Ελιά, σύμβολο γαλήνης, προστασίας, γονιμότητας.
Θεϊκό δώρο.
Δέντρο του καλού συνδεδεμένο με την αναγέννηση και το φως.
Σύμβολο ειρήνης και νίκης, σύμβολο αθανασίας και ευφορίας.
Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών, της Ειρήνης, της Σοφίας και της Νίκης.
Γι’ αυτό και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς, ο «κότινος».
Μέσα στο ναό της Ήρας στην Αρχαία Ολυμπία, υπήρχε μια ελιά, η «καλλιστέφανος ελαία», από της οποίας τα κλαδιά φτιαχνόταν ο κότινος.
Το ελαιόλαδο ήταν το βραβείο για τους νικητές των περίφημων Παναθηναϊκών Αγώνων, που γίνονταν προς τιμή της θεάς Αθηνάς.
Στην αρχαία Αθήνα το βραβείο του νικητή στο αγώνισμα του
δρόμου ήταν 700 αμφορείς που περιείχαν 2,5 τόνους ελαιόλαδο.
Στην αρματοδρομία το βραβείο ήταν 5 τόνοι ελαιόλαδο εξαιρετικής ποιότητας.
Ο μύθος λέει ότι ο Ηρακλής φύτεψε την ελιά, μετά την ολοκλήρωση των 12 άθλων του.
Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.
Με κλάδους ελιάς ήταν στεφανωμένο και το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, έργο του Φειδία, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Με λάδι έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες σπονδές στους βωμούς,
άλειφαν επιτύμβιες στήλες και ιερές πέτρες.
Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για τον Νώε ο οιωνός ότι
η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη, μετά τον βιβλικό κατακλυσμό.
Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι η θεά Ίσις, γυναίκα του Όσιρη, κρατούσε το μυστικό για την καλλιέργεια της ελιάς.
Το λάδι της ελιάς αποτελεί θρησκευτικό αγαθό.
Η ελιά συνδέθηκε συμβολικά και με άλλες θεότητες, κυρίως θεότητες της βλάστησης και της γονιμότητας.
Χρησιμοποιούνταν ως πένθιμη τροφή. Από την αρχαιότητα το λάδι της το χρησιμοποιούσαν στα ταφικά έθιμα και θεωρούνταν από τα σημαντικότερα πράγματα που στερούνταν οι νεκροί.
Αυτή η συμβολική πλευρά της ελιάς διατηρείται ως τις μέρες μας,μέσω της χρήσης του λαδιού στα βασικά χριστιανικά μυστήρια.