Είδα μια αγαπημένη φίλη πριν από μερικές μέρες και σταμάτησα να την χαιρετήσω και να μάθω τα νέα της. Εκείνη κοίταξε πάνω και με χαμηλωμένη φωνή ψιθύρισε “Έχω δουλειά, έχω πολλή δουλειά, έχω τόσα πολλά να κάνω.”
Αμέσως μετά, είδα έναν άλλον φίλο και πήγα να τον ρωτήσω πως είναι και τι κάνει. Και πάλι η απάντηση ήταν η ίδια “Είμαι τόσο απασχολημένος…έχω τόσα πολλά να κάνω.”
Δεν είναι μόνο οι ενήλικες έτσι. Όταν μετακομίσαμε στην Βόρεια Καρολίνα, πριν από 10 χρόνια, ήμασταν ενθουσιασμένοι που θα πηγαίναμε σε μια πόλη με ένα πολύ καλό εκπαιδευτικό σύστημα. Βρήκαμε μια γειτονιά γεμάτη με οικογένειες. Αισθανόμασταν υπέροχα, όλα ήταν τέλεια.
Μόλις τακτοποιηθήκαμε, πήγαμε σε μια φιλική γειτόνισσα και την ρωτήσαμε, αν ήθελε η κόρη της να παίξει με την κόρη μας. Η μητέρα πλησίασε το τηλέφωνο και έπιασε το ημερολόγιο. Μετά από αρκετό ψάξιμο, απάντησε: “Έχει ένα 45λεπτο κενό σε δυο βδομάδες από τώρα. Τις υπόλοιπες μέρες έχει γυμναστήριο, μαθήματα φωνητικής και πιάνο. Είναι τόσο, μα τόσο απασχολημένη.”
Οι καταστροφικές συνήθειες ξεκινούν από πολύ νωρίς.
Πως καταλήξαμε να ζούμε έτσι; Γιατί το κάνουμε αυτό στους εαυτούς μας; Γιατί το κάνουμε αυτό στα παιδιά μας; Γιατί ξεχνάμε, ότι είμαστε ανθρώπινα όντα και όχι μηχανές;
Τι συνέβη στον κόσμο, όπου τα παιδιά έπαιζαν, έπεφταν κάτω και λέρωναν τα ρούχα τους; Πρέπει να αγαπάμε τα παιδιά μας τόσο πολύ, που τους φτιάχνουμε ένα γεμάτο πρόγραμμα, καθιστώντας τα αγχωμένα και απασχολημένα, όπως και εμείς;
Τι συνέβη στον κόσμου, που μπορούσα να κάτσουμε με τους αγαπημένους μας ανθρώπους και να κάνουμε συζητήσεις για αυτά που απασχολούν την καρδιά και το μυαλό μας;
Πως φτάσαμε στο σημείο να δημιουργήσουμε έναν κόσμο, στον οποίο έχουμε ολοένα και περισσότερα πράγματα να κάνουμε και λιγότερο ελεύθερο χρόνο, λιγότερο χρόνο να επικοινωνήσουμε και λιγότερο χρόνο απλά για να υπάρχουμε;
Η ασθένεια του “έχω δουλειά” είναι καταστροφική για την υγεία και την ευημερία μας.
Από το 1950 και έπειτα έχουν συμβεί τόσες πολλές τεχνολογικές ανακαλύψεις, που πιστεύαμε, ότι θα κάνουν την ζωή μας πιο απλή, πιο εύκολη και πιο γρήγορη. Ωστόσο, σχεδόν 7 δεκαετίες μετά, δεν έχουμε καθόλου ελεύθερο χρόνο.
Για κάποιους από εμάς, τους “προνομιούχους” η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην δουλειά και τον ελεύθερο χρόνο είναι πολύ λεπτή. Είμαστε όλη την ώρα πάνω από κάποια συσκευή. Όλη την ώρα.
Τα κινητά και λάπτοπ δεν αφήνουν να υπάρξει καμία διαφορά ανάμεσα στην δουλειά και το σπίτι. Όταν τα παιδιά πέσουν για ύπνο, είμαστε και πάλι πίσω στο λάπτοπ μας.
Ένας από τους δικούς μου προσωπικούς αγώνες είναι τα χιλιάδες e-mail, που παίρνω καθημερινά και οι αποστολείς τους περιμένουν μια απάντηση από μένα εδώ και τώρα. Έχω δοκιμάσει διάφορες τεχνικές, όπως το να απαντάω μόνο τα απογεύματα, αλλά τίποτα δεν έχει καταφέρει να με ξελαφρώσει από αυτό το βάρος.
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική για κάποιους άλλους. Για κάποιους το να δουλεύουν σε δυο δουλειές είναι ο μόνος τρόπος για να συντηρήσουν την οικογένειά τους. 20% των παιδιών ζουν σε συνθήκες φτώχειας και ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν να ζήσουν είναι να κάνουν οι γονείς τους πολύ χαμηλά αμειβόμενες δουλειές.
Το μοντέλο της πυρηνικής οικογένειας, με τον έναν γονιό να είναι εκτός σπιτιού έχει ξεπεραστεί προ πολλού. Πλέον, στην συντριπτική πλειοψηφία των οικογενειών και οι δυο γονείς δουλεύουν εκτός σπιτιού.
Δεν χρειάζεται τα πράγματα να γίνονται με αυτόν τον τρόπο.
Όταν ρωτάω “τι κάνεις;”, σημαίνει, ότι θέλω πραγματικά να μάθω πως είσαι.
Δεν θέλω να μάθω πόσες από τις υποχρεώσεις σου έχεις ολοκληρώσει ή σε πόσα e-mail απάντησες σήμερα. Θέλω να μάθω πως είναι η καρδιά σου αυτή την στιγμή, τι υπάρχει μέσα στο μυαλό σου, τι σε στεναχωρεί, τι σε χαροποιεί. Εξερεύνησε την ψυχή σου και μετά πες μου κάτι για την ψυχή σου.
Πες μου, ότι θυμάσαι πως είσαι ακόμα άνθρωπος και όχι μηχανή. Βάλε το χέρι σου πάνω στο χέρι μου, κοίταξε με στα μάτια και πες μου κάτι που βγαίνει από την ψυχή σου.
Δεν έχω μαγικές λύσεις για όλα αυτά. Το μόνο που ξέρω είναι, ότι χάνουμε την ικανότητα να ζήσουμε μια πραγματικά ανθρώπινη ζωή.
Πως θα μπορέσουμε να εξερευνήσουμε τις σκοτεινές γωνιές της ψυχής μας, όταν είμαστε συνέχεια απασχολημένοι;
Προσωπικά, δεν θα σταματήσω ποτέ να ελπίζω, αλλά αναρωτιέμαι αν είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε μια ειλικρινή συζήτηση για τα πράγματα που πρέπει να αλλάξουμε. Χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της ζωής μας, της κοινωνίας και της οικογένειάς μας.
Πως είναι η ψυχή σας σήμερα;
Ας επιμείνουμε στην ανθρώπινη επικοινωνία, στην οποία όταν κάποιος απαντάει “Έχω πολλή δουλειά”, ο άλλος να λέει “Το ξέρω. Όλοι είμαστε. Πες μου, όμως, πως είναι η ψυχή σου;”
[ Omid Safi]