Ένα βράδυ, την ώρα, που εγώ μαγείρευα, ο μικρός μου γιος ήταν όρθιος στον καναπέ και χοροπήδαγε. Εγώ, στην κουζίνα γλείφοντας το κουτάλι να δω αν μου πέτυχε το αυγολέμονο και ο μικρός μέσα να κάνει το χαμό.
“Κάτσε κάτω”, του φώναξα, “Είναι επικίνδυνο αυτό, που κάνεις. Ο καναπές δεν είναι για να χοροπηδάμε, αλλά για να καθόμαστε!”. Και τότε, με μία κίνηση, ρίχνει ένα σάλτο πάνω από το βραχίονα του καναπέ και προσγειώνεται στο πάτωμα με το κεφάλι κάτω.
Οι στιγμές, που ακολούθησαν ήταν απείρου κάλλους. Εγώ να ουρλιάζω και να ψάχνω σε ποιο συρτάρι της κατάψυξης είχα τον πάγο και ο μικρός να κλαίει και μετά από λίγο να μου ζητάει πορτοκαλάδα. Αρνήθηκε να βάλει πάγο στο κεφάλι του, αλλά τον έπεισα λέγοντάς του ότι θα τον άφηνα να δει κινούμενα σχέδια, αν με άφηνε να τον περιποιηθώ. Φάγαμε, είπαμε τα αστεία μας, έπλυνε τα δόντια του, με φίλησε και μου είπε: “Καληνύχτα μαμά. Σε αγαπώ πάρα πολύ!”.
Με έκανε να λιώσω. Εκείνη τη νύχτα πρέπει να μπήκα στο δωμάτιό του πάνω από 20 φορές, για να ελέγξω το κεφάλι του μήπως και πρήστηκε. Αισθανόμουν φόβο και μαζί θυμό, συναισθήματα, που όσο ζούσε ο άντρας μου δεν είχα, αλλά που τώρα πια είχαν αρχίσει και βγαίνανε στην επιφάνεια όσο κι αν δεν ήθελα να το παραδεχτώ.
Από τότε, που πέθανε ο άντρας μου λίγους μήνες πριν, δεν ακούω τίποτε άλλο παρά πόσο καλά τα πάω. Και όντως είναι έτσι. Πόνεσα όσο δεν φαντάζεσαι, αλλά φρόντισα να επικρατήσει η λογική. Ευτυχώς ούτε ακραίες αντιδράσεις είχα, ούτε χρειάστηκε να βάζω μαξιλάρια στο κρεβάτι στη θέση του, για να νομίζω ότι είναι ακόμα εδώ και κοιμάται δίπλα μου.
Παρόλο, που ξέραμε εδώ και 3 χρόνια ότι ο καρκίνος στο τέλος θα νικήσει, αυτό δεν με έκανε να πονέσω λιγότερο, όταν τελικά τον έχασα.
Δεν μπορώ να τον κατηγορήσω, που πέθανε. Δοκίμασα, αλλά ούτε άξιζε (εντελώς αναποτελεσματικό) ούτε έφταιγε αυτός, που έφυγε. Ο καρκίνος δεν υπολογίζει τίποτα, ούτε ζωές, ούτε συναισθήματα, ούτε τις χήρες και τα ορφανά, που αφήνει πίσω. Χτυπάει απροκάλυπτα και αδιάκριτα. Αλλά αυτό δεν με κάνει λιγότερο θυμωμένη.
Θυμωμένη γιατί το παιδί έπεσε και χτύπησε και δεν ήταν κανείς εκεί μαζί μου. Δεν ήταν εδώ ο άντρας μου να με καθησυχάσει και να μου πει ένα «Δεν είναι τίποτα. Μέχρι να παντρευτεί θα γιάνει». Θυμωμένη, που έφυγε και με άφησε με ένα παιδί. Θυμωμένη, που οι περισσότεροι φίλοι μας χάθηκαν απ’ τη ζωή μου. Θυμωμένη, που όποιον συναντώ στο δρόμο και με βλέπει με ένα παιδί, κοιτάζει αμέσως τα δάχτυλά μου, για να βρει τη βέρα. Υποκρισία, αδιαφορία, γαϊδουριά.
Όταν ο γιος μου έπεσε, για αρκετά δευτερόλεπτα έμεινα εκεί να τον κοιτάζω χωρίς να κουνιέμαι. Είχα παγώσει. Είχα κάνει παλιότερα μαθήματα πρώτων βοηθειών και ήξερα ότι ποτέ δεν πρέπει να μετακινούμε κάποιον με πιθανό τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης. Σηκώθηκε μόνος του και έτρεξε στην αγκαλιά μου κλαίγοντας και είπα το πρώτο πράγμα, που μου ήρθε στο μυαλό:
“Αν σου συμβεί κάτι, θα πεθάνω”.
Το εννοούσα. Θα πεθάνω.
Είχαν περάσει 9 μήνες από τότε, που ο σύζυγός μου πέθανε κι αυτά τα συναισθήματα με εξέπληξαν. Τις περισσότερες μέρες, είμαι ευτυχισμένη και ευγνώμων. Δεν αξίζει να συγκρίνεις τη ζωή ή τις κακουχίες σου με των άλλων, αλλά δεν μπορείς και να μην το κάνεις. Μόνο έτσι θα βάλεις τον εαυτό σου στη σωστή σκάλα στην κλίμακα της τραγωδίας.
Από την αρχή φοβόμουν το πόσο απλό και εύκολο είχε κάνει ο άντρας μου τον καρκίνο να φαίνεται. Μαζί του είχε παρασύρει κι εμένα και μαζί αντιμετωπίζαμε τον καρκίνο σαν ένα απλό κρυολόγημα. Οι περισσότεροι δεν καταλάβαιναν καν ότι ήταν άρρωστος. Σοκαρίστηκαν και μαζί και εγώ, όταν ο καρκίνος έκανε την επανεμφάνισή του ακόμα πιο επιθετικός, αυτή τη φορά στον εγκέφαλο και στο τέλος τον σκότωσε μετά από χρόνια χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας.
Οι άνθρωποι δεν θέλουν να μένουν στα άσχημα. Αυτό ισχύει και για μένα. Ο θυμός και ο φόβος είναι αποκρουστικά πράγματα. Δεν μου αρέσει να τα βλέπω σε άλλους και έχω περάσει όλη μου τη ζωή προσπαθώντας να είμαι γενναία και συμπαθής. Ο φόβος και ο θυμός είναι αρρώστια και τα αντιμετωπίζω ως κάτι, που πρέπει να αποφεύγω. Σαν συνθετική μπλούζα, που αν φορέσω, θα πάθω αλλεργία.
Το ότι βάφομαι, χαμογελώ, κυκλοφορώ και μεγαλώνω το γιο μου μόνη μου δεν το καθιστά πιο εύκολο. Η συμπεριφορά μου έδειχνε ότι δεν ήμουν διατεθειμένη να το παίξω καλή χήρα.
Τα σκληρά πράγματα είναι σκληρά, πάει και τέλειωσε. Κάποια μέρα θα μάθεις από αυτά και θα σε κάνουν πιο δυνατό/ή, αλλά μέχρι τότε θα σε έχουν αφήσει συναισθηματικά νεκρό/ή και σωματικά εξαντλημένο/η.
Ένα από τα ελάχιστα οφέλη της απώλειας ενός συζύγου είναι ότι γίνεσαι φάρος για άλλες νεαρές χήρες, που εμφανίζονται στα e-mail και στους λογαριασμούς σου στο Facebook, για να σου ζητήσουν βοήθεια, επειδή χάνονται στο σκοτάδι. Δεν ξέρουν τί να κάνουν τη βέρα τους, τα στέφανα ή με το επώνυμό τους. Δεν ξέρουν γιατί είναι τόσο θυμωμένες και δεν ξέρουν πώς να το ξεπεράσουν.
Θέλουν να είναι ξανά ευτυχισμένες.
Η θεραπεία για τη θλίψη δεν είναι το “να πάψεις να είσαι λυπημένη” και η θεραπεία για το θυμό δεν είναι “να ξεθυμώσεις!”. Πρέπει να βιώσεις αυτά τα συναισθήματα χωρίς να κρίνεις τον εαυτό σου.
Η δουλειά σου, όταν σου συμβαίνει κάτι κακό, είναι να το ξεπεράσεις με όποιον τρόπο θες εσύ. Δεν είναι δική σου δουλειά να κάνεις με το ζόρι τη ζωή σου πιο ευχάριστη για χάρη των άλλων.
Ο κόσμος θα συνεχίσει να υπάρχει, παρά την απόγνωση, που νιώθεις. Και ξέρεις πώς λέγεται αυτό; Ζωή. Και είναι πολλές φορές άδικη. Το μισείς, που είναι άδικη και μερικές φορές το μόνο, που θες είναι να ουρλιάξεις. Άλλες φορές μισείς τους φίλους σου, επειδή έχουν πράγματα, που εσύ δεν έχεις πια και τότε, μισείς τον εαυτό σου, επειδή τους μισείς (μόνο και μόνο επειδή οι σύζυγοι τους είναι ζωντανοί ) κι ας σε αγαπούν! Είναι εντάξει, συμβαίνει καμιά φορά!
Θα ευτυχήσεις και πάλι. Πάλι θα θυμώσεις, πάλι θα νιώσεις θλίψη, αλλά θα γίνεις ευτυχισμένη ξανά. Θα ενθουσιαστείς, θα μάθεις πράγματα, θα βρεθείς πάλι σε απόγνωση και θα ξαναενθουσιαστείς. Έτσι πάει.
Χριστίνα