Η ιστορική λήψη έγινε το 1863 από τον φωτογράφο Γιόζεφ Ζέκελυ που συνόδεψε μια ταξιδιωτική αποστολή από το Δυρράχιο έως τη Θεσσαλονίκη και εκτυπώθηκε ως χαρακτικό σε βιβλίο το 1866. Η φωτογραφία βρισκόταν σε αφάνεια για πάνω από έναν αιώνα και επανεμφανίστηκε στα αρχεία της Αυστριακής Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί από την περιοχή του Μπέστσιναρ. Εμφανίζει την πόλη «εγκλωβισμένη» μέσα στα τείχη της, ενώ απ΄έξω επικρατεί μια εντυπωσιακή ερημιά. Για πρώτη φορά απεικονίζονται τα κατεδαφισμένα σήμερα, θαλάσσια τείχη, ο θρυλικός Πύργος της Αποβάθρας, ο βυζαντινός λιμενοβραχίονας, η Χρυσή Πύλη. Επίσης το Επταπύργιο και τα φρούρια Βαρδαρίου και Λευκού Πύργου.
Φωτογραφία της Θεσσαλονίκης, 1875 -1878
Φαίνονται επίσης οι εκκλησίες που μετατράπηκαν σε τζαμιά: του Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Παντελεήμονα, των Δώδεκα Αποστόλων, καθώς και οι μιναρέδες των τζαμιών Καρά Αλή, Ακτσέ Μετζίτ, Χαμζά Μπέη, Φετιγιέ, Πισμανιγιέ, Μπουρμαλί.
Στην ίδια εικόνα υπάρχουν επίσης το παλιό οθωμανικό δικαστήριο και ο τουρμπές του Μουσά Μπαμπά, η δεύτερη χρονολογικά καθολική εκκλησία και η οικία Άμποτ στον Φραγκομαχαλά, οι αποθήκες του λιμανιού, η Τούμπα και η βρύση του Σέιχ Σου. Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης με τη συνδρομή της καθηγήτριας Αλέκας Καραδήμου-Γερόλυμπου που εντόπισε τη φωτογραφία, ανέκτησε από τη Βιέννη ένα υψηλής ανάλυσης αντίγραφο του πανοράματος και το εκτύπωσε σε ανάπτυγμα 3,00 μέτρων.
Παράλληλα, μια σύγχρονη δορυφορική λήψη μεταφερμένη σε μακέτα βοηθά στην ταύτιση των κτιρίων και την τεκμηρίωση της τοπογραφίας. Αναλύεται η χρονολογία και η θέση των μνημείων (εκκλησιών, τζαμιών, τειχών, μιναρέδων, δημόσιων κτιρίων και αστικών κατοικιών) στην οθωμανική πόλη των μέσων του 19ου αιώνα.