Ο πόνος της μεγάλος για τον θάνατο του Ερρίκου της, που στις 21 Ιανουαρίου συμπληρώνει έναν χρόνο φυγής από τη ζωή. Αυτά τα Χριστούγεννα χωρίς εκείνον είναι βουβά, άδεια.
- Από τον Νίκο Νικόλιζα
Η Νόρα Βαλσάμη μιλάει σπάνια, κλαίει πολύ, αλλά δεν μπορεί να ξεχάσει. Δεν μπορεί και δεν θέλει να ξεχάσει τον Ερρίκο Ανδρέου, τον άνδρα και μέντορά της, αλλά και τις μοναδικές στιγμές που πέρασαν μαζί. «Περιμένω να ανοίξει η πόρτα, να μπει μέσα ο Ερρίκος μου, και εκείνος δεν έρχεται… Είμαι πολύ πληγωμένη με τον χαμό του» μονολογεί και ξεσπά σε κλάματα. Η αγαπημένη πρωταγωνίστρια σπαράζει για τον άνθρωπό της, το στήριγμά της.
Απομονωμένη
Εδώ και έναν χρόνο, στο σπίτι στη Σύρο υπάρχει η απόλυτη σιωπή. Το άλλοτε χαμογελαστό ζευγάρι πλέον το έχει χωρίσει ο θάνατος. Δεν μπορούν να κάνουν όνειρα, δεν μπορούν να γελάσουν μαζί, δεν μπορούν να πάνε ταξίδια μαζί. Γιατί απλά δεν είναι μαζί. Η Νόρα Βαλσάμη, κάνοντας μια παύση στην πολύμηνη σιωπή της, αποφάσισε να μιλήσει για όλα: για τον Ερρίκο της, τη ζωή τους, τις χαρές τους, αλλά και τις δυσκολίες της. Σε έναν μοναδικό απολογισμό ζωής, η σπουδαία ηθοποιός αποφάσισε να ανοίξει την καρδιά της και να αποκαλύψει όσα ποτέ δεν έχει πει.
Για την Αλίκη και τους ξυλοδαρμούς της από τον Δημήτρη, για τη Ζωή και τα γλέντια τους, για την τελευταία συζήτηση που είχε με τη Μαίρη Χρονοπούλου 20 μέρες πριν φύγει από τη ζωή, αλλά και για τις τεράστιες οικονομικές δυσκολίες που βούλιαξαν την οικογένειά της στην κατάθλιψη και στον μαρασμό. Αν και οι αρχικοί της δισταγμοί ήταν πολλοί λόγω του πένθους που βιώνει, η Νόρα Βαλσάμη κάνει μια εξαίρεση και ανοίγει την καρδιά της λίγα εικοσιτετράωρα πριν εκπνεύσει το 2023 και η νέα χρονιά φέρει νέες προσδοκίες.
«Για μένα ο Ερρικάκος μου ήταν ο ωραιότερος άνθρωπος που υπήρχε στον κόσμο. Είχε όλα τα προτερήματα του Θεού. Ευγενικός, τρυφερός, γλυκός, να μη μας χαλάει το χατίρι. Κάθε μέρα εμείς στο σπίτι με τον Ερρίκο είχαμε γιορτή» είναι τα πρώτα λόγια της 75χρονης και ανήμπορης ηθοποιού, η οποία θέλησε να μοιραστεί τις αναμνήσεις της με τους χιλιάδες φίλους της από εκεί όπου μένει, στο νησί των Κυκλάδων. Θυμάται επίσης με κάθε λεπτομέρεια τα πρώτα τους χρόνια, την πρώτη τους γνωριμία, αλλά και το πρώτο καρδιοχτύπι.
«Τον γνώρισα μόλις 16,5 ετών, σε μια ταινία της Φίνος Φιλμ. Εκεί γνωριστήκαμε και με την πρώτη ματιά ερωτευτήκαμε. Μέσα σε λίγους μήνες παντρευτήκαμε στον Αγιο Δημήτριο τον Λουμπαρδιάρη στον Λυκαβηττό. Κάναμε έναν υπέροχο γάμο, συγκινητικό με κουμπάρο τον Μπότση της εφημερίδας “Απογευματινή”. Τότε, εκείνος είχε έναν δεσμό με την αδερφή του Ερρίκου, την Αλίκη, και αποφάσισε να μας παντρέψει. Ως νιόπαντροι, μείναμε στη Ραφήνα, στο περιβόητο ακίνητο που έχει γίνει τόσος ντόρος με τις τράπεζες. Ολες οι αναμνήσεις μου εκεί μέσα είναι κλεισμένες. Ευτυχώς, όμως, ακόμα δεν το έχουμε χάσει από τις τράπεζες.
Πολεμάμε να το κρατήσουμε με τον γιο μου» λέει και το μυαλό της ξαναγυρίζει στον Ερρίκο της και στην υπέροχη ζωή τους. «Με τον Ερρίκο μου δεν θα ξεχάσω τα υπέροχα ταξίδια που κάναμε σε όλο τον κόσμο. Παντού πήγαμε. Κάναμε παύσεις από τα γυρίσματα και τις πρόβες και πηγαίναμε ταξίδια. Για τρεις ολόκληρους μήνες πήγαμε και μείναμε στο σπίτι της Κορίνας Τσοπέη στο Μαλιμπού. Με την Κορίνα μεγαλώσαμε μαζί ως παιδιά. Μια πόρτα μάς χώριζε στον Υμηττό, που ήταν τα πατρικά μας σπίτια» λέει και χαμογελάει, ενώ θυμάται ακόμα τις αυλές που μοσχοβολούσαν γεράνια και δεντρολίβανο.
«Η Βουγιουκλάκη χώρισε τον Παπαμιχαήλ γιατί δεν άντεχε άλλο το ξύλο»
Στα κεφάλαια «Αλίκη Βουγιουκλάκη» και «Ζωή Λάσκαρη» η Νόρα Βαλσάμη θυμάται πόσο υπέροχα έζησε στο πλευρό τους. «Το Αλικάκι το ήξερα από αρκετά παλιά. Ομως, γίναμε κολλητές από τις πρόβες που κάναμε για τη “Λυσιστράτη”. Οταν βρισκόμασταν και κάναμε πάρτι, τα κάναμε όλα σε υπερβολικό βαθμό. Ανάστα ο Κύριος! Περιμέναμε πώς και πώς να έρθουν τα γενέθλιά μας, να γλεντήσουμε με την ψυχή μας. Για τέτοια φιλία μιλάμε» λέει συγκινημένη με όσα θυμάται, ενώ αναφέρεται και στον μυστικό γάμο της Αλίκης με τον Κύπριο επιχειρηματία Γιώργο Ηλιάδη.
«Ημουν ο πρώτος άνθρωπος που το εμπιστεύτηκε. Και μου είπε πώς τον γνώρισε, αλλά και πώς τον χώρισε. Η Αλίκη ήξερε τα πάντα για μένα και ήξερα τα πάντα για εκείνη». Ωστόσο, η επόμενη ερώτηση είναι για τους άγριους καβγάδες, αλλά και τους ξυλοδαρμούς από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, και αν της είχε εκμυστηρευτεί κάτι τέτοιο. «Η Αλίκη δεν άντεξε άλλο… Ετσι χώρισαν. Δεν άντεξε από τους ξυλοδαρμούς, όπως μου είχε πει, και τον χώρισε». Ανάβει ένα τσιγάρο, τραβάει μια γερή ρουφηξιά και απαντάει με πόνο στην επόμενη ερώτηση, για το πότε θυμάται να μίλησε τελευταία φορά με την κολλητή της φίλη, την Αλίκη.
«Πλησίαζε Πάσχα. Ηταν το τελευταίο Πάσχα που η Αλίκη ήταν ζωντανή. Ηξερε ήδη ότι έχει καρκίνο. Με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει “άντε, μαζέψτε τα πράγματα να πάμε στον Θεολόγο”. Ηταν πεπεισμένη ότι θα γίνει καλά. Ακόμα και τώρα, τα λόγια της πολλές φορές στριφογυρίζουν στο μυαλό μου. “Θα περάσει, Νοράκι μου, και αυτό, θα περάσει” μου είπε. Νόμιζε ότι θα το αντέξει. Οταν μπήκε πια στο νοσοκομείο και είχε πάρει τον δρόμο της για να “φύγει”, εγώ κάθε μέρα μόλις τελείωνα τις πρόβες πήγαινα και της έκανα παρέα. Ωρες ολόκληρες. Μόνο εμένα ήθελε να μπαίνω στο δωμάτιο. Ούτε τη μάνα της δεν δεχόταν να πάει να τη δει. Και είχε τις αισθήσεις της μέχρι το τέλος. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα ήταν μελανιασμένη όλη. Δεν θέλω να θυμάμαι εκείνο το βλέμμα της, που μου τρυπάει ακόμα και σήμερα το μυαλό».
Ο Αλεξανδράκης
Στη συζήτησή μας της αναφέρω πόση εκτίμηση έτρεφε ο Αλέκος Αλεξανδράκης στο πρόσωπό της και με πόση αγάπη μιλούσε για εκείνη, που δεν κοιτούσε ποτέ άλλον άνδρα. «Ημουν πάντα δοσμένη στον Ερρίκο. Τον αγαπούσα πολύ. Ο Αλέκος ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος που, όταν βρισκόμασταν, δεν σταματούσαμε να γελάμε. Τον έκανα και γελούσε κυρίως πάνω στη σκηνή. Οταν κουραζόμουν πολύ, μου έβγαινε σε γέλιο. Δεν μπορούσαμε να αρθρώσουμε λέξη, με το κοινό να μας βλέπει και να γελάει ακόμα περισσότερο μαζί μας». Τη ρωτάμε γιατί δεν απέκτησε και δεύτερο παιδί με τον Ερρίκο Ανδρέου, αφού η σχέση τους ήταν τόσο δυνατή. Κομπιάζει. «Ελα ντε… Δυστυχώς, έκανα και εγώ βλακείες στη ζωή μου. Το μετάνιωσα πολύ που δεν απέκτησα και άλλα παιδιά, ενώ μου είχε δοθεί η ευκαιρία. Ο γιος μου έπρεπε να είχε και μια αδερφή, να έχει ένα αποκούμπι. Τώρα έχουμε μόνο ο ένας τον άλλον και κανέναν άλλον στη ζωή» μονολογεί.
«Είναι η σειρά μου να φύγω»
Λίγο πριν την αποχαιρετήσουμε και της ευχηθούμε καλά Χριστούγεννα, τη ρωτάμε αν έκλαψε με τον θάνατο της Μαίρης Χρονοπούλου. «Λατρεμένη γυναίκα! Εγώ μαζί της ξεκίνησα στο θέατρο, μικρό κορίτσι. Και με ζήτησε να πάω να τη δω πριν πεθάνει. Και πήγα και την είδα στο σπίτι της 20 μέρες πριν φύγει από τη ζωή. Καθίσαμε και μιλήσαμε για όλα. Με κοιτούσε στα μάτια και μου έλεγε κάθε λίγο: “Σε αγαπώ τόσο πολύ γιατί είσαι το πιο αγνό παιδί του ελληνικού κινηματογράφου”. Σε εκείνη την κουβέντα της μου είχε μιλήσει και για τον θάνατό της, ότι ως τελευταία επιθυμία ήθελε τα χρήματά της να τα δώσει στους φτωχούς και στην υπηρέτριά της. Είχε μεγάλη ψυχή η Μαίρη και ήταν αντράκι στον χαρακτήρα. Με τον θάνατο της Μαίρης έκλεισε ένας ολόκληρος κύκλος από τους ηθοποιούς. Πλέον είναι η σειρά μου να “φύγω”, γιατί έχω μείνει πολύ μόνη».
Oι απιστίες του άντρα της που «μύριζε γυναικείες κολόνιες»
Στην πολύωρη συνέντευξή μας, η Νόρα Βαλσάμη έχει πολλά να θυμηθεί. «Ο Ερρίκος ήταν και σπουδαίος σύζυγος αλλά και σπουδαίος σκηνοθέτης. Λάτρευε να βλέπει ορισμένες ταινίες του, όπως ο “Διχασμός”, ο “Παπαφλέσσας”, που τον γύρισε έξι μήνες στα βουνά, και το “Εκείνος και εκείνη” με την Τζένη Καρέζη. Ηταν πολύ ευτυχισμένος με τη δουλειά του και με όλες τις πρωταγωνίστριες ήταν “ερωτευμένος” μέχρι να ολοκληρώσει τις ταινίες του: με την Αλίκη ερωτευμένος, με την Τζένη ερωτευμένος, με την Ελλη Φωτίου. Ο Ερρίκος δινόταν στη δουλειά του και λάτρευε τους πρωταγωνιστές του» μας λέει, ενώ η συζήτηση στρέφεται στο αν είχαν μεταξύ τους κόντρες. «Εγώ με τον Ερρίκο; Πολλές. Να φάνε και οι κότες!
Ωραίες κόντρες, όμως. Και για ζήλιες και για άλλες γυναίκες, όταν εκείνος μύριζε κολόνιες (γέλια). Αλλά του τα συγχώρησα όλα τώρα τελευταία, γιατί κατάλαβα πραγματικά την ψυχούλα του. Γι’ αυτό, άλλωστε, δεν φτάσαμε ποτέ στον χωρισμό. Θυμάμαι ότι η πιο δύσκολη στιγμή στον γάμο μας ήταν όταν πήρα μια βαλίτσα και έφυγα και πήγα στο σπίτι της Καίτης Λαμπροπούλου. Και εκείνος με βρήκε μέσω της Αλίκης, η οποία ήξερε πού βρισκόμουν, και έτσι ήρθε και με πήρε και πήγαμε σπίτι ξανά».
Οι τελευταίες μέρες του Ερρίκου Ανδρέου αλλά και της οικογένειάς του ήταν δραματικές. «Δεν έχω συνειδητοποιήσει ακόμα ότι ο Ερρίκος έχει “φύγει”… Περιμένω να ανοίξει η πόρτα για να μπει μέσα. Και εκείνος δεν μπαίνει. Είμαι πολύ πληγωμένη. Οταν έπαθε την πρώτη κρίση στο νησί, πέρυσι, μας έδωσε τότε η Μαριάννα Λάτση το αεροπλάνο της για να πάμε στην Αθήνα. Ας την έχει ο Θεός καλά, είναι φίλη καρδιάς. Μας είχαν πει οι γιατροί ότι δεν θα αντέξει. Τον πήγαμε σε όλα τα νοσοκομεία, αλλά τελικά η καρδούλα του δεν άντεξε». Τη ρωτάμε για την οικονομική καταστροφή που υπέστη η οικογένειά τους. Μας εξηγεί ότι η ίδια ήταν πια ανήμπορη να δουλέψει λόγω προβλημάτων υγείας, ενώ «από την άλλη, ο Ερρίκος από κάποια χρονική στιγμή και μετά δεν μπόρεσε να κάνει δουλειές ούτε στον κινηματογράφο ούτε στην τηλεόραση. Δεν χτυπήσαμε ποτέ πόρτες για δουλειά».
Δεν έχω κανέναν, μόνο τον γιο μου
Στη Σύρο, η ζωή για τη Νόρα Βαλσάμη είναι πολύ μοναχική και με πολλά προβλήματα υγείας που έχει να αντιμετωπίσει. «Η υγεία μου είναι χάλια. Δυστυχώς, δεν έχω κανέναν άνθρωπο να μιλήσω, να περάσει η ώρα μου. Μόνο ο γιος μου με κρατάει στη ζωή. Κανένας άλλος. Και από τις ταινίες μου βλέπω μόνο τις “Κυρίες της αυλής” και το “Οι βάσεις και η Βασούλα”. Και συγκινούμαι που βλέπω τα νιάτα μου. Παιδί μου, εγώ δούλεψα σκληρά και στον κινηματογράφο και στο θέατρο, αλλά δυστυχώς δεν έβγαλα πολλά χρήματα. Δεν ήξερα να διαχειριστώ το όνομά μου. Μου είχαν κάνει ένα συμβόλαιο ότι θα είμαι μόνιμα στη Φίνος Φιλμ με ένα τυπικό ποσό. Και έτσι, δεν μπόρεσα να αποκτήσω τα χρήματα που έπρεπε». Η σπουδαία πρωταγωνίστρια ξάφνου σταματά να μιλά. Κάνει μια παύση και ξεσπά: «Από τότε που έφυγαν οι κολλητές μου, η Αλίκη και η Ζωή, δεν έχω διάθεση για τίποτα… Τα φετινά Χριστούγεννα θα είναι τα πιο μοναχικά της ζωής μου. Αλλωστε, εκτός από το παιδί μου, δεν έχω κανέναν άλλον πια σε αυτόν τον κόσμο για να μου πει “Χρόνια πολλά”».