Στην ελληνική κουζίνα, τα κυδώνια τα συναντάμε σε γλυκά και σε αλμυρά πιάτα. Από το φρούτο φτιάχνονται γλυκά κουταλιού, λικέρ, κομπόστα και μαρμελάδες. Μάλιστα, ο όρος “μαρμελάδα” σήμαινε αρχικά μαρμελάδα από κυδώνια και προήλθε από την πορτογαλική λέξη marmelo, που σημαίνει «κυδώνι»
*Γράφει η Δήμητρα Ξενάκη, Δρ. Δομικής Χημείας Τροφίμων
Η κυδωνιά, ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Τα κυδώνια συμβόλιζαν την αγάπη και την ευτυχία, γι’ αυτό προσφέρονταν σε γαμήλιες τελετές. Πιθανόν να είναι τα «χρυσά μήλα» του Ομήρου. Οι πρώτοι που αναγνώρισαν την αξία τους τα καλλιέργησαν, ήταν οι αρχαίοι Κρήτες. Από την περιοχή των πρώτων καλλιεργειών προήλθε και το επιστημονικό όνομα «cydonia», δηλαδή από την αρχαία πόλη Κυδωνία (τα σημερινά Χανιά). Οι Έλληνες πίστευαν ότι το κυδώνι διώχνει τις κακές επιρροές και ήταν σύμβολο αγάπης και γονιμότητας. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το αιθέριο έλαιό του για να φτιάξουν αρώματα.
Το κυδώνι είναι ο καρπός, της Cydonia oblonga ή Κυδωνέα η επιμήκης. Ανήκει στην οικογένεια Rosaceae – στην υποοικογένεια Maloideae, όπου ανήκουν και η μηλιά και η αχλαδιά- και στο γένος Cydonia. Προέρχεται από το Ιράν. Η εποχή των κυδωνιών είναι το φθινόπωρο, όταν η λεπτή πράσινη φλούδα του φρούτου κιτρινίζει και η σάρκα γίνεται πολύ αρωματική, ξηρή και σφιχτή. Το κυδώνι δεν τρώγεται ωμό.
Τα οφέλη του κυδωνιού
• Πλούσιο σε πηκτίνη
Η πηκτίνη, ένα είδος ίνας που έχει την ιδιότητα να σχηματίζει τζελ παγιδεύοντας νερό. Η πηκτίνη έχει πολλά οφέλη για την υγεία, ιδιαίτερα στη συμβολή μείωσης των επιπέδων χοληστερόλης και σακχάρου στο αίμα. Eχει επίσης την ικανότητα να καθυστερεί τη γαστρική κένωση και έτσι να προάγει τον κορεσμό. Ερευνάται η πιθανή πρόληψη ορισμένων τύπων καρκίνου, ιδιαίτερα του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τέλος, έχει την ικανότητα να σχηματίζει ένα φυσικό φράγμα που προστατεύει τα κύτταρα του εντέρου από μικροβιακή μόλυνση.
• Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι σε διάφορα μέρη του φρούτου περιέχονται αντιοξειδωτικά συστατικά, τα οποία δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου και μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία του οργανισμού από διάφορα νοσήματα.
Θεωρούνται φρούτα με τονωτικές, στυπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Μελέτες, δείχνουν ότι το εκχύλισμα του φλοιού και της σάρκας των κυδωνιών περιέχει πολυφαινόλες, που έχουν αντιοξειδωτικές αλλά και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Οι κυριότερες φαινολικές ενώσεις των κυδωνιών είναι το καφεοϋλοκινικό οξύ, η προκυανιδίνη-Β2, ολιγομερείς προκυανιδίνες, πολυμερείς προκυανιδίνες κλπ.
• Πηγή καλίου
Το κάλιο χρησιμεύει για την εξισορρόπηση του pH του αίματος και διεγείρει την παραγωγή υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι, προάγοντας έτσι την πέψη. Επιπλέον, διευκολύνει τη σύσπαση των μυών, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς, και συμμετέχει στη μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων.
• Πηγή χαλκού
Ως συστατικό πολλών ενζύμων, ο χαλκός είναι απαραίτητος για το σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης και του κολλαγόνου στον οργανισμό. Αρκετά ένζυμα που περιέχουν χαλκό συμβάλλουν επίσης στην άμυνα του οργανισμού ενάντια στις ελεύθερες ρίζες.
• Πηγή βιταμίνης C
Το κυδώνι είναι πηγή της αντιοξειδωτικής βιταμίνης C, αλλά καθώς τρώγεται μαγειρεμένο, η πλειονότητα της βιταμίνης καταστρέφεται από τη θερμότητα.
Μέση Διατροφική Ανάλυση 100g ωμών κυδωνιών
Θρεπτικό Συστατικό Τιμή
Ενέργεια 57 kcal (238 kJ)
Πρωτεΐνες 0.4 g
Υδατάνθρακες 15.3 g
Διαιτητικές ίνες 1.9 g
Σάκχαρα 12.53 g
Ολικα λιπαρα 0.10 g
Νερό 83.8 g
Βιταμίνες Νιασίνη (Βιτ. B3) 0.2 mg
Βιταμίνη B6 0,04 mg
Φυλλικό οξύ (Βιτ Β9) 8μg
Βιταμίνη C 15,0 mg
Βιταμίνη Κ 4,5μg
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο 1 mg
Κάλιο 119 mg
Μέταλλα
Ασβέστιο 8 mg
Χαλκός 0,130mg
Σίδηρος 0,7mg
Μαγνήσιο 8 mg
Φώσφορος 17 mg
Πηγή : USDA Nutrient Database
Αγορά και Αποθήκευση
Κατά την αγορά, αναζητήστε ένα σαρκώδες, σφιχτό φρούτο με απαλό κίτρινο δέρμα. Αν δεν είναι τελείως ώριμο, αφήστε το να ωριμάσει σε θερμοκρασία δωματίου. Κατόπιν, μπορείτε να το βάλετε στο ψυγείο και να το διατηρήσετε μερικές εβδομάδες.
Στην ελληνική κουζίνα, τα κυδώνια τα συναντάμε και σε γλυκά και σε αλμυρά πιάτα. Από το φρούτο φτιάχνονται γλυκά κουταλιού, ζελέ, κυδωνόπαστα, κυδωνόκρασο, λικέρ, κομπόστα και μαρμελάδες. Μάλιστα, ο όρος “μαρμελάδα” σήμαινε αρχικά μαρμελάδα από κυδώνια και προήλθε από την πορτογαλική λέξη marmelo, που σημαίνει «κυδώνι». Στη μαγειρική, θα το βρούμε σε αρκετά πιάτα. Κόβεται σε φέτες σαν πατάτα, ξεσποριάζεται αλλά δεν ξεφλουδίζεται και μαγειρεύεται με μοσχάρι, αρνί, κοτόπουλο, ακόμα και ψάρι,.
Προσοχή! Οι σπόροι του κυδωνιού είναι δηλητηριώδεις και δεν πρέπει να καταναλώνονται. Τα ωμά φρούτα μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό στο λαιμό και δυσκολία στην αναπνοή (Ιατρική Αποποίηση ευθυνών).
Δήμητρα Ξενάκη, Δρ. Δομικής Χημείας Τροφίμων