Η πιο γνωστή εικόνα μιας μάγισσας είναι μιας γυναίκας με γαμψή μύτη, που φοράει ένα μυτερό καπέλο, βρίσκεται πάνω από ένα καζάνι ή καβαλάει μια σκούπα. Πώς όμως προέκυψε αυτή η περίεργη εικόνα για τις μάγισσες;
Μια εξήγηση έχει τις ρίζες της σε μια παγανιστική τελετή, όπου οι άνθρωποι χόρευαν καβαλώντας σωλήνες, δίκρανα και σκούπες στα χωράφια τους, οι οποίοι πηδούσαν ψηλά προκαλώντας τις καλλιέργειές τους να μεγαλώσουν σε αυτό το ύψος.
Μια άλλη εξήγηση είναι ότι τα σκουπόξυλα και τα φίλτρα που φτιάχνουν οι μάγισσες στα καζάνια τους συνδέονται και το ένα έφερε το άλλο.
Κατά τη διάρκεια του πανικού μες τις μάγισσες του Μεσαίωνα, οι αρχές κατάσχεσαν διάφορα αφεψήματα, αλοιφές και βάλσαμα από άτομα που κατηγορούνταν για μαγεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1500, ο γιατρός Andres Laguna περιέγραψε μία τέτοια ουσία που κατασχέθηκε στο σπίτι μιας μάγισσας ως “ένα δοχείο γεμάτο με μια πράσινη αλοιφή, αποτελούμενη από υπνωτικά βότανα όπως κώνειο, […], υοσκύαμος και μανδραγόρα”.
Ο τοπικό αστυνόμος ήταν φίλος του Laguna, οπότε ο γιατρός μπόρεσε να πάρει λίγη από την αλοιφή για να πειραματιστεί. Δοκίμασε πρώτα την αλοιφή στη γυναίκα του εκτελεστή, την οποία άλειψε από το κεφάλι μέχρι τα πόδια με το πράσινο παρασκεύασμα.
“Μόλις την άλειψα άνοιξε τα μάτια της όπως ένα κουνέλι, και σύντομα […] έπεσε σε τόσο βαθύ ύπνο που νόμιζα ότι δε θα ξυπνούσε ποτέ”, έγραψε ο Laguna. “Ωστόσο, όταν πέρασαν 36 ώρες, την επανέφερα στις αισθήσεις και τα λογικά της”.
Όταν η γυναίκα είχε και πάλι τη συνείδησή της, ρώτησε τον Laguna, “Γιατί με ξύπνησες σε μια τόσο δυσοίωνη στιγμή; Γιατί με περιέβαλλαν όλες οι απολαύσεις του κόσμου”. Έπειτα, στράφηκε προς τον άντρα της και του είπε ότι τον είχε απατήσει.
Ένας άλλος γιατρός του 16ου αιώνα, ο Giovanni Della Porta, περιέγραψε μια παρόμοια περίπτωση, όπου έγινε μάρτυρας μιας ύποπτης μάγισσας. Και αυτήν έπεσε σε έναν “υγιή και βαρύ ύπνο” και όταν ξύπνησε “άρχισε να λέει διάφορα, επιβεβαιώνοντας ότι είχε περάσει πάνω από θάλασσες και βουνά”.
Έφτασε σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα με τον Laguna. Αυτά τα φίλτρα ήταν η πηγή των παράξενων πραγμάτων που οι μάγισσες ισχυρίζονταν ότι βίωναν. Όταν αλείφονταν τα παράξενα παρασκευάσματα, ο Della Porta έγραψε, ότι “αυτές οι γυναίκες φαίνεται να μεταφέρονται στον αέρα, να γλεντάνε, να τραγουδούν, να χορεύουν, να φιλούν, να σφάζουν και άλλες πράξεις λαγνείας, με νέους που αγαπούν και επιθυμούν περισσότερα…”
Στους επόμενους αιώνες, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν τις υποψίες των δύο γιατρών. Δεν υπήρχε μαύρη μαγεία στα παρασκευάσματα των μαγισσών, απλά χημεία, και “τα γεγονότα του Sabbat … ήταν μια ευφάνταστη μυθοπλασία που επιδεινώθηκε από τον υποσιτισμό και από τη χρήση παραισθησιογόνων σκευασμάτων”.
Πολλά από τα συστατικά που είχαν τα φίλτρα των μαγισσών, όπως ο υοσκύαμος, ο μανδραγόρα και το αγκαθόμηλο, περιέχουν παραισθησιογόνες χημικές ουσίες. Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν έντονα όνειρα και την αίσθηση της αιώρησης.
Αυτές οι χημικές ουσίες είναι ισχυρές, αλλά και επικίνδυνες. Η κατανάλωση τους μπορούσε να οδηγήσει σε παρενέργειες που κυμαίνονται από απλή εντερική δυσφορία μέχρι θάνατο. Η δηλητηρίαση με αγκαθόμηλο, για παράδειγμα, μερικές φορές αφήνει τα θύματα “ζεστά σαν λαγό, τυφλά σαν νυχτερίδα, ξηρά σαν κόκαλο, κόκκινα σαν τεύτλα και τρελά σαν νερόκοτα”.
Για να αποφεύγουν τους κινδύνους από τη λήψη των φίλτρων από το στόμα, κάποιες μάγισσες βρήκαν έναν εναλλακτικό τρόπο για να βάζουν στο σώμα τους: ένα προσωπικό, ραβδί ή εργαλείο που ήδη είχαν το σπίτι. Τη σκούπα.
Τα παραισθησιογόνα μπορούν να απορροφηθούν από το δέρμα χωρίς οποιαδήποτε από τις δυσάρεστες παρενέργειες. Μερικά από τα καλύτερα μέρη για απορρόφηση είναι οι αδένες στις μασχάλες και οι μεμβράνες γύρω από τον πρωκτό και τα θηλυκά γεννητικά όργανα. Έτσι οι μάγισσες καβαλούσαν τις σκούπες τους και έφερναν βόλτες στις συναθροίσεις τους.
Η Antoine Rose, που κατηγορήθηκε για μαγεία στη Γαλλία, ομολόγησε στις αρχές. Ισχυρίστηκε ότι ο Διάβολος της είχε δώσει ένα ραβδί και ένα δοχείο με αλοιφή, και ότι για να την εφαρμόσει, έπρεπε να απλώσει την αλοιφή στο ραβδί και το έβαλε ανάμεσα στα πόδια της.
Άλλες ομολογίες και έρευνες έφεραν στο φως την ίδια τεχνική. Στα 1300, οι αρχές ψάχνοντας το σπίτι της ύποπτης μάγισσας Alice Kyteler “βρήκαν ένα σωλήνα αλοιφής με την λίπαινε ένα μπαστούνι το οποίο καβαλούσε και κάλπαζε”. Έναν αιώνα αργότερα, ο θεολόγος Jordanes de Bergamo σημείωσε ότι “οι μάγισσες ομολογούν ότι ορισμένες ημέρες ή νύχτες αλείφουν έναν μπαστούνι και το καβαλούν για να πάνε στα μέρη που έχουν ραντεβού ή τρίβονται κάτω από τα χέρια και σε άλλα τριχωτά μέρη”.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατηγορούμενη ανέφερε συγκεκριμένα το σκουπόξυλο ως εργαλείο. Το 1453, η Guillaume Edelin, που κατηγορήθηκε για μαγεία στη Γαλλία, παραδέχθηκε ότι καβαλούσε ένα σκουπόξυλο, και αργότερα ένας άνδρας ομολόγησε ότι είδε “την ηλικιωμένη μητέρα να καβαλάει ένα σκουπόξυλο και να φεύγει από την καμινάδα και έξω από το σπίτι”.
Έτσι χρησιμοποιούσαν σκούπες αλειμμένες με παραισθησιογόνα σκευάσματα για να έχουν ζωντανά όνειρα στα οποία ταξίδευαν στον αέρα και συμμετείχαν σε όργια και άλλες τελετές.