Το γουρουνάκι από τη Βρετανία που κατέκτησε τον κόσμο των παιδιών και μετρά σήμερα κέρδη που ξεπερνούν το 1 δις εκατ. ευρώ, έχει καταφέρει κάτι που δύσκολα το κατορθώνουν οι ίδιοι οι γονείς. Ηρεμεί και βάζει σε τάξη κάθε μικρό παιδί από 0 έως 7 ετών. Ποιο είναι όμως το μυστικό της;
Δύσκολο να είσαι γονιός. Ένα μικρό παιδί έχει την υπερφυσική ικανότητα να παραμένει ακούραστο, όταν ένας ενήλικος τα έχει “φτύσει”, μπορεί να επαναλάβει μια λατρεμένη του συνήθεια ένα εκατομμύριο φορές, χωρίς να νιώσει ότι βαριέται και φυσικά απαιτεί να έχει κάποιον που του αφιερώνει χρόνο και ενδιαφέρον, συνέχεια απίκο.
Όσοι έχουν παιδιά, ανίψια, βαφτιστήρια κάτω των έξι ετών αυτή την περίοδο, έχουν συστηθεί αναμφίβολα με το καρτούν σταρ της εποχής, που δεν είναι άλλη από την Πέπα το γουρουνάκι.
Τα μικρά την παρακολουθούν μετά μανίας και οι μεγαλύτεροι νιώθουν πως έχουν ένα “δυνατό” χαρτί όταν τα πράγματα δυσκολέψουν με τους μικρούς “δυνάστες” τους. Ένα κλικ στο ίντερνετ και θα βρουν πεντάλεπτα ηρεμίας για εκείνους και ευτυχίας για τα παιδιά τους.
Η εκδίκηση ενός ευφυούς τετράποδου
Το γουρούνι λένε είναι το πιο έξυπνο τετράποδο. Η νοημοσύνη του ξεπερνά με χαρακτηριστική άνεση, τόσο εκείνη του σκύλου, όσο και καθενός άλλου ζώου που έχουμε συνηθίσει να υιοθετούμε για παρέα.
Κι όμως, το άτυχο ροζ θηλαστικό, συμβαίνει να είναι και εξαιρετικά νόστιμο και έτσι με περισσό θράσος ο άνθρωπος το κατέταξε στα οικόσιτα. Φρόντισε μάλιστα να του κολλήσει ρετσινιές πως είναι τάχα μου βρόμικο, αγενές (“είσαι γουρούνι” δεν λέμε;) και άξεστο (Μην ξεχνάτε πως στο αλληγορικό μυθιστόρημα του Τζ. Όργουελ “Η φάρμα των ζώων”, το γουρούνι είναι εκείνο με δικτατορικό τρόπο παίρνει την εξουσία, όταν τα ζώα επαναστατούν και διώχνουν το δυνάστη άνθρωπο). Όλα αυτά, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, όταν και εμφανίστηκε η Πέπα!!
“Είμαι η Πέπα το γουρουνάκι” λέει το εξαιρετικά φλατ, δυσδιάστατο κοριτσάκι-γουρούνι πριν από κάθε πεντάλεπτο επεισόδιο, όπου εκείνη και η οικογένειά της πρωταγωνιστούν σε απλές καθημερινές ιστορίες οικογενειακής ευτυχίας.
Και παρά τα φτωχά “γραφικά”, στην εποχή της τρισδιάστατης απεικόνισης, την υποτυπώδη κίνηση που μοιάζει με ξεφύλλισμα σκίτσου στο κάτω μέρος σχολικού βιβλίου, η βρετανική παιδική σειρά είναι ό, τι πιο πετυχημένο έχει να επιδείξει ο κόσμος του θεάματος για παιδιά από 0 έως 8 χρόνων.
“Πρόκειται για πολύ πετυχημένη παιδική σειρά προσχολικής ηλικίας. Η μικρή διάρκεια των επεισοδίων, ακόμη και η απλοϊκή σχεδίαση παίζουν κάποιο ρόλο. Πέραν όλων αυτών των παραγόντων ένα αρκετά σημαντικό στοιχείο της σειράς είναι η θεματολογία της” μας εξηγεί ο παιδοψυχολόγος Χρήστος Κοροβίλας.
“Δεν είναι ένα πρόγραμμα που αφορά σούπερ ήρωες, μάχες με καλούς και κακούς, μαγικά πλάσματα κτλ. Η θεματολογία περιστρέφεται γύρω από την οικογένεια και από το πως το παιδί υπάρχει μέσα στην οικογένεια και αυτό είναι πολύ σημαντικό”.
Όταν η οικογένεια είναι όλος του ο κόσμος
Το μυστικό της επιτυχίας της μικρής γουρουνίτσας είναι λοιπόν η απλότητα. Μια μέρα στο σπίτι, με τους γονείς, τα αδέρφια και τους φίλους που για ένα μικρό παιδί αποτελεί το απέραντο σύμπαν του.
“Φανταστείτε ότι για ένα παιδί αυτών των ηλικιών, ουσιαστικά ο οικογενειακός χώρος συνοψίζει ολόκληρο τον κόσμο του. Άρα ένα παιδικό πρόγραμμα που παρουσιάζει την οικογένεια, δηλαδή ένα τόσο οικείο θέμα για τα παιδιά, είναι πολύ πιθανό να αρέσει. Διότι το παιδί είναι πολύ πιθανό να δει στις ιστορίες των ηρώων αναφορές της δικής του οικογένειας και της δικής του καθημερινότητας” σημειώνει ο παιδοψυχολόγος.
Η Πέπα και η διεθνής καριέρα
H Βρετανή Πέπα συμπληρώνει πλέον σχεδόν 10 χρόνια τηλεοπτικής επιτυχίας στην τηλεόραση και καταφέρνει να καθηλώνει πιτσιρίκια χωρίς να χρειάζεται να κουνήσει καν την γυριστή ουρά της. Και τη γνωρίζουν όλοι, τα παιδιά όλου του κόσμου. Μικροσκοπικά παιδάκια που παλεύουν να πουν τις πρώτες τους λέξεις, μαθαίνουν το “μαμά” και στη συνέχεια συναγωνίζονται οι λέξεις “μπαμπά” και “πέπα”.
Βρέθηκα πρόσφατα στο Μιλάνο, όπου και εκεί το γουρουνάκι φιγούραρε σε γιγαντοαφίσες στους δρόμους της πόλης. Λίγο αργότερα, συνάντησα στις κούνιες ένα μικρό κοριτσάκι από τη Γαλλία.
Η μαμά της ήταν ενθουσιασμένη που γνωρίζω γαλλικά και έτσι με έβαλε να καθίσω μαζί της. Κι επειδή δεν ήξερα με τι να αρχίσω σκέφτηκα να τη ρωτήσω αν γνωρίζει την Πέπα. Φυσικά και τη γνώριζε και έτσι έκανα μαθήματα γαλλικών, σχολιάζοντας τον Τζορτζ, τον μικρό αδερφό της Πέπας, τον Μπαμπά της με την πελώρια κοιλιά και τη Σούζι την προβατίνα.
Η σειρά προβάλλεται σε περισσότερες από 170 χώρες και όπως διαβάζουμε στη βρετανική εφημερίδα mirror, πλέον “καθαρίζει” 1 δις δολάρια από δικαιώματα, παιχνίδια και άλλα προϊόντα στα οποία μπαίνει για να προσελκύσει τη θάλασσα των μικρών παιδιών που την λατρεύουν άνευ όρων.
Η ιστορία ενός καρτούν
Το success story της Πέπα λίγο έλειψε να μην εκκινήσει ποτέ, αφού οι δημιουργοί της έδωσαν κυριολεκτικά αγώνα μέχρι τελικής πτώσης για να πείσουν κάποιον να ενδιαφερθεί για το δημιούργημά τους.
Η ιδέα της γεννήθηκε το 2000, όταν οι animators, Neville Astley και Mark Baker, άνεργοι και οι δύο, αποφάσισαν να ενώσουν το ταλέντο τους και μαζί με τον παραγωγό Phil Davies να φτιάξουν ένα χαρακτήρα που θα λατρέψουν τα μικρά παιδιά.
Όσο όμως προσπαθούσαν να πουλήσουν την ιδέα της γουρουνοοικογένειας, έπεφταν σε τοίχο, με αποτέλεσμα να βρίσκονται ένα βήμα πριν τοποθετήσουν μια για πάντα το πόνημά τους στο αρχείο.
Οι Neville Astley και Mark Baker, δημιουργοί του καρτούν
“Φτάσαμε στο σημείο να πρέπει να χωρίσουμε τα τσανάκια μας και να βρούμε δουλειά” σημειώνει ο Davies με τον Astley να εξηγεί πως επί ένα χρόνο είχε βγάλει μόλις 400 αγγλικές λίρες, πράγμα που σήμαινε πως για να πουλήσουν την ιδέα τους, αναγκάστηκαν να “βάλουν χέρι” στις αποταμιεύσεις τους.
Τελικά, η ενασχόλησή τους με κάποιο διαφημιστικό τους επέτρεψε να εξασφαλίσουν ένα χρηματικό ποσό και έτσι να βάλουν μπροστά το project Πέπα. Τον Μάιο του 2004, το πρώτο επεισόδιο της Πέπα κάνει πρεμιέρα στο Channel 4 και ο θρύλος της αρχίζει να χτίζεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Και μπορεί οι παραγωγοί να δυσπιστούσαν αρχικά για το “άστρο” της Πέπας, τα μικρά παιδιά όμως δεν αμφέβαλαν ποτέ. Άλλα θα γελάσουν με το χαρακτηριστικό γουρούνισμα της οικογένειας της Πέπας μετά από κάθε φράση ή τον αντίστοιχο ήχο ζώου που κάνει κάθε ήρωας της σειράς. Πολλά θα νιώσουν πιο ξεκούραστα με τα απλά, αλλά ζωντανά χρώματα που τους θυμίζουν παιδική ζωγραφιά.
“Ούτως ή άλλως στις περισσότερες σειρές και παιδικά προγράμματα θα δεις στοιχεία που τραβούν την προσοχή του παιδιού. Τα χρώματα, οι ήχοι, στοιχεία τα οποία δεν χρησιμοποιούνται μόνο στις σειρές, θα χρησιμοποιηθούν στα παιχνίδια, στα βιβλία, ακόμη και σε μια τάξη” αναφέρει ο κ. Κοροβίλας.
Ένα παιδί που δεν πάει σχολείο ή βρίσκεται στο νηπιαγωγείο και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού έχει ανάγκη από σύντομες, καλοδουλεμένες ιστορίες. “Είναι μικρές αυτοτελείς ιστορίες, με μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος με ένα πολύ απλό τρόπο. Προσφέρει μια απλή δομή, βοηθά στο να μη χάνεται το παιδί και να βγάζει νόημα αυτό που βλέπει”.
Σήμερα το γουρουνάκι έχει πρωταγωνιστήσει σε περισσότερα από 200 επεισόδια, ενώ φιγουράρει σε πάνω από 12.000 προϊόντα – από μπαλόνια, βιβλία, κούκλες, κουκλόσπιτα, τρόφιμα για παιδιά κα.
Οι εταιρίες κάνουν ουρά για να αποκτήσουν τα δικαιώματα να αποτυπώσουν το πρόσωπο της πάνω στα προϊόντα τους. Στην Αμερική η Fischer Price έχει την αποκλειστική διάθεση των παιχνιδιών με την Πέπα σε συγκεκριμένα μεγάλα καταστήματα παιχνιδιών. Όταν λήξει αυτό το συμβόλαιο, σειρά θα πάρει η εταιρία Jazwares που περιμένει πως και πως να γεμίσει τα 4.200 καταστήματά της με αξεσουάρ της.
Μια βόλτα σε κάθε παιχνιδάδικο της χώρας θα πείσει και τον πιο δύσπιστο πως ένα παιχνίδι με την Πέπα είναι το “σιγουράκι” για ένα παιδί αυτής της ηλικίας. Τσάντες, κούκλες, κουκλόσπιτα, μολύβια, παιχνίδια, μινιατούρες και ολόκληρα ράφια γεμάτα με την Πέπα και την παρέα της. Και τα μικρά παιδιά να αναφωνούν όλο χαρά άμα τη εμφανίση, “Πέπα”!!!
Είναι η Πέπα κακή επιρροή;
Όπως όμως συμβαίνει με κάθε επιτυχημένο ήρωα, υπάρχουν και εκείνοι που θα διαμαρτυρηθούν, θα αμφισβητήσουν την επιτυχία του. Η πιο παρανοϊκή υπόθεση ανθρώπου εναντίον καρτούν συνέβη τον περασμένο Νοέμβριο στην Ιταλία. Ένα από τα επεισόδια της Πέπας, έδειχνε την οικογένεια στο ταξίδι της στην Ιταλία.
Εκεί συνάντησαν την Γκαμπριέλα την κατσίκα, η οποία στα ιταλικά μεταφράστηκε Gabriella Grapa (Grapa είναι η κατσίκα στα ιταλικά). Αυτό όμως τυγχάνει να είναι και το όνομα μιας 40χρονης Ιταλίδας, η οποία και έκανε μήνυση στους Βρετανούς παραγωγούς, αφού μετά την προβολή του επεισοδίου έγινε αποδέκτης περιπαικτικών σχολιασμών και χλευασμού.
Η Γκαμπριέλα η κατσίκα έβαλε φωτιές στην Ιταλίδα με το ίδιο όνομα που έκανε μήνυση στους δημιουργούς
Πέρα όμως από τις τραβηγμένες υποθέσεις, δεν είναι λίγοι οι γονείς που σημειώνουν πως παρατηρούν τα παιδιά τους να αντιγράφουν αρνητικές συμπεριφορές από το πρόγραμμα. Για παράδειγμα το γεγονός πως ο μικρός Τζορτζ δεν τρώει λαχανικά και προτιμά τη σοκολατίνα (ποιος δεν θα την προτιμούσε;) λένε οι γονείς πως ενθαρρύνει τα παιδιά τους να μην τρέφονται σωστά.
“Είναι γονείς που ανησυχούν ότι είναι πολύ εθιστικό, ότι τα παιδιά αντιγράφουν συγκεκριμένες αρνητικές συμπεριφορές που βλέπουν. Αν και το συγκεκριμένο πρόγραμμα αρέσει πραγματικά σε πολλά παιδιά, δεν περιμένουμε ότι όλα θα μιμηθούν τις αρνητικές συμπεριφορές της Πέπας” εξηγεί ο παιδοψυχολόγος.
Άλλα επεισόδια που δείχνουν σύσσωμη τη γουρουνοοικογένεια να πλατσουρίζει στα λασπόνερα της βροχής και να το διασκεδάζει, κάνουν λένε πολλοί τα παιδιά ατίθασα και άτακτα. Ο ειδικός πάντως φαίνεται πιο καθησυχαστικός:
“Νομίζω ότι ο λόγος για τον οποίο ένα παιδί μπορεί να επιμείνει στη μίμηση κάποιας αρνητικής συμπεριφοράς είναι ότι η συγκεκριμένη συμπεριφορά του είναι μάλλον οικεία. Ίσως η συγκεκριμένη συμπεριφορά του καρτούν να του θυμίζει κάτι από τον τρόπο με τον οποίο έχει ήδη μάθει να εκφράζει τις επιθυμίες του”.
Είναι οι αταξίες της Πέπα κακή επιρροή για τα παιδιά;
Στο δια ταύτα εκείνο που έχει σημασία είναι τι κάνει ο γονιός και όχι τι κάνει η Πέπα. “Αυτό που είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι η επαφή του γονιού με το παιδί. Αυτά τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου και οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο εκεί.
Άρα, αν το παιδί περνά περισσότερο χρόνο μπροστά στην τηλεόραση και το λάπτοπ και λιγότερο ουσιαστικό χρόνο με τους γονείς και τα αδέρφια του, είναι αναμενόμενο ότι οι τρόποι που επικοινωνεί και συμπεριφέρεται, όλα αυτά θα επηρεαστούν ανάλογα και αυτό ανεξαρτήτως παιδικού προγράμματος”.
Τα όρια της… εξάρτησης
Είναι ωραίο να γνωρίζει κανείς πως μπορεί να βάλει σε τάξη ένα παιδί, απλά και μόνο με το πάτημα ενός κουμπιού. Κάπου εκεί όμως ξεκινούν οι τύψεις για το “βραβείο καλύτερου γονιού” που μοιάζει να ξεθωριάζει. Μήπως βολεύονται στην αγάπη των μικρών για την Πέπα και αφήνουν το παιδί να βλέπει με τις ώρες τις περιπέτειές της; Πρέπει να αποκλείσουν για το καλό του παιδιού τους την Πέπα από το οπτικό του πεδίο;
Ο κ. Κοροβίλας επιμένει πως το αποτέλεσμα δεν θα το δώσει το ίδιο το πρόγραμμα, αλλά ο τρόπος που θα διαχειριστεί το θέμα ο γονιός: “Από τη στιγμή που το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν προβάλει βίαιες σκηνές ή ακατάλληλο πρόγραμμα για το παιδί νομίζω ότι δεν υπάρχει μια απάντηση ναι ή όχι. Νομίζω ότι η απάντηση είναι εξαρτάται.
Εξαρτάται τον τρόπο και αυτό δεν αφορά μόνο την Πέπα, αφορά γενικά τον τρόπο που ένα παιδί ασχολείται με τα αγαπημένα του ενδιαφέροντα και επικοινωνεί με τους γονείς του” και συμπληρώνει: “Έχουν λιγότερη σημασία τα μηνύματα που θα περάσει η Πέπα, πιο σημαντικά είναι τα μηνύματα που θα μεταφέρει ο γονιός”.
“Σίγουρα οι γονείς είναι κουρασμένοι, δεν είναι υπερήωες και δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα με το σωστό τρόπο” εξηγεί ο παιδοψυχολόγος για να απαλύνει τις ενοχές των απανταχού γονιών που έχουν μπει στον πειρασμό να βάλουν στα παιδιά τους 10 επεισόδια Πέπα το γουρουνάκι back to back.
“Το θέμα είναι με τι συχνότητα γίνεται αυτό και πόσο ποιοτικός είναι ο χρόνος που περνά ο γονιός με το παιδί. Το θέμα είναι να κάτσεις τελικά και να αξιοποιήσεις αυτό το κομμάτι, το ενδιαφέρον του παιδιού. Είναι η Πέπα, είναι κάποιο άλλο παραμύθι; Τι κεντρίζει το ενδιαφέρον του παιδιού; Γιατί; Τι αναφορές έχει στο ίδιο το παιδί; Σημαντικό είναι κάποια στιγμή ο γονιός να επιστρέψει, να κάνει αυτή την επικοινωνία”.
* Ο Χρήστος Κοροβίλας είναι Κλινικός Ψυχολόγος και Παιδοψυχολόγος. Σπούδασε ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα και στο Durham University στην Αγγλία, όπου ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στον τομέα της αναπτυξιακής ψυχοπαθολογίας. Εργάζεται με παιδιά, εφήβους και οικογένειες, ενώ παράλληλα είναι ειδικευόμενος Ψυχοθεραπευτής στο μοντέλο της συστημικής – οικογενειακής ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής.