Η μεταφορά της αφρικανικής σκόνης που τράβηξε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας
Κυριάρχησε στις συζητήσεις των ημερών το απόκοσμο σκηνικό που δημιουργήθηκε τις προηγούμενες μέρες στη χώρα με την μεταφορά της αφρικανικής σκόνης.
Το φαινόμενο προκάλεσε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, η οποία έσπευσε να εξηγήσει τι ήταν εκείνο που «έβαψε» κόκκινο τον ουρανό και χάρισε αυτό το αποτέλεσμα.
Στον απόηχο των παραπάνω, ο διευθυντής της ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, επανέφερε σχετική ανάρτησή του από τον περασμένο μήνα, στον οποίο επιχειρούσε να εξηγήσει γιατί έχουμε περισσότερη σκόνη τα τελευταία χρόνια στην περιοχή μας και ποια είναι η πηγή της σκόνης.
Γιατί μεταφέρεται περισσότερη σκόνη;
«Η μεταφορά σκόνης προς την κεντρική Μεσόγειο χαρακτηρίζεται από επεισόδια τα οποία διαρκούν από 2 έως 4 ημέρες. Η Κεντρική Αλγερία είναι η πιο συχνή περιοχή-πηγή αιωρούμενων σωματιδίων, καθώς επίσης άλλες πιθανές πήγες είναι τα βουνά Hoggar Massif και Tibesti στο βόρειο Chad» εξηγεί ο Κολυδάς.
Σκόνη που έχει μεταφερθεί απο την Έρημο Σαχάρα της Αφρικής, καλύπτει την ατμόσφαιρα της Αττικής, στην Αθήνα, στις 23 Απριλίου, 2024
«Η μεγαλύτερη πηγή σκόνης στον κόσμο βρίσκεται στην κοιλότητα Bodιlι στο Τσαντ, στην περιοχή μεταξύ της διαρκώς συρρικνούμενης λίμνης του Τσαντ (σήμερα στο ένα εικοστό του μεγέθους που είχε το 1960) και της Σαχάρας. Από την κοιλότητα απελευθερώνονται 1,270 εκατομμύρια τόνοι σκόνης το χρόνο, δέκα φορές περισσότερης από όταν άρχισαν οι μετρήσεις το 1947.
»Συνολικά από όλη την Σαχάρα και στο Σαχέλ στα νότια όριά της, οι όγκοι σκόνης έχουν αυξηθεί 4 με 6 φορές από τη δεκαετία του ’60. Οι χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο είναι ο Νίγηρας, το Τσαντ, η βόρεια Νιγηρία, η Μπουρκίνα Φάσο και η Μαυριτανία.
»Την περίοδο της άνοιξης (Μάρτιο Απρίλιο), οι κυκλώνες Sharav που κινούνται προς τα ανατολικά, κατά μήκος της βόρειας αφρικάνικης ακτογραμμής, μεταφέρουν σκόνη στην ανατολική Μεσόγειο. Μια τυπική αμμοθύελλα που έχει εύρος 200 χιλιομέτρων μεταφέρει 20 με 30 εκατομμύρια τόνους σκόνης, μερικές φορές έως και 100 εκατομμύρια. Η σκόνη που κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα παγκοσμίως φτάνει τα 2 με 3 δισεκατομμύρια τόνους το χρόνο».
🐫🐪 ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΚΟΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ
✅Η μεταφορά σκόνης προς την κεντρική Μεσόγειο χαρακτηρίζεται από επεισόδια τα οποία διαρκούν από 2 έως 4 ημέρες. Η Κεντρική Αλγερία είναι η πιο συχνή περιοχή-πηγή αιωρούμενων σωματιδίων , καθώς επίσης άλλες πιθανές πήγες είναι τα βουνά Hoggar… pic.twitter.com/taVmPxriYE— Theodoros Kolydas (@KolydasT) March 27, 2024
Το «πορτοκαλί» πέπλο
Ο ουρανός «βάφτηκε» στα χρώματα του πορτοκαλί και του κόκκινου όχι μόνο στην πρωτεύουσα αλλά σε πολλές πόλεις της επαρχίας, με την ατμόσφαιρα να είναι ιδιαίτερα αποπνικτική.
Ο Δρ. Βασίλης Αμοιρίδης, Διευθυντής Ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, αναφέρθηκε σε ένα από τα σοβαρότερα επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης που έχουν καταγραφεί ποτέ και εξήγησε γιατί ο ουρανός πήρε αυτό το χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα.
Σκόνη που έχει μεταφερθεί απο την Έρημο Σαχάρα της Αφρικής, καλύπτει την ατμόσφαιρα της Αττικής, στην Αθήνα, στις 23 Απριλίου, 2024
Όπως είπε, «το ηλιακό φως στο ορατό του φάσμα, δηλαδή στην περιοχή που το ανθρώπινο μάτι μπορεί να αναγνωρίσει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, εκτείνεται στην περιοχή περίπου μεταξύ 400 και 700nm. Τα μικρότερα μήκη κύματος είναι στο μπλε, ενώ τα μεγαλύτερα προς το κόκκινο χρώμα.
Καθώς το ορατό φως διέρχεται μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης, σκεδάζεται από τα ατμοσφαιρικά μόρια και τα αιωρούμενα σωματίδια. Τα ατμοσφαιρικά μόρια (που είναι πολύ μικρότερα από τα μήκη κύματος του ορατού φωτός), σκεδάζουν την ακτινοβολία αντιστρόφως ανάλογα με το μήκος κύματος (μάλιστα την τέταρτη δύναμή του!).
Αυτό σημαίνει πως το μπλε φως σκεδάζεται πολύ πιο έντονα, ενώ το κόκκινο πολύ λιγότερο. Το φαινόμενο μελετήθηκε τον 19ο αιώνα από τον λόρδο Rayleigh και ονομάζεται προς τιμή του “σκέδαση Rayleigh“.
Η σκέδαση Rayleigh είναι υπεύθυνη τόσο για το μπλε φως του ουρανού όσο και για το κόκκινο φως που παρατηρούμε στην ανατολή και δύση του ηλίου.
Σκόνη που έχει μεταφερθεί απο την Έρημο Σαχάρα της Αφρικής, καλύπτει την ατμόσφαιρα της Αττικής, στην Αθήνα, στις 23 Απριλίου, 2024
Το μπλε φως προέρχεται από την έντονη σκέδαση των μικρών μηκών κύματος (στην πραγματικότητα περισσότερο σκεδάζεται το μωβ, ωστόσο αυτό δεν είναι ορατό στο ανθρώπινο μάτι). Κατά την ανατολή ή τη δύση του ηλίου, ο ηλιακός δίσκος βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα και η ακτινοβολία έχει να διανύσει μεγαλύτερη διαδρομή στην ατμόσφαιρα μέχρι να φτάσει στον παρατηρητή του ξημερώματος ή του ηλιοβασιλέματος αντίστοιχα.
Ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης οπτικής διαδρομής, το μπλε φως σκεδάζεται πιο αποτελεσματικά και απομένει μόνο το κίτρινο και το κόκκινο χρώμα.
Επιπλέον της σκέδασης Rayleigh, η ατμόσφαιρα φωτίζεται και λόγω της σκέδασης Mie που προκύπτει από τα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας. Συγκεκριμένα, το κόκκινο που απομένει από τη σκέδαση Rayleigh σε ένα ηλιοβασίλεμα, σκεδάζεται περισσότερο όταν έχουμε αρκετά αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα.
Για το λόγο αυτό παρατηρούμε εντυπωσιακά ηλιοβασιλέματα με έντονο κόκκινο φωτισμό του ουράνιου θόλου όταν έχουμε έκρηξη ενός ηφαιστείου, ή μεταφορά ερημικής σκόνης στην ατμόσφαιρα».