Παναγία Τήνου 2023: Χιλιάδες προσκυνούν και λυγίζουν στη Μεγαλόχαρη- Νιώθουμε ΖΕΣΤΗ την Εικόνα -ΛΕΝΕ. Η Μαρία Στρατηγοπούλο από το Χαλάνδρι είπε στο ΕΚΚΛΗΣΙΑ ONLINE πως όταν έπιασε την εικόνα και αυτή και ο άντρας της στις 27 Ιουλίου 2023 ένιωσε πως είναι ζεστή.
Το προσκύνημα στον Ιερό Ναό της Ευαγγελιστρίας της Τήνου (Παναγίας της Τήνου) είναι το σημαντικότερο ορθόδοξο προσκύνημα στην Ελλάδα και ένα από τα γνωστότερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Ιερός Ναός Ευαγγελιστρίας χτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (με θαυματουργό τρόπο) μετά από όραμα της Μοναχής Πελαγίας.
Η Εικόνα είναι για τους πιστούς θαυματουργή και συνδέεται με συγκλονιστικές αναφορές τους στην λυτρωτική παρέμβαση της Θεοτόκου που αξιώθηκαν να βιώσουν σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους, μετά από θερμή προσευχή, ενώπιον Της.
Η ιστορία του Ιερού προσκυνήματος και η νεότερη ιστορία του Ελληνικού Έθνους συμπορεύονται. Η εύρεσή της Αγίας Εικόνας το 1823 θεωρήθηκε θεϊκός οιωνός για το δίκαιο και την επιτυχία της επανάστασης ενάντια στον τουρκικό ζυγό ενώ η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού αποτελεί το πρώτο μεγάλο αρχιτεκτονικό έργο του νεοσυσταθέντος Ελληνικού κράτους.
Το προσκύνημα της «Παναγίας της Τήνου», λειτουργεί με την μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και αποτελεί ένα οικονομικά αυτοδύναμο φιλανθρωπικό και κοινωφελές ευαγές ίδρυμα, με την επωνυμία «Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου» με κοινωφελή δράση που επεκτείνεται σε όλη την Ελληνική επικράτεια αλλά και έξω από αυτήν.
Διοικείται από 10μελή επιτροπή που αποτελείται από εννέα αιρετά μέλη και Πρόεδρο τον εκάστοτε Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σύρου-Τήνου.
Οι δαπάνες του Ιερού Ιδρύματος ελέγχονται και εγκρίνονται από το ελεγκτικό συνέδριο ενώ ο προϋπολογισμός και απολογισμός του υποβάλλονται για έλεγχο και έγκριση στα Υπουργεία Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομίας και Οικονομικών.
Το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου, με βάσει τους σκοπούς του και την σχετική νομοθεσία, μπορεί εκτός των δαπανών λειτουργίας του να προβεί σε άλλες δαπάνες μόνο αν αυτές αφορούν στην επίτευξη φιλανθρωπικών ή γενικότερα κοινωφελών σκοπών.
Η οικονομική αυτοδυναμία του Ιδρύματος αλλά και όλα τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει προέρχονται αποκλειστικά από δωρεές, κληροδοσίες και αφιερώματα που προσφέρουν οι προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο οδηγούμενοι από την πίστη τους, γνωρίζοντας πως θα αξιοποιηθούν με σκοπό να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο.
Οι προσφορές των πιστών επιστρέφονται, στο κοινωνικό σύνολο μέσα από την άσκηση φιλανθρωπίας και κοινωφέλειας.
Η Ιστορία του Ιερού Ναού της Παναγίας της Τήνου – Το Ιστορικό της Έυρεσης της Θαυματουργής Εικόνας
Ο Ιερός Ναός κτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, μετά από οράματα μίας απλής και ταπεινής Μοναχής, της Αγίας Πελαγίας.
Κατά το έτος 1821, η Θεοτόκος είχε χαρίσει την πρώτη φανέρωση της θέλησής Της με την εμφάνισή της στο όνειρο ενός απλού γέροντα κηπουρού, του μπάρμπα Μιχάλη Πολυζώη καθοδηγώντας τον να πάει στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά, να σκάψει και να βρει το εικόνισμά της. Η προσπάθεια όμως έμεινε άκαρπη και γρήγορα ήρθε η απογοήτευση και εγκαταλείφθηκε.
Δύο χρόνια αργότερα η Μοναχή Πελαγία για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες (Κυριακή 9,16,23/7/1822), έβλεπε στον ύπνο της την Παναγία να της ζητά να οργανώσει ανασκαφές για να ξεθάψουν και να ανακαινίσουν τον Ναό Της που είναι θαμμένος στον αγρό του Αντωνίου Δοξαρά, στην Χώρα. Η Μοναχή συνοδεία της Ηγουμένης της Μονής ειδοποιεί τον Μητροπολίτη της Τήνου Γαβριήλ, ο οποίος προσκαλεί τους τοπικούς παράγοντες και τον λαό της Τήνου στον Μητροπολιτικό Ναό των Ταξιαρχών, παρακαλώντας τους να συνδράμουν, για τον σκοπό αυτό, όπως ο καθένας μπορούσε.
Ο λαός πρόθυμα άρχισε τις ανασκαφές στις αρχές Σεπτεμβρίου 1822 από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα ερείπια παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Ωστόσο δεν βρέθηκε κανένα ίχνος εικόνας γεγονός που επισκίασε το θετικό κλίμα και οδήγησε τον κόσμο σιγά, σιγά στην εγκατάλειψη του εγχειρήματος.
Οι εργασίες επαναλαμβάνονται με περισσότερη οργάνωση και πείσμα και στις 30/1/1823, όταν η αξίνα του Δημ. Βλάσση εθελοντή εργάτη από το χωριό Φαλατάδος προσκρούει στο θαυματουργό εικόνισμα του Ευαγγελισμού χωρίζοντάς το στα δύο μεταξύ της εικονιζόμενης Θεοτόκου και του Αρχαγγέλου.
Ο Ρόλος της Παναγίας της Τήνου το 1821
Αμέσως μετά την εύρεση το μήνυμα διαδόθηκε ταχύτατα σε ολόκληρο τον Ελληνισμό. Από κάθε γωνιά της Ελλάδας καταφθάνει κόσμος για να προσκυνήσει ταπεινά την Θεία Εικόνα και να παρακαλέσει για την απελευθέρωση του Έθνους.
Οι Έλληνες ένιωθαν πλέον βέβαιοι για την απελευθέρωση. Το γεγονός θεωρήθηκε ως βέβαιο Ιερό μήνυμα του Ελληνορθόδοξου Χριστιανισμού, για το δίκαιο της επανάστασης. Στο νησί καταφθάνουν σημαντικά πρόσωπα της επανάστασης για να προσκυνήσουν, ανάμεσά τους οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης.
Το χρονικό της ανέγερσης του Ιερού Ναού της Παναγίας της Τήνου
Την εύρεση της Θείας Εικόνας ακολούθησε η οικοδόμηση του Ιερού Ναού. Απαιτούνταν μεγάλες ποσότητες μαρμάρων οι οποίες κατά κύριο λόγο μεταφέρονταν από την γειτονική Δήλο.
Απαιτούνταν επίσης και μεγάλος αριθμός εργατών επεξεργασίας και τοποθέτησης μαρμάρων, αλλά κυρίως πολλά χρήματα, η έλλειψη των οποίων έφερνε πολλές φορές σε αμηχανία τους επιστάτες του έργου που δυσκολεύονταν να πληρώσουν στο τέλος της εβδομάδας, εργαζόμενους και υλικά.
Ως εκ θαύματος όμως κάθε πρόβλημα αντιμετωπίζονταν με την γενναία συνδρομή σε εργασία και χρήμα τόσο του Τηνιακού Λαού, όσο και ολόκληρου του Χριστιανισμού σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Μέχρι τα μέσα του 1832 είχε ανεγερθεί η ανατολική πτέρυγα του συγκροτήματος, το τμήμα ανατολικά του καμπαναριού και το τμήμα ανατολικά της κεντρικής εισόδου. Το σύνολο των εργασιών ανέγερσης ολοκληρώθηκε το 1880.
Οργάνωση και Διοίκηση του Πανελλήνιου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου
Το προσκύνημα υφίσταται και λειτουργεί υπό την επωνυμία Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου (ΠΙΙΕΤ) ως Νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Έτσι προσδιορίζεται η νομική μορφή, η οργάνωση, διαχείριση και δράση του προσκυνήματος , πέρα από την Εκκλησιαστική του λειτουργία. Πρόκειται για ένα ευαγές ίδρυμα με περιουσία η οποία προέρχεται κυρίως από τα αφιερώματα των πιστών στον Ιερό Ναό. Συνδράμει όχι μόνο στον ανώνυμο πιστό, αλλά και στο ελληνικό έθνος γενικότερα.
Το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας συστήθηκε τυπικά και ουσιαστικά τον Ιανουάριο του 1825 με την σύνταξη της Διαθήκης των Κτητόρων. Οι Κτήτορες είναι οι πρώτοι Επίτροποι του Ναού. Αυτοί αξιώθηκαν να βρουν την Αγία Εικόνα και να ανεγείρουν τον Ιερό Ναό και το μεγαλύτερο μέρος του Συγκροτήματος που περιβάλλει τον Ναό της Ευαγγελιστρίας. Αυτοί συνέταξαν την διαθήκη του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας, θέτοντας τους πρώτους κανόνες διοικήσεώς του και σαν πρώτους στόχους την Παιδεία και την Φιλανθρωπία.
Η Πολιτεία ήδη από το 1835 χαρακτηρίζει με πράξη της το Ιερό αυτό Ίδρυμα ως “Προσκύνημα των απανταχού Ορθοδόξων” και το διακρίνει σαφώς από τους λοιπούς Ναούς και Μονές. Με το 7/4/1851 Β.Δ το Ιερό Ίδρυμα διακρίνεται σαφέστατα μεταξύ όλων των Ιερών Καθιδρυμάτων της Επικρατείας και επιβεβαιώνεται η αυτοτέλεια και το αυτοδιοίκητό του. Ο χαρακτήρας αυτός του προσκυνήματος γίνεται αποδεκτός μέχρι σήμερα με εξαίρεση την περίοδο της δικτατορίας του 1967.
Το Ιερό Ίδρυμα έχει την μορφή του Ν.Π.Δ.Δ. και δεν επιχορηγείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε από κανένα φορέα ή ειδικό λογαριασμό.
Διοικείται από 10μελή επιτροπή με Πρόεδρο τον εκάστοτε Μητροπολίτη Σύρου-Τήνου. Τα εννέα μέλη είναι αιρετά και εκλέγονται κάθε τρία χρόνια από σώμα εκλεκτόρων απαρτιζόμενο από την τοπική αυτοδιοίκηση της Τήνου και τα μέλη του Δ.Σ. της Αδελφότητας Τηνίων στην Αθήνα. Είναι απαραίτητα πολίτες της Τήνου και Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Το αξίωμα του επιτρόπου είναι τιμητικό και άμισθο.
Το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα που αποτελεί Πανορθόδοξο κέντρο, συνεχίζει και σήμερα την ανοδική πνευματική πορεία του, που χάραξαν οι αείμνηστοι κτήτορες και πρώτοι επίτροποι του Σταματέλος Καγκάδης, Γεώργιος Περίδης, Αντώνιος Καλλέργης και Χατζής Γεώργιος Σιώτος με Πρόεδρο τον Μητροπολίτη Γαβριήλ.
Η προσφορά του Ιδρύματος και της εκκλησίας της Παναγίας της Τήνου
Εθνική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Κάτω από τους Θόλους του Ναού κατά την διάρκεια της ιστορίας του, αντήχησαν όχι μόνο οι παρακλήσεις των πιστών που κατέφυγαν στην Χάρη της για να θεραπευθούν, αλλά και ο χτύπος της καρδιάς της Ελλάδας σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίες του Έθνους μας από το 1821 μέχρι σήμερα.
Το ίδρυμα περιέθαλψε χιλιάδες κυνηγημένους πρόσφυγες της Τουρκοκρατίας που κατέφυγαν στην Τήνο από κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Με την συνδρομή του Ιδρύματος ιδρύθηκαν στην Τήνο τα πρώτα σχολεία της Ελεύθερης Ελλάδας, τα μοναδικά που λειτουργούσαν κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821.
Μετά την απελευθέρωση το Ίδρυμα παρέχει γενναία οικονομική υποστήριξη στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος για την δημιουργία του Εθνικού στόλου, για την ίδρυση Πανεπιστημίου Αθηνών, για την αντιμετώπιση των εξόδων των επιστρατεύσεων, καθώς και συνεισφέρει μεγάλα ποσά στις Κρητικές Επαναστάσεις.
Το Δεκέμβριο του 1940 η επιτροπή του Ιδρύματος, έθεσε στην διάθεση της τότε κυβέρνησης όλα τα τιμαλφή και τα χρυσαφικά του Ναού, του Ιδρύματος και της Αγίας Εικόνας για τις ανάγκες του πολέμου και τη σωτηρία της πατρίδας.
Εκπαιδευτική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Το ίδρυμα, εκτός από την γενικότερη πολύπλευρη φιλανθρωπική και κοινωνική του δράση, αναδεικνύεται ως μεγάλος προστάτης και συμπαραστάτης της παιδείας, των Γραμμάτων και των Τεχνών. Είναι φανερός ο συμβολισμός της σημαδιακής ημερομηνίας Ευρέσεως της Ιεράς Εικόνας την 30η Ιανουαρίου ημέρας εορτασμού της μνήμης των Τριών Ιεραρχών.
Μέχρι τον Οκτώβριο του 1833, 11 σχολεία χρηματοδοτούνται από το Ιερό Ίδρυμα.
Από το 1838 λειτουργεί εντός του Ιδρύματος Εκκλησιαστική Μουσική Σχολή.
Συμβάλει στην δημιουργία Σχολής Επεξεργασίας Μεταξιού στην Ιερά Μονή Κεχροβουνίου και συνδράμει στην Ίδρυση της Βιοτεχνικής Σχολής Τήνου.
Τον Φεβρουάριο του 1953 χρηματοδοτεί και αναγείρει το Γυμνάσιο Τήνου.
Από το 1840 χρηματοδοτεί τον θεσμό των υποτροφιών για Τήνιους νέους που διακρίθηκαν στις επιδόσεις τους, ανεξαρτήτου δόγματος (ορθόδοξοι ή καθολικοί). Ανάμεσά τους ο Δημ. Φιλιππότης, Νικηφόρος Λίτρας, Νικόλαος Γύζης, Γιαννούλης Χαλεπάς, Λάζαρος Σώχος, Νικόλαος Λύτρας, Γεώργιος Βιτάλης, ο ακαδημαϊκός Νικόλαος Λούβαρης και πολλοί άλλοι.
Από το 1956 συντηρεί την Προπαρασκευαστική και Επαγγελματική Σχολή Καλών Τεχνών Τήνου.
Την δεκαετία του 1960 με δαπάνες του Ιδρύματος κτίστηκε το κτίριο του Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Τήνου, όπου σήμερα στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο Τήνου με μαθητές από όλη την Ελλάδα.
Με δαπάνες του Ιερού Ιδρύματος κατασκευάζεται το Πνευματικό Κέντρο Τήνου, στο οποίο λειτουργεί οργανωμένη Βιβλιοθήκη με χιλιάδες βιβλία.
Σήμερα ενισχύει με κάθε τρόπο με γενναία ποσά τα σχολεία, τις σχολικές επιτροπές και τους συλλόγους γονέων της Τήνου για τις επισκευές των εγκαταστάσεών τους, για αγορές εποπτικών οργάνων, για την οργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων, για βράβευση των αριστούχων μαθητών κ.α.
Τέλος, χορηγεί την Ακαδημία Αθηνών ετησίως με το ποσό των 3.000 € για την βράβευση του καλύτερου έργου θεολογικού περιεχομένου.
Φιλανθρωπική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Αν και η αποπεράτωση του συγκροτήματος του ιδρύματος απαιτούσε τεράστιες δαπάνες, δεν σταμάτησε ποτέ, ακόμα και κατά χρόνια της ίδρυσής του, να διαθέτει ένα μέρος των εισοδημάτων του για την περίθαλψη των φτωχών και αδυνάτων προσφύγων που είχαν καταφύγει στην Τήνο από τις Τουρκοκρατούμενες περιοχές. Ιδιαίτερα προστάτευσε τα ορφανά που είχαν χάσει τους γονείς τους από τους Τούρκους. Χρηματοδοτούσε δεκάδες οικογένειες που είχαν αναλάβει την επιμέλεια και την φροντίδα αυτών των παιδιών.
Το 1957 επισκεύασε και διέθεσε κτιριακό συγκρότημα προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σαν γηροκομείο το οποίο ανακαινίστηκε με ίδια έξοδα το 1985 για την πιο άνετη διαμονή των τροφίμων και σήμερα λειτουργεί ως ανεξάρτητο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που επιχορηγείται από το Ιερό Ίδρυμα.
Επίσης συντηρεί και χρηματοδοτεί το Νοσοκομείο Τήνου μέχρι την ίδρυση του Κέντρου Υγείας Τήνου και ενισχύει την βελτίωση της Υγειονομικής περίθαλψης με κάθε τρόπο.
Σήμερα εξακολουθεί να χορηγεί μηνιαία και εφάπαξ βοηθήματα σε απόρους, ασθενείς, γέροντες και ανίκανους προς εργασία ανθρώπους.
Επίσης φιλοξενεί άπορους προσκυνητές, προικοδοτεί άπορα κορίτσια, ενισχύει γηροκομεία, νοσοκομεία, μονάδες τεχνητού νεφρού, φιλανθρωπικούς οργανισμούς κ.α.
Τέλος συμπαραστέκεται και ενισχύει οικονομικά όσους πλήττονται από μεγάλες φυσικές καταστροφές, επιδημίες, πείνα, ή πολέμους εντός αλλά και εκτός της Ελληνικής επικράτειας.
Θρησκευτική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Μέχρι και σήμερα το Ίδρυμα συνεχίζει με κάθε τρόπο την εκκλησιαστική του δράση ενισχύοντας με μεγάλα ποσά την εξωτερική ιεραποστολή φιλοδοξώντας να εισακουστεί η ορθόδοξη πίστη και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη μας.
Συντηρεί και προστατεύει εκκλησιαστικά ιδρύματα όπως Μητροπόλεις, Ιερές Μονές, Ιερούς Ναούς σε όλο τον κόσμο.
Ενισχύει οικονομικά όλους τους Ιερούς Ναούς και τα Εξωκλήσια της Τήνου και παρέχει εκκλησιαστικά είδη.
Ενισχύει την Αποστολική Διακονία της Ελλάδας, την Ιερά Μητρόπολη Σύρου -Τήνου και το Ελληνικό Δημόσιο ως διάδοχο του ΤΑΚΕ για την ασφάλιση των κληρικών.
Γενικά μεριμνά για την κάλυψη των πνευματικών αναγκών των προσκυνητών αλλά και όλων όσων με κάθε τρόπο απευθύνονται στο Ιερό Ίδρυμα από ολόκληρο τον κόσμο.
Στον Ιερό Ναό τελείται καθημερινώς Θεία Λειτουργία , εσπερινός και παρακλήσεις και υπάρχουν πάντοτε κατάλληλοι πνευματικοί για το μυστήριο της Ιεράς εξομολογήσεως.
Κοινωνική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Η κοινωνική δραστηριότητα είναι έντονη, ακόμα και από τα πρώτα χρόνια ιδρύσεώς του.
Όταν η κοινωνική ασφάλιση ήταν ανύπαρκτη στην Ελλάδα, το Ιερό Ίδρυμα χορηγούσε συντάξεις στους Ιερείς και στους δασκάλους.
Τεράστια ποσά έχουν δαπανηθεί για την εκτέλεση πολεοδομικών έργων εντός και εκτός της πόλης της Τήνου, για την εξυπηρέτηση των πιστών και την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού. Ενδεικτικά αναφέρουμε την παλαιά οδό Ευαγγελιστρίας και την νέα οδό Μεγαλόχαρης, τον ηλεκτροφωτισμό του νησιού, την εκβάθυνση του Λιμανιού της Τήνου, την προκυμαία, τον Λιμενοβραχίονα και πολλά ακόμα. Επίσης επιχορηγεί ετήσια τον Δήμο Τήνου για την κατασκευή έργων προς εξυπηρέτηση των προσκυνητών, όπως και τους υπόλοιπους ΟΤΑ για την εκτέλεση έργων κοινωφέλειας.
Πολιτιστική προσφορά της Παναγίας της Τήνου
Ίδρυσε και συντηρεί το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού (ΙΤΗΠ) μετά από αναπαλαίωση του μεγαλοπρεπούς κτιρίου στέγασής του στην Χώρα της Τήνου.
Το ΙΤΗΠ φιλοξενεί μόνιμες και έκτακτες εκθέσεις, πολιτιστικές και επιστημονικές εκδηλώσεις. Κύριες δραστηριότητες είναι η έρευνα, η μελέτη και η προβολή της ιστορίας, της τέχνης και της παράδοσης της Τήνου.
Το Ιερό Ίδρυμα χρηματοδοτεί εκδόσεις λογοτεχνικού και θρησκευτικού περιεχομένου.
Συμμετέχει σε δημοπρασίες και στην αγορά σημαντικών έργων τέχνης Τηνίων καλλιτεχνών που εκτίθενται στις διάφορες εκθέσεις που βρίσκονται στον χώρο του Ιδρύματος ή του ΙΤΗΠ.
Συντηρεί την Φιλαρμονική, αλλά και τις Σχολές Βυζαντινής Μουσικής και Αγιογραφίας που λειτουργούν στους χώρους του συγκροτήματος του Ιδρύματος και εκπαιδεύουν δεκάδες νέους.
Ξενάγηση στην εκκλησία της Παναγίας της Τήνου και στο υπόλοιπο συγκρότημα του Ιδρύματος
Ξενάγηση στον Ιερός Ναός της Παναγίας της Τήνου
Ο επιβλητικός ναός της Παναγίας της Τήνου κτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, σύμφωνα με το όραμα της Αγίας Πελαγίας. Πρόκειται για ένα λαμπρό οικοδόμημα το οποίο είναι το πρώτο αξιόλογο αρχιτεκτονικό μνημείο του απελευθερωμένου ελληνικού έθνους.
Βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην Χώρα της Τήνου. Ο ρυθμός της εκκλησίας είναι τρίκλιτη Βασιλική με τρούλο από την Αγία Τράπεζα.
Αποτελείται από δύο πεντάτοξες κιονοστοιχίες με τέσσερις ολόσωμες μαρμάρινες κολώνες η κάθε μία, που ξεκινούν από την πρόσοψη μέχρι το τέμπλο του Ναού.
Μπαίνοντας στο ναό από την κεντρική πύλη, αντικρίζεις στα αριστερά της εισόδου το εικονοστάσι, στο οποίο φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η οποία είναι γεμάτη από αφιερώματα (τάματα) των πιστών.
Το τέμπλο του Ναού είναι ξυλόγλυπτο, στο κατώτερο μέρος του επίχρυσο και στο ανώτερο γύψινο με ξύλινα διαζώματα. Ακολουθεί γενικά το σχέδιο των υψηλών μεταβυζαντινών ξυλόγλυπτων τέμπλων. Κατασκευάστηκε το 1825 από τον Φραγκίσκο Καναχίλη.
Το Ιερό Βήμα βρίσκεται τρεις μαρμάρινες βαθμίδες ψηλότερα από τον κυρίως Ναό και υπάρχουν σ΄ αυτό τρεις κόγχες. Η κεντρική βρίσκεται πίσω από την Αγία Τράπεζα, η Ανατολική διαμορφώθηκε σε Αγία Τράπεζα προς τιμή της Ανάληψης του Κυρίου και η Δυτική προς τιμή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, σήμερα όμως τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο Ναός παραμένει μέχρι σήμερα χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, εκτός από την κύρια όψη και το καμπαναριό.
Σε επαφή με τον Ιερό Ναό από δυτικά, βρίσκεται από παλιά (πριν τον 19ο αιώνα) , ο Ναός του Τιμίου Προδρόμου.
Το καμπαναριό μεσουρανεί, κυριαρχεί, δεσπόζει και επιβάλλεται. Το αρχικό καμπαναριό του Ναού είχε ύψος 34μ και είχε τέσσερα φανάρια. Οι δυνατοί βοριάδες που επικρατούν στο νησί όμως, υποχρέωσαν στην ανακατασκευή του για λόγους ασφαλείας. Το σημερινό είναι ύψους 29μ και έχει διατηρήσει την αρχική λίθινη βάση του. Η βάση έχει περίπου το ίδιο ύψος με τον Ναό. Από εκεί και πέρα υψώνεται σε τρία μαρμάρινα διαμερίσματα (φανάρια) για να κορυφωθεί με τον σταυρό. Κατασκευαστής του ήταν ο Ιωάννης Φιλιππότης από τον Πύργο της Τήνου, ενώ την μελέτη και επίβλεψη είχε ο Ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος.
Ο Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής (ο Ναός της Ευρέσεως)
Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον Ναό της Ευαγγελίστριας. Πρόκειται για τον Χώρο που βρέθηκε η Θεία Εικόνα και πάνω στον οποίο κτίστηκε ο Ναός της Ευαγγελίστριας.
Τρεις θολοσκέπαστες στοές παράλληλα συνεχόμενες αποτελούν τον κάτω Ναό. Οι στοές επικοινωνούν μεταξύ τους με τοξωτά ανοίγματα (καμάρες) στους ενδιάμεσους τοίχους.
Η πρώτη στοά είναι ο χώρος στον οποίο βρίσκεται το Αγίασμα και είναι ο χώρος στον οποίο βρέθηκε η Αγία Εικόνα της Παναγίας.
Η μεσαία στοά χρησιμοποιείται κυρίως για τις βαφτίσεις. Στο μέσο της βρίσκονται τα ερείπια του πρωτοχριστιανικού Ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά τα ανασκαφές της Αγίας Εικόνας.
Στην τρίτη στοά βρίσκεται το βαπτιστήριο των αλλοθρήσκων.
Μουσεία και Συλλογές εντός του συγκροτήματος της Παναγίας της Τήνου
Έκθεση Εικόνων
Λειτουργεί από το 1956, εκθέτοντας παλαιές εικόνες που συγκέντρωσε το Ιερό Ίδρυμα από τους Ενοριακούς Ναούς της Τήνου, τις οποίες συντήρησε, αναδεικνύοντας την Ορθόδοξη Αγιογραφική παράδοση του νησιού.
Υπάρχουν και άλλες εικόνες που αποτελούν αφιερώματα των πιστών από διάφορους τόπους, καθώς και ξυλόγλυπτα, χαρακτικά, και εκκλησιαστικά κειμήλια που συμπληρώνουν την έκθεση.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την Χάρτα του Ρήγα Φεραίου, μία από τις τρεις αυθεντικές που σώζονται (1797), το Πατριαρχικό σιγίλιο του εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, το δαχτυλίδι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, αφιέρωμα του ιδίου στην Μεγαλόχαρη ,το χαρακτικό -αντίγραφο της εικόνας της Μεγαλόχαρης, έργο του Τηνίου ζωγράφου Φραγκίσκου Δεσίπρη (1858), και στα αφιερωμένα ολυμπιακά μετάλλια.
Κειμηλιοφυλάκειο
Το πλούσιο κειμηλιοφυλάκειο του Ιδρύματος περιλαμβάνει μέρος μόνο των αφιερωμάτων, κυρίως έργα εκκλησιαστικής αργυροχοΐας και χρυσοκεντητικής, εκτεθειμένα σε κομψές προθήκες.
Πινακοθήκη
Συγκροτήθηκε το 1961 από δωρεά προς το Ιερό Ίδρυμα. Περιλαμβάνει πολλά και σημαντικά έργα Ελλήνωνκαι ξένων ζωγράφων.
Στο τελευταίο τμήμα του χώρου εκτίθεται συλλογή από βαρύτιμα ευρωπαϊκά κομψοτεχνήματα, αφρικανικά σκαλισμένα ελεφαντόδοντα (αφιερώματα ομογενών), καθώς και οι προσωπογραφίες της οικογένειας του δωρητή.
Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών
Περιλαμβάνει έργα γλυπτικής και ζωγραφικής Τηνίων Καλλιτεχνών. Ιδρύθηκε το 1930 και έκτοτε εμπλουτίζεται συνεχώς. Ένα μόνο μέρος των έργων προέρχεται από αγορές του Ιδρύματος που ποτέ δεν έπαψε να στηρίζει τις τέχνες και τα γράμματα. Πολλά από τα έργα έχουν δωριθεί από τους ίδιους του δημιουργούς τους, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υποτροφίες που τους χορηγήθηκαν από το Ίδρυμα για να σπουδάσουν.
Ανάμεσα σε πολλούς σημαντικούς Τήνιους γλύπτες, παρουσιάζονται έργα των αδερφών Φυτάλη, του Γεωργίου Βιτάλη, του Δημ. Φιλιππότη και του Λάζαρου Σώχου.
Επίσης εκτίθενται πίνακες των κορυφαίων ζωγράφων Νικηφόρου Λύτρα και Νικολάου Γύζη.
Μουσείο Αντωνίου Σώχου
Μια ξεχωριστή έκθεση είναι αυτή του καθηγητή του Πολυτεχνείου και Ακαδημαϊκού Αντωνίου Σώχου (Υστέρνια 1888-1975). Πρόκειται για 16 γλυπτά του, δωρεά του ιδίου στο Ιερό Ίδρυμα το 1966, κυρίως σε γύψο και ξύλο, αλλά και σε πηλό και μάρμαρο, που καλύπτουν όλο το διάστημα της γλυπτικής του διαδρομής.
Μαυσωλείο Έλλης
Φιλοξένει το μνημείο των πρώτων θυμάτων του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα, των μελών του πληρώματος του καταδρομικού ΕΛΛΗ, που τορπιλίστηκε το 1940 στο λιμάνι της Τήνου. Υπάρχουν ακόμη διάφορα αντικείμενα από το ΕΛΛΗ.
Λοιποί χώροι εντός του συγκροτήματος της Παναγίας της Τήνου
Ύπηρεσία Ιδρύματος
Στην ανατολική πλευρά, στον όροφο, υπάρχει το γραφείο συνεδριάσεων της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος και συνεχόμενα με αυτό τα γραφεία της υπηρεσίας όπου ο κάθε προσκυνητής μπορεί να ζητήσει πληροφορίες για θέματα που τον απασχολούν, να δηλώσει και να διεκπεραιώσει διάφορες εκκλησιαστικές ιεροπραξίες (γάμος, βάπτιση κλπ) που επιθυμεί να τελέσει ή να προσφέρει το αφιέρωμά του προς την Παναγία, λαμβάνοντας την σχετική απόδειξη παραλαβής. Πρέπει να σημειωθεί ότι για τις τελέσεις ιεροπραξιών δεν υπάρχει διατίμηση.
Ο κάθε προσκυνητής προσφέρει αν μπορεί, όποιο ποσό επιθυμεί.
Παρεκκλήσιο
Ο χώρος αυτός βρίσκεται στην εξωτερική- κεντρική είσοδο του συγκροτήματος όπου οι προσκυνητές μπορούν να ανάψουν τις λαμπάδες τους των οποίων η καύση δεν επιτρέπεται στον κυρίως Ναό για λόγους προστασίας του εσωτερικού του διακόσμου αλλά και βελτίωσης της ροής του προσκυνήματος κατά τις ώρες αιχμής
Σταθμός Πρώτων Βοηθειών
Στην βόρεια πλευρά του συγκροτήματος λειτουργεί Σταθμός Πρώτων Βοηθειών για την παροχή πρώτων βοηθειών στους προσκυνητές.
Τα εξομολογητήρια
Στην δυτική πλευρά υπάρχουν τα εξομολογητήρια όπου οι εξομολόγοι παρέχουν στους προσκυνητές κάθε πνευματική βοήθεια και τους προετοιμάζουν για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Ξενώνες Φιλοξενίας
Οι ξενώνες βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του συγκροτήματος και κάθε προσκυνητής μπορεί να φιλοξενηθεί δωρεάν μέχρι και τρεις ημέρες.
Για λεπτομερείς πληροφορίες μπορεί όποιος επιθυμεί να διαβάσει το ενημερωτικό έντυπο που διανέμεται δωρεάν στους προσκυνητές και περιγράφει την ιστορία του προσκυνήματος και τον τρόπο λειτουργίας και δράσης του Ιερού Ιδρύματος.
Αίθουσα εκδηλώσεων
Στην ίδια πλευρά βρίσκεται η αίθουσα εκδηλώσεων, που οργανώνονται οι επίσημες εκδηλώσεις του Ιδρύματος και η Διοικούσα Επιτροπή δέχεται και δεξιώνεται τους επισήμους προσκεκλημένους
Οι εορτές της Παναγίας της Τήνου
Ευρέσεως 30 Ιανουαρίου
Το απόγευμα της παραμονής , η Αγία Εικόνα μεταφέρεται με πομπή στον κάτω Ναό της Ευρέσεως και τοποθετείται κοντά στο σημείο όπου επί αιώνες ήταν θαμμένη. Στην συνέχεια τελείται μεγάλος εσπερινός με ειδική ακολουθία. Το βράδυ γίνεται επίσης ακολουθία που παρακολουθεί πλήθος πιστών.
Την επόμενη τελείται αρχιερατική Θεία Λειτουργία και στη συνέχεια επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνου στην προτομή του Αρχιεπισκόπου Γαβριήλ. Το μεσημέρι γίνεται λιτανεία της Αγίας Εικόνας μέσα σε κουβούκλιο που το σηκώνουν τιμητικά κάτοικοι και επισκέπτες της Τήνου. Η λιτανεία ακολουθεί την ίδια πορεία στα σοκάκια της Τήνου που ακολούθησαν στην πρώτη περιφορά της Εικόνας το 1823. Στην εξέδρα της προκυμαίας γίνεται δέηση και η πομπή γυρίζει στον Ναό από την Ανατολική πλευρά της πόλης.
Πριν τον εσπερινό γίνεται κατάθεση στεφάνου από την Διοικούσα επιτροπή στους Τάφους των Κτητόρων και μέσα στον Ιερό Ναό εκφωνείται από τον Σεβασμιώτατο Πρόεδρο της Δ.Ε. ή τον αναπληρωτή του ο ετήσιος απολογισμός της προηγούμενης χρονιάς.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας όλοι οι μαθητές του νησιού με επικεφαλή τον Μητροπολίτη με τους Ιερείς, τον Δήμαρχο με το Δημοτικό Συμβούλιο και πολλούς Τηνιακούς και ξένους, πραγματοποιούν το έθιμο της λαμπαδηφορίας (φαναράκια) ψάλλοντας τοπικούς ύμνους.
Ευαγγελισμός 25 Μαρτίου
Μέχρι το 1920 Έλληνες της Αλύτρωτης Ελλάδας, οι κάτοικοι της Μικράς Ασίας πλημμύριζαν την Τήνο με την παρουσία τους επιβαίνοντας σε δεκάδες ατμόπλοια και ιστιοφόρα παρακαλώντας την απελευθέρωση της πατρίδας τους.
Αρκετές χιλιάδες κόσμος εξακολουθούν να έρχονται και στις μέρες μας, παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν την εποχή αυτή.
Την παραμονή της εορτής ψάλλεται πανηγυρικός εσπερινός και την νύχτα γίνεται ολονυχτία και παράκληση.
Την ημέρα του Ευαγγελισμού τελείται Αρχιερατική Λειτουργία και κατόπιν λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και δέηση στην παραλία.
Οράματος Αγίας Πελαγίας 23 Ιουλίου
Ημέρα αφιερωμένη στην Αγία Πελαγία η οποία στις 23/7/1822 αξιώθηκε της Υπέρτατης Ευλογίας να δει μέσα στο κελί της την Θεοτόκο. Το πρωί αυτής της μέρας η εικόνα μεταφέρεται στο Μοναστήρι της «Κυρίας των Αγγέλων» στο Κεχροβούνι, όπου παραμένει ολόκληρη την ημέρα. Στον Ναό της Αγίας Πελαγίας γίνεται πανηγυρική Λειτουργία και Παράκληση. Χιλιάδες λαού προσέρχονται να προσκυνήσουν την Αγία Εικόνα. Η Ηγουμένη και οι Μοναχές φιλοξενούν τον κόσμο που υπομονετικά περιμένει την ώρα της επιστροφής.
Το απόγευμα, ο κλήρος και χιλιάδες λαού συνοδεύουν την Αγία Εικόνα που μεταφέρεται στην πόλη με τα πόδια. Από όπου περνά η Εικόνα της Παναγίας οι καμπάνες των εκκλησιών των χωριών και των εξωκλησιών χτυπούν χαρμόσυνα. Γέροντες και ανήμποροι κάτοικοι βγαίνουν στον κεντρικό δρόμο για να προσκυνήσουν την Αγία Εικόνα.
Όταν η Ιερή Πομπή φτάσει στην πόλη, γίνεται δέηση στην εξέδρα της παραλίας, καίγονται πυροτεχνήματα και αργά το βράδυ η Αγία Εικόνα μεταφέρεται στον Ναό της.
Κοίμηση Θεοτόκου 15 Αυγούστου
Από τις αρχές Αυγούστου πλήθος προσκυνητών επισκέπτεται τον Ιερό Ναό για να παρακολουθήσουν τις παρακλήσεις που γίνονται κάθε μέρα μέχρι και τις 13 Αυγούστου που γίνεται η τελευταία μεγάλη παράκληση στο προαύλιο του Ιερού Ναού. Την παραμονή της γιορτής το νησί στολίζεται εορταστικά και πλήθος πιστών κατακλύζει το νησί. Η Τήνος μετατρέπεται σε έναν απέραντο ξενώνα.
Πλήθος κόσμου έρχεται στη Χάρη της να φέρει ένα τάμα, να κάνει μία παράκληση, ή να ευχαριστήσει την Μεγαλόχαρη για κάποια ευεργεσία της.
Την παραμονή της εορτής καταφθάνουν στο νησί εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, επίσημοι και τα στρατιωτικά αγήματα που θα αποδώσουν τιμές. Το βράδυ τελείται Μεγάλος Αρχιερατικός Εσπερινός και στη συνέχεια Παράκληση και Θεία Λειτουργία και μεταδίδεται η Θεία Μετάληψη.
Το πρωί της Εορτής γίνεται Αρχιερατική Λειτουργία στον Ναό της Μεγαλόχαρης. Κατά την διάρκεια της Λειτουργίας ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, ο αρχηγός του Ναυτικού και οι άλλοι επίσημοι επιβαίνουν σε τορπιλάκατο του Πολεμικού Ναυτικού και ρίχνουν στεφάνια στον υγρό τάφο της Έλλης που τορπιλίστηκε άνανδρα έξω από το λιμάνι της Τήνου στις 15/8/1940. Μετά το πέρας της λειτουργίας ακολουθεί μεγαλοπρεπής λιτάνευση. Το κουβούκλιο σηκώνουν άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού ενώ τιμητικά αγήματα από όλα τα όπλα και σώματα ασφαλείας το περιστοιχίζουν. Ακολουθούν οι Αρχιερείς και οι επίσημοι.
Πηγή: ekklisiaonline.gr