην παιδική ηλικία. Άρα καλή μητέρα είναι αυτή που έχει πάρει τη δυνατότητα από τη δικιά της μάνα να προσφέρει αγάπη, να νοιάζεται για το παιδί και να μην το χρησιμοποιεί πολύ για τις δικές της ανάγκες. Θέλει το παιδί χάδια; Να του δώσει, όταν είναι ιδιαίτερα μικρό. Δεν θέλει; Να σταματήσει. Πολλές μητέρες συνεχίζουν και το χαϊδεύουν γιατί το έχουν αυτές ανάγκη και ας μη το θέλει το παιδί! Οπότε εκεί προβάλλουν τις ασυνείδητες ανάγκες τους. Και χρησιμοποιούν τα παιδιά για τις ανάγκες τους. Αν σκέφτεσαι το παιδί, κοιτάς τις ανάγκες του και προσπαθείς να της ικανοποιήσεις όσο γίνεται καλύτερα. Αν είχες καλή μητέρα, μόλις κάνεις ένα παιδί να κάνεις τα ίδια που έκανε η μητέρα σου μαζί σου στο παιδί σου.
-Αν έχεις υποφέρει από αυτά που σου έκανε η μητέρα σου και δεν θέλεις να τα επαναλάβεις;
Τα κάνεις με άλλο τρόπο. Μπορείς να κάνεις το αντίθετο. Εξαρτάται. Αλλά άμα ήταν η μάνα σου πολύ ανώριμη, γίνεσαι κι εσύ πολύ ανώριμος και τότε επαναλαμβάνει κανείς το παρελθόν.
-Είναι ανατρέψιμα τα λάθη των γονέων στην παιδική μας ηλικία;
Ασφαλώς και είναι. Εξαρτάται τώρα. Άμα το έχεις «ρημάξει» το παιδί και είναι ουσιαστικά από ενός έτους σχιζοφρενές δεν αλλάζει εύκολα. Αλλά κάποια λάθη μιας μέσης μητέρας είναι αναστρέψιμα.
Οι απαντήσεις καταγράφηκαν στα πλαίσια του κύκλου σεμιναρίων του κυρίου Γιωσαφάτ ”Η αναζήτηση για ένα νόημα στη ζωή” που παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.