Πρόκειται για τις σπανιότερες και λιγότερο γνωστές απεικονίσεις της Θεοτόκου.
Εικόνες που ελάχιστοι αγιογράφοι «τόλμησαν» να δημιουργήσουν ξεφεύγοντας από την «πεπατημένη» της ορθόδοξης αγιογραφίας.
Μια μοναδική απεικόνιση της Θεοτόκου είναι αυτή όπου εμφανίζεται χτυπημένη από έξι σπαθιά. Αν και κανείς δεν ξέρει τι ήταν αυτό που ενέπνευσε τον αγιογράφο θεωρείται πως απεικονίζει τον πόνο της μητέρας Παναγίας την στιγμή της Σταύρωσης όπως τον είχε προφητεύσει ο Άγιος Συμεών ο Θεοδόχος.
Η πρωτότυπη, γιατί ακολούθησαν πολλά αντίγραφα, βρίσκεται στη Ρωσία. Λέγεται πως είναι θαυματουργή και πως έχει δακρύσει τις παραμονές μεγάλων καταστροφικών γεγονότων όπως ήταν το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, η βύθιση του ρωσικού υποβρυχίου Κούρσκ κ.α.
Οι ντόπιοι λένε πως όταν το 1830 οι ιερείς έκαναν λιτανεία της εικόνας στη πόλη Βολόγκντα όπου υπήρχε επιδημία χολέρας, το φαινόμενο σταμάτησε.
Η εικόνα της Παναγίας εγκύου
Σπανιότατη και ελάχιστα γνωστή. Αρκετοί θεολόγοι την θεωρούν «αιρετική» αφού ξεφεύγει από την θεολογικά αποδεκτή απεικόνιση της συγκεκριμένης περιόδου της ζωής της Θεοτόκου.
Ωστόσο η δυναμική που βγαίνει από την εικόνα αυτή είναι αν μη τι άλλο ιδιαίτερα ισχυρή, αφού «αποθεώνει» την μητρότητα.
Αντίστοιχης διαφορετικότητας, είναι η εικόνα των «πρώτων βημάτων».
Είναι η εικόνα που απαθανατίζει τα πρώτα βήματα του Ιησού. Η παλαιότερη γνωστή απεικόνιση είναι το 18ου αιώνα και βρίσκεται σε μοναστήρι των Μεγάρων.
Ωστόσο δεν ήταν λίγοι οι νεότεροι αγιογράφοι που εμπνεύστηκαν από αυτήν για να κάνουν τις δικές τους δημιουργίες.
Η μοναδική εικόνα της Παναγίας με τα τρία χέρια
Μάρτυρας ενός θαύματος που ελάχιστοι ίσως θα πίστευαν σήμερα, αποτελεί η ταξιδεμένη εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας που τους τελευταίους αιώνες φυλάσσεται στη Μονή του Χιλανδαρίου στο Άγιον Όρος. Η Τριχερούσα, είναι μια όχι σπάνια αλλά μοναδική εικόνα της Θεοτόκου.
Απεικονίζει την Παναγία στην κλασική απεικόνιση της με τον Ιησού στα χέρια της. Η διαφορά της όμως είναι πως κάτω από δεξί χέρι της, στην αριστερή πλευρά της εικόνας όπως την κοιτά κάποιος υπάρχει ένα ακόμη χέρι.
Το χέρι αυτό είναι και η αιτία που στην εικόνα δόθηκε το προσωνύμιο «Τριχερούσα», η Παναγία δηλαδή με τα τρία χέρια.
ΤΟ ΘΑΥΜΑ
Η αρχική εικόνα ανήκε στην οικογένεια του Ιωάννη του Δαμασκηνου, ο οποίος έζησε τον έβδομο αιώνα στη Δαμασκό (εξ ου και το Δαμασκηνός) της Συρίας. Ο Ιωάννης ήταν Χριστιανός. Ταυτόχρονα ήταν σύμβουλος του Χαλίφη Ουαλίδ της Συρίας για θέματα που αφορούσαν τον χριστιανικό πληθυσμό.
Λέγεται πως οι θέσεις του κατά των εικονομάχων προκάλεσαν την αντίδραση του παλατιού στην Κωνσταντινούπολη. Εξαιτίας αυτής της στάσης του ήταν να πλεχθεί πλεκτάνη εις βάρος του και στο τέλος να συλληφθεί.
Ο Χαλιφης βέβαιος ότι ο Ιωάννης τον είχε προδώσει διέταξε να του κόψουν το χέρι όπως κι έγινε. Μπροστά σε αυτήν την εικόνα της Παναγίας, ο Ιωάννης προσευχόταν συνεχώς ζητώντας από την Θεοτόκο να τον θεραπεύσει. Γοναστισμένος μπροστά στο εικόνισμα είχε κοντά του το ακρωτηριασμένο μέλος και προσευχόταν με ένταση.
Το επόμενο πρωί, όταν ξύπνησε το χέρι του είχε θεραπευτεί. Θέλοντας να ευχαριστήσει την Παναγία, έφτιαξε ένα ασημένιο αντίγραφο του κομμένου του χεριού και το εναπέθεσε στην εικόνα.
Από τότε έμεινε στην εικόνα και κατ επέκταση στην Παναγία το προσωνύμιο «Τριχερούσα»
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Ο Ιωάννης μετά το θαύμα που έζησε, αποφάσισε να γίνει μοναχός. Πήγε στη Λαύρα του Αγίου Σάββα στην Παλαιστίνη. Μαζί του πήρε και την εικόνα, που πλέον δεν ήταν ένα «απλό» οικογενειακό κειμήλιο Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιωάννης στην διαθήκη του ζήτησε να χαριστεί η εικόνα σε όποιον Επίσκοπο με το όνομα Σάββας θα επισκεπτόταν το μοναστήρι μετά τον θάνατο του.
Το 1217 πέρασε στα χέρια του Σέρβου Αρχιεπισκόπου Σάββα. Η εικόνα έμεινε στη Σερβία για αρκετά χρόνια μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα οπότε μεταφέρθηκε στο Άγιον όρος για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων. Από τότε η εικόνα βρίσκεται στη σέρβικη Μονή του Χιλανδαρίου.
Θεωρείται η Ηγούμενος της Μονής αλλά και η Προστάτιδα του λαού της Σερβίας. Υπολογίζεται ότι πάνω στο χρυσό «πουκάμισο» της εικόνας, υπάρχουν περίπου 5.000 πολύτιμοι λίθοι.
Στη Μονή Χιλανδαρίου υπάρχει κτίσμα οι αγιογραφίες του οποίου απεικονίζουν την ιστορία της εικόνας. Μάλιστα υπάρχει επιγραφή στην οποία αναφέρεται:
«Αύτη η τιμία εικών της Υπεραγίας Θεοτόκου, εν η Ιωάννης ο Δαμασκηνός δια συκοφαντίας Λέοντος του Εικονομάχου τμηθείς την χείρα προσπεσών θαυμασίως ιάθη. Μεθ’ ο την θείαν εικόνα λαβών την εν Παλαιστίνη Λαύραν Σάββα του Ηγιασμένου απελθών εμόνασε.
Καιρού δε ικανού παρελθόντος παρά των εκεί εδωρήθη τω εν Αγίοις Αρχιεπισκόπω Σερβίας Σάββα, απελθόντι εκεί χάριν προσκυνήσεως και εις Σερβίαν ταύτην μετακομίσας τω αυταδέλφω αυτού Κράλη Σερβίας Στεφάνω δώρον προσήνεγκεν.
Υποταχθείσης δε της Σερβίας τω εκ της Άγαρ και Ναών και Μοναστηρίων ερημωθέντων, θαυμασίως ευρέθη αύτη η εικών έμπροσθεν της Ιεράς Μονής του Χιλιανδαρίου. Οι δε τότε πατέρες εξεστηκότες μετ’ ευλαβείας ταύτην λαβόντες ένδον του θείου Βήματος του Ναού ταύτην ετέθηκαν.
Αλλ’ εκείθεν εν τω ηγουμενικώ θρόνω παραδόξως ευρέθη, καίτοι δύο που και τρις εν τω Ιερώ παρά των Πατέρων μετέθητο. Εφάνη γαρ εν οράματι τω Ηγουμένω η Κυρία Θεοτόκος λέγουσα προς τούτον ότι ουκ ήλθον του φυλαχθήναι με υφ’ υμών αλλ’ υμάς υπ’ εμού. Ενθέν τοι και ευπρεπίσαντες τον θρόνον επέθηκαν την ιεράν εικόνα ποιούντες κοινήν παράκλησιν έκτοτε μέχρι της σήμερον κατά παν Σάββατον.
Ήτις και Τριχερούσα εκλήθη δια το προς τον Ιωάννην Δαμασκηνόν ρηθέν τερατούργημα, αργυράν χείρα τη εικόνι ανατιθέντα εις ανάμνησιν του θαύματος. 1809 Οκτωβρίου 29ην».
ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑ ΤΩΝ ΙΒΗΡΩΝ –Η πιο πολύτιμη εικόνα του Αγίου Όρους και η απίστευτη ιστορία της
Πρόκειται για το πιο σημαντικό κειμήλιο του Αγίου Όρους μαζί με την εικόνα του «Άξιον Εστίν». Η Παναγία η Πορταΐτισσα των Ιβήρων και η ιστορία της έχει κάνει πολλούς να δακρύσουν αλλά και να πιστέψουν.
Αυτήν την μοναδική εικόνα προσκύνησε και ο Πατριάρχης της Ρωσίας κ. Κύριλλος, αποδίδοντας φόρο τιμής στην Κυρά του Άθωνα.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Σύμφωνα με την παράδοση αλλά και μαρτυρίες, η εικόνα ανήκε σε μια οικογένεια που ζούσε στη Νίκαια της Μικράς Ασίας τον 8ο αιώνα. Το 829 μεσούσης της «εικονομαχίας» η γυναίκα πουν την είχε αναγκάστηκε να την ρίξει στην θάλασσα για να μην καταστραφεί από τους εικονομάχους.
Επί 170 χρόνια η εικόνα ήταν χαμένη. Μέχρι το 1004. Τότε καλόγεροι της Μονής Ιβήρων είδαν στην θάλασσα ένα φως. Το φως αυτό ήταν ορατό κι από άλλες Μονές.
Περίεργοι να δουν τι συμβαίνει στη θάλασσα πολλοί μοναχοί μπήκαν στις βάρκες και πήγαν προς το φως, όπου διέκριναν μια εικόνα. Όσο πλησίαζαν όμως η εικόνα απομακρυνόταν. Αδυνατώντας να την πλησιάσουν, επέστρεψαν στη Μονή Ιβήρων όπου προσευχήθηκαν.
Η απάντηση του Θεού δόθηκε μέσω ενός ασκητή, του Γαβριήλ ο οποίος λένε πως άκουσε τη φωνή της Παναγίας να του δίνει συγκεκριμένες εντολές.
«Πήγαινε στο Μοναστήρι σου και πες στον ηγούμενο ότι ήρθα για να τους δώσω την εικόνα μου. Μετά, βάδισε στη θάλασσα, για να γνωρίσουν όλοι την αγάπη και πρόνοια που έχω στο Μοναστήρι σας.» Έτσι κι έγινε.
Ο Γαβριήλ πήγε στη θάλασσα και η εικόνα τον πλησίασε. Επί τρία μερόνυχτα οι Μοναχοί έψαλλαν δοξολογίες προς την Παναγία για το Θαύμα, το οποίο όμως δεν είχε ολοκληρωθεί.
Η εικόνα μεταφέρθηκε στο καθολικό της Μονής Ιβήρων. Παραδόξως όμως χανόταν και εμφανιζόταν στην πόρτα της Μονής.
Οι μοναχοί την επέστρεφαν στο καθολικό και η ιστορία επαναλαμβανόταν.
Μέχρι που ο Γαβριήλ άκουσε ξανά τη φωνή της Παναγίας «Πες στον ηγούμενο να παύσετε να με πειράζετε, διότι δεν ήρθα στο Μοναστήρι για να με φυλάτε σεις, αλλά ήρθα για να γίνω εγώ φύλακας και φρουρός σας και σ’ αυτήν και στην μέλλουσα ζωή. Και όσοι θα ζήσουν με ευλάβεια και φόβο Θεού και δεν αμελούν στην απόκτηση των αρετών, και τελειώσουν την πρόσκαιρη ζωή τους σ’ αυτόν τον τόπο, ας έχουν θάρρος και να μη φοβούνται την κόλαση διότι αυτή τη χάρη ζήτησα από τον Θεό και Υιό μου και την πήρα. Ως επιβεβαίωση των λόγων μου σας δίνω αυτό το σημείο: Όσο βλέπετε την εικόνα μου στο Μοναστήρι σας, δεν θα λείψη απ’ το Όρος τούτο η χάρις και το έλεος του Υιού μου και Θεού» (ε’ 143).
Με εντολή του τότε Ηγουμένου, κτίστηκε ειδικό παρεκκλήσιο έξω από την πόρτα της Μονής και εκεί απέθεσαν την ιερή εικόνα.
ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ
Από το 1004 που βρέθηκε μέχρι σήμερα η εικόνα της Παναγίας δεν έχει βγεί ποτέ από το Άγιον Όρος. Ο θρύλος λέει πως όσο η εικόνα παραμένει στη θέση της το Άγιον Όρος θα είναι άτρωτο.
Άλλος θρύλος λέει πως όταν η εικόνα χαθεί θα είναι σημάδι ότι πλησιάζει η Δευτέρα Παρουσία.
Μάρτυρες των θαυμάτων της Παναγίας είναι τα δεκάδες πολύτιμα αφιερώματα. εγκόλπια αρχιερέων, μετάλλια πρωταθλητών και ολυμπιονικών αλλά και παράσημα ηρώων, κοσμούν το εικόνισμα Της.
Για τους Αγιορείτες και ειδικότερα για τους Ιβηρίτες η Παναγία η Πορταΐτισσα είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό εκκλησιαστικό κειμήλιο είναι η ζωντανή παρουσία της Θεοτόκου ανάμεσά τους.
Ο ΑΓΙΟΣ… ΒΑΡΒΑΡΟΣ
Όπως λένε οι Μοναχοί, την εποχή που στη Μεσόγειο δρούσαν πειρατικοί στόλοι, η Μονή των Ιβήρων έγινε στόχος του Άραβα πειρατή Ραχάι. Η παράδοση λέει πως όταν οι πειρατές πλησίασαν τη Μονή για να την λεηλατήσουν δεν τα κατάφεραν.
Επιστρέφοντας στο πλοίο είπαν στον Ραχάι πως μια γυναίκα τους είχε εμποδίσει. Ο ίδιος δοκίμασε να δείξει στους άνδρες του πως όλα ήταν της φαντασίας τους. Φθάνοντας στη Μονή, είδε μπροστά του την εικόνα της Παναγίας. Τότε έβγαλε το ξίφος του και τη χτύπησε στο πρόσωπο. Παραδόξως το εικόνισμα άρχισε να αιμορραγεί στο σημείο που χτυπήθηκε.
Το σημάδι στο εικόνισμα όπως και το αίμα που έχει ξεραθεί με τα χρόνια, φαίνονται
Τότε ο πειρατής, κατάλαβε πως δεν είχε να κάνει με κάτι άψυχο. Οι αγιορείτικες παραδόσεις τον θέλουν να μένει στη Μονή των Ιβήρων, όπου βαπτίστηκε Χριστιανός και έγινε μοναχός.
Του έδωσαν το όνομα Δαμασκηνός, αλλά εκείνος θέλοντας να ταπεινωθεί ζητούσε από τους ανθρώπους να τον φωνάζουν Βάρβαρο. Έζησε όλη του τη ζωή μπροστά από την εικόνα της Παναγίας.
Η Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο, όχι όμως με το βαπτιστικό του όνομα αλλά ως «Άγιο Βάρβαρο». Γιορτάζει στις 15 Μαΐου
Μια άλλη σπάνια εικόνα της Παναγίας Μητέρας του Κυρίου να Τον κανακεύει σαν μωρό και να γνέθει για να Του πλέξει ρουχαλάκια.
Η Εικόνα βρίσκεται στην Πατριαρχική Μονή του Αγίου Γεωργίου Καΐρου.