Η προκατάληψη και ο φόβος του ανθρώπου απέναντι στα φίδια είναι ο βασικός λόγος για τον οποίον τα φίδια που συναντάμε στον τόπο μας κινδυνεύουν, την ώρα που τα ίδια είναι στην πραγματικότητα ακίνδυνα.
O ιδιοκτήτης του ερπετολογικού κέντρου Γιάννης Αγγελή σε πρόσφατη παρουσία του ανέφερε πως μόνο η οχιά διαθέτει δηλητήριο το οποίο είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, αλλά αντιμετωπίζεται εύκολα εφόσον ο ασθενής μεταβεί εντός 2 με 8 ωρών στο νοσοκομείο και του χορηγηθεί κορτιζόνη ή σε σπάνιες περιπτώσεις αντιοφικός ορός.
“Σε περίπτωση δαγκώματος δεν δένουμε, ούτε σκίζουμε την πληγή, ούτε ρουφάμε το δηλητήριο, απλά επισκεπτόμαστε, όχι μια ιδιωτική κλινική, αλλά το δημόσιο νοσοκομείο”, συμπλήρωσε.
Η κυπριακή οχιά, εξήγησε, έχει χοντρό σώμα, διαθέτει τριγωνικό σχήμα κεφαλής με δυο μαύρες κηλίδες στο κέντρο, τα μάτια της εξέχουν και το δάγκωμα της αφήνει ένα με δυο σημάδια (τρύπες), σε αντίθεση με όλα τα άλλα κυπριακά φίδια, το δάγκωμα των οποίων αφήνει ως σημάδι το σχήμα της σιαγόνας τους.
“Η οχιά αν δεν νιώσει απειλή δεν πρόκειται να δαγκώσει και στις περισσότερες περιπτώσεις η επιθετική συμπεριφορά της οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα”, είπε και ανέφερε ότι δεν είναι τα φίδια που εισήλθαν στον δικό μας χώρο, αλλά με την οικιστική ανάπτυξη, είναι ο άνθρωπος που μπήκε στο φυσικό τους περιβάλλον.
Σε περίπτωση που κάποιος εντοπίσει ένα ερπετό στο χώρο του, αμέσως θα πρέπει να ενημερώσει είτε την Υπηρεσία Περιβάλλοντος ή το Τμήμα Δασών ή ακόμη την Πυροσβεστική Υπηρεσία, προσθέτοντας ότι ο ίδιος θα κληθεί να το παραλάβει, ώστε σε συνεννόηση με τα αρμόδια τμήματα να επιστρέψει στο φυσικό του περιβάλλον.
Σε καμία περίπτωση δεν σκοτώνουμε τα φίδια και αυτό είναι παράνομο, είπε ο κ. Αγγελή, προσθέτοντας πως “δεν περιμένουμε κάποιος να τα αγαπήσει από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να τα σκοτώνει και να αναρτά μάλιστα φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στέλνοντας λανθασμένα μηνύματα”.
Ο ερπετολόγος παρουσίασε επίσης την “πατσάλα” ή όπως είναι επιστημονικά γνωστή cοluber nummifer, τη “σαϊατα” ή malpolon monsesulanus και το γνωστόσο μαυρόφιδο “θερκό” ή coluber jugularis.
Ιδιαίτερα για το τελευταίο, ο Γιάννης Αγγελή είπε πως, όχι μόνο είναι άκακο, αλλά βοηθά στη μείωση των τρωκτικών, αφού σε ένα μήνα μπορεί να φάει μέχρι και 30 αρουραίους.
Ανήλιος
Πλήρες όνομα: Typhlops vermicularis Merrem, 1820
Άγλυφο – Δεν φέρει δηλητήριο
Πολύ μικρό φίδι με μέγεθος που δεν ξεπερνά τα 30-35 cm και μπορεί να θεωρηθεί ως σχεδόν τυφλό. Το ροζ ή μπεζ του χρώμα, σε συνδυασμό με τη μορφή του, το κάνουν να μοιάζει πολύ με γαιοσκώληκα.
Συνήθως εντοπίζεται κατά την περίοδο της άνοιξης κάτω από πέτρες.
Κυπριακό φίδι
Πλήρες όνομα: Hierophis cypriensis(Schätti, 1985)
Άγλυφο – Δε φέρει δηλητήριο
Πολύ λεπτό φίδι με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Τα νεαρά άτομα έχουν ελαιοπράσινο χρώμα σώματος ενώ τα ενήλικα άτομα έχουν μαύρο χρώμα.
Ζει συνήθως σε χώρους με πυκνή βλάστηση, οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ρυάκια, ποταμούς και ρεματιές.
Μαύρο φίδι
Πλήρες όνομα: Dolichophis jugularis (Linnaeus, 1758)
Άγλυφο – Δεν φέρει δηλητήριο
Πιθανότατα το μεγαλύτερο είδος φιδιού στην Ευρώπη με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα (αν και σπανίως να εντοπιστούν άτομο στην Κύπρο μεγαλύτερα από 2 μέτρα). Η μορφή των νεαρών και των ενήλικων ατόμων διαφέρει. Τα νεαρά άτομα έχουν ελαιοπράσινο χρώμα με σκούρες καφέ νιφάδες στην ραχιαία επιφάνια. Κατά την ενηλικίωση, το μοτίβο αυτό χάνεται και τα άτομα αποκτούν ενιαίο γυαλιστερό μαύρο χρώμα. Έχει χοντρό, μυώδες κορμί, είναι πολύ ευκίνητο και έχει την ικανότητα να σκαρφαλώνει με ιδιαίτερη ευκολία.
Σαΐττα
Πλήρες όνομα: Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827)
Οπισθόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια – Ακίνδυνο για τον άνθρωπο
Μεγάλο και αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα δύο μέτρα. Τα νεαρά άτομα έχουν καφέ χρώμα σώματος με πολλές διακεκομμένες λευκές ή κίτρινες γραμμώσεις ενώ τα ενήλικα διαθέτουν ομοιόχρωμο γκρίζο προς ελαιοπράσινο χρώμα. Το πιγούνι φέρει λευκά στίγματα και η κοιλιά συνήθως έχει κίτρινο χρωματισμό.
Μπορεί να εντοπιστεί από ζεστά, ξηρά ενδιαιτήματα με πετρώδη εδάφη, μέχρι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή και σε δάση και περιοχές με πολλούς θάμνους.
Νερόφιδο
Πλήρες όνομα: Natrix natrix (Linnaeus, 1758)
Άγλυφο – Δεν φέρει δηλητήριο
Τα άτομα του είδους μπορεί να φτάσουν σε μήκος το ένα μέτρο και εντοπίζονται σε τρείς ξεχωριστούς χρωματισμούς, γκρίζο με ασπροκίτρινο, ενιαίο μαύρο και στικτό (μαύρος χρωματισμός στον οποίο διακρίνονται αχνόλευκα στίγματα).
Πολύ ήρεμο φίδι, το οποίο δεν επιδίδεται σχεδόν ποτέ σε επιθετικές συμπεριφορές ούτε ακόμα και αν ενοχληθεί. Ως μέτρο άμυνας εκκρίνει δύσοσμο υγρό από αδένες που έχει στο πίσω μέρος του σώματος.
Ξυλόδροπης
Πλήρες όνομα: Telescopus fallax(Fleischmann, 1831)
Οπισθόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια – Ακίνδυνο για τον άνθρωπο
Λεπτό και μικρό φίδι που δε ξεπερνά σε μήκος το ένα μέτρο. Διαθέτει σώμα γκρίζου-μπεζ χρώματος με σκούρες καφέ μπάρες τοποθετημένες κατ’ εναλλαγή στο πάνω μέρος της πλάτης του. Όταν ενοχληθεί κουλουριάζεται, συρίζει δυνατά και προσπαθεί να δαγκώσει. Τα μάτια του έχουν μια κάθετη κόρη η οποία διαστέλλεται το βράδυ για να διευκολύνει τη νυχτερινή όραση του.
Συναντάται σε ζεστά, ξηρά πετρώδη εδάφη καθώς και σε χαλάσματα παλιών σπιτιών. Δραστηριοποιείται κυρίως νωρίς το πρωί, αργά το απόγευμα και το βράδυ.
Δρόπης
Πλήρες όνομα: Hemorrhois nummifer(Reus, 1833)
Άγλυφο – Δεν φέρει δηλητήριο
Φίδι ανοικτού καφέ χρώματος με ιδιαίτερους σχηματισμού σε μορφή ρόμβου και χρώμα σκούρο καφέ σε όλο το μήκος της πλάτης του. Αρκετά δυνατό φίδι που το μήκος του μπορεί να φτάσει τα 150 cm. Ακίνδυνο για τον άνθρωπο αλλά με ιδιαίτερα επιθετική συμπεριφορά όταν ενοχληθεί.
Συχνάζει συνήθως σε βραχώδεις περιοχές με λίγο νερό και αραιή βλάστηση από δέντρα και θάμνους.
Οχιά
Πλήρες όνομα: Macrovipera lebetina (Linnaeus, 1758)
Σωληνόγλυφο – Φέρει δηλητήριο στα μπροστά δόντια –επικύνδυνο για τον άνθρωπο
Η οχιά ή κοινώς κοντονούρα, φίνα ή πατσάλα, είναι το μοναδικό επικίνδυνο για τον άνθρωπο δηλητηριώδες φίδι της Κύπρου. Το χοντρό στο χρώμα της άμμου σώμα με το σφηνοειδές κεφάλι και την κοντή ουρά, καθώς και ο νωχελικό συνήθως τρόπος κίνησης την καθιστούν εύκολα αναγνωρίσιμη από τα υπόλοιπα φίδια της Κύπρου. Σε περίπτωση που εντοπίσετε μια οχιά, μην την ενοχλήσετε, μείνετε ακίνητοι και αφήστε την να απομακρυνθεί ή απομακρυνθείτε εσείς από αυτήν.
Έχει εξαιρετικά χοντρό σώμα -σε σχέση με τα υπόλοιπα φίδια της Κύπρου- στο χρώμα της άμμου. Διαθέτει σκούρους καφέ ορθογώνιους σχηματισμούς στην πλάτη τοποθετημένους κατ’ εναλλαγή. Έχει ιδιαίτερα κοντή ουρά και χοντρό τριγωνικό κεφάλι. Η κόρη των ματιών είναι κάθετη και διαστέλλεται το βράδυ για να διευκολύνει τη νυχτερινή όραση του ζώου.
Συναντάται σε όλους τους τύπους ενδιαιτημάτων του νησιού (δάση, κοιλάδες, παραλίες, βραχώδεις περιοχές) ακόμα και κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Συνήθως εντοπίζεται σε περιοχές πλησίον πηγής νερού (ρυάκι, ποτάμι, λίμνη).
[Ερπετολογικός Σύνδεσμος Κύπρου]