«Όταν μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια» λέει μια παλιά λαϊκή παροιμία, που σημαίνει, ότι σε περίοδο κρίσης και σύγκρουσης ισχυρών συμφερόντων, συνήθως οι πιο αδύναμοι είναι αυτοί, που καταβάλλουν και το μεγαλύτερο κόστος.
του Χρήστου Καπούτση
Η σοβαρή διπλωματική κρίση που υποφώσκει μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, είναι μια παραμετρική εξέλιξη, της Στρατηγικής σύγκρουσης των ΗΠΑ με τη Ρωσία, για την γεωπολιτική επιρροή και τον ενεργειακό έλεγχο (διέλευση αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη) της Βαλκανικής χερσονήσου, αλλά και ευρύτερα, της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Αναμενόμενη η διπλωματική αντίδραση της Ρωσίας, στις απελάσεις ρώσων διπλωματών, που είχε προχωρήσει η Ελληνική Κυβέρνηση, πριν από ένα μήνα. Με εντολή του ΥΠ.ΕΞ. της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, προς τον έλληνα πρέσβη στη Μόσχα, απελάθηκε ο εμπορικός ακόλουθος της Ελλάδας και ο υπεύθυνος επικοινωνιών, ενώ απαγορεύτηκε η είσοδος στην Ρωσία του διευθυντή του πολιτικού γραφείου του ΥΠ.ΕΞ. Νίκου Κοτζιά, που αποτελεί και ένα προσωπικό μήνυμα της ρωσικής διπλωματίας, προς τον Έλληνα ΥΠ.ΕΞ., που ασφαλώς, θα αξιολογηθεί πολιτικά από την Ελληνική Κυβέρνηση. Η Μόσχα, θεωρεί σχεδόν εχθρικό συνομιλητή το Νίκο Κοτζιά, κατηγορώντας τον, ότι έχει ανατρέψει τις παραδοσιακές ισορροπίες που κρατούσε η Αθήνα μεταξύ Δύσης και Ρωσίας! Έμπειρος διπλωμάτης, που έχει υπηρετήσει πολλά χρόνια στην πρεσβεία μας στη Μόσχα, αποκωδικοποιώντας το μήνυμα της ρωσικής διπλωματίας προς την Ελληνική Κυβέρνηση, υποστήριξε ότι, προϋπόθεση για την αποκατάσταση των ελληνορωσικών σχέσεων είναι η απομάκρυνση του Ν. Κοτζιά από το υπουργείο Εξωτερικών! Ίσως να είναι και η μεγάλη έκπληξη στον επικείμενο ανασχηματισμό ….
Η αντίδραση της Ρωσίας , αποτελεί απάντηση στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει στην απέλαση δύο διπλωματών της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα και την απαγόρευση εισόδου σε δύο Ρώσους πολίτες, με την κατηγορία της παρέμβασης σε εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας, απόπειρας χρηματισμού κρατικών αξιωματούχων (Μητροπολιτών της Β. Ελλάδας και ανωτάτου στελέχους του Στρατού), προωθώντας τα ρωσικά συμφέροντα, με σκοπό την υπονόμευση των διαπραγματεύσεων και, εντέλει, την ακύρωση της συμφωνίας ανάμεσα στην Αθήνα και τα Σκόπια για το όνομα της γειτονικής χώρας, γνωστής και ως συμφωνίας των ΠΡΕΣΠΩΝ.
Για ασύμμετρη αντίδραση της Ρωσίας, κάνει λόγο το ελληνικό ΥΠΕΞ και αναμένεται η συνέχεια.
Η ΜΟΣΧΑ θεωρεί , ότι η ένταξη της π.Γ.Δ. Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, περιορίζει την επιρροή της Ρωσίας στο Βαλκάνια και ότι: Η συμφωνία των Πρεσπών , αποτελεί την αφετηρία της διαδρομής της FYROM προς τους ευρωατλαντικούς θεσμούς, το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. , αφού αίρονται τα ελληνικά εμπόδια, με την στήριξη της αμερικανικής διπλωματίας. Και αυτή η εξέλιξη είναι που δυσαρέστησε τη Ρωσία και αποτελεί και τον πυρήνα της ελληνο-ρωσικής κρίσης.
Η Μόσχα θεωρεί κάθε νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ως απώλεια στρατηγικού χώρου και προώθησης των αμερικανικών έναντι των ρωσικών συμφερόντων. Επομένως, η Ρωσία, δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένη, με τον νέο ρόλο της «ομόδοξης» μεν, πλην όμως διπλωματικά δυτικότροπης Ελλάδας, στα Βαλκάνια.
Θα πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι, η ελληνική Κυβέρνηση που προχώρησε στην συμφωνία των ΠΡΕΣΠΩΝ, με την ενθάρρυνση της αμερικανικής διπλωματίας, έχει να αντιμετωπίσει τις έντονες και εν πολλοίς δικαιολογημένες αντιδράσεις από τον στον Ελληνικό Λαό. Δεν είναι ανεκτή, από την πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών, ούτε καν η έμμεση εκχώρηση του ελληνικού ονόματος ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στους Σκοπιανούς. Αλλά, από την άλλη, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και η ανάμειξη της Μόσχας , όπως υποστηρίζει η Αθήνα, στις διαδηλώσεις για το Σκοπιανό, διότι τότε, η Ελλάδα θα έδινε την εικόνα διεθνώς, ότι πρόκειται για κράτος «μπανανία»! Υπενθυμίζουμε ότι η Ρωσία ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τα Σκόπια, με το συνταγματικό τους όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που προβλέπεται να αλλάξει από την συμφωνία των Πρεσπών. Με αφορμή τις απελάσεις ελλήνων και ρώσων διπλωματών, που έχουν τις τραυματίσει ελληνορωσικές σχέσεις, ο Ελληνικό ΥΠΕΞ, σε ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων επισημαίνει τις σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας στο στρατιωτικό τομέα και αναφέρει οτι: «Η Ρωσία, αυτή τη στιγμή, δείχνει ως να μη μπορεί να αντιληφθεί τις θέσεις αρχών της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Από τότε που πολεμά ως σύντροφος εν όπλοις της Τουρκίας και της παρέχει σειρά διευκολύνσεων στον τομέα της ασφάλειας, δείχνει να απομακρύνεται σταθερά από θέσεις που αρμόζουν στο επίπεδο φιλίας και συνεργασίας που χαρακτήριζε τις σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας εδώ και 190 χρόνια. Δείχνει, να μην αντιλαμβάνεται ότι η Ελλάδα έχει δικά της συμφέροντα και κριτήρια στη διεθνή πολιτική.»
Και για την απόφαση του ρωσικού ΥΠΕΞ, να απελαθούν από την Μόσχα έλληνες διπλωμάτες, στην ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ, ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΟΤΙ: «η απόφαση της ρωσικής πλευράς είναι αυθαίρετη και εκδικητική, δεν βασίζεται σε κανένα στοιχείο. Θέλουμε να θυμίσουμε στους φίλους Ρώσους ότι καμιά χώρα στον κόσμο δεν θα ανεχόταν απόπειρες α) εξαγοράς κρατικών αξιωματούχων, β) υπονόμευσης της εξωτερικής πολιτικής, και γ) παρεμβάσεις στο εσωτερικό της χώρας.»
Και η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ καταλήγει ως εξής: «ως προς τα αυθαίρετα μέτρα που έλαβε η ηγεσία του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, η Ελλάδα θα απαντήσει με υπομονή και νηφαλιότητα.»
Σημαντική παράμετρος της ελληνορωσικής διπλωματικής και πολιτικής κρίσης, είναι και οι διαρκώς επιδεινούμενες σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Άγκυρα, αλλά παράλληλα και οι διαρκώς και πιο στενές σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα και της Μόσχας με την Τεχεράνη (ισχυροποιείται μια αντιαμερικανική Συμμαχία ΡΩΣΙΑ-ΤΟΥΡΚΙΑ – ΙΡΑΝ), με την Αθήνα να εκφράζει σαφώς, μια φιλοαμερικανική πολιτική, επιχειρώντας να καλύψει πιθανά στρατηγικά κενά της Ατλαντικής Συμμαχίας στην ευρύτερη περιοχή της Αν. Μεσογείου και των Βαλκάνιων.
Όμως, οι διπλωματικές επιλογές της Αθήνας, δεν άφησαν … «ασυγκίνητη» τη Μόσχα. Μάλιστα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Μόσχα το τελευταίο διάστημα, λαμβάνει αποφάσεις, που δεν είναι φιλικές προς τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, επειδή, όπως εκτιμούν, επηρεάζεται από τις στενές και σε πολλά επίπεδα φιλικές, σχέσεις της με την Άγκυρα, σχέσεις που προωθεί συστηματικά η ρωσική διπλωματία και βρίσκει ανταπόκριση από το σύστημα εξουσίας του Τ. Ερντογάν, με το οποίο όμως, έχει αρκετές δυσκολίες συνεννόησης η αμερικανική διπλωματία.
Οι ανατροπές στις διεθνείς ισορροπίες ισχύος και το απρόβλεπτο των διπλωματικών σχέσεων, αποτελούν τα συστατικά δεδομένα της σημερινής διεθνοπολιτικής πραγματικότητας. Για παράδειγμα, ποιος είχε προβλέψει, ότι μια αριστερή ελληνική κυβέρνηση (έστω στην αφετηρία της) θα ευθυγραμμιζόταν με τις βασικές επιλογές της αμερικανικής διπλωματίας (πολλοί «σύντροφοι» υπουργοί δεν έχουν αποβάλει τον βιωματικό αντιαμερικανισμό τους, απλά έχουν συμβιβαστεί με τον πολιτικό ρεαλισμό, που δεν απέχει από τον αμοραλισμό) και θα έφτανε σε ρήξη με την ομόθρησκη και ιδεολογικά ομογάλακτη Ρωσία; Μία Ρωσία όμως, που έχει προχωρήσει σε Στρατηγική συνεργασία με την ισλαμική Τουρκία, διαψεύδοντας τις «λογικές» προβλέψεις των σοβαρών αναλυτών, ειδικά μετά την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους από την τουρκική αεράμυνα. Ασφαλώς, η συγκρουσιακή πορεία των ΗΠΑ του Τράμπ με την Τουρκία του Ερντογάν, είναι μία ακόμη αξιολογήσιμη παράμετρος των ελληνορωσικών σχέσεων.
Η κρίση στις σχέσεις της χώρας μας με την Ρωσία, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με την δέουσα σοβαρότητα, καθώς δεν πρόκειται για μια απλή υπόθεση και επομένως, είναι δύσκολα προβλέψιμες οι εξελίξεις. Πιθανόν να μην πρόκειται για Lapsus Linguae (ολίσθημα της γλώσσας), η αναφορά του Πρωθυπουργού της Ρωσίας Ντ. Μεντβέντεφ, για «τουρκική δημοκρατία βόρειας Κύπρου», αλλά για αλλαγή πλεύσης της Ρωσίας στο Κυπριακό.
Ο Ρώσος Πρωθυπουργός, σε δηλώσεις του έκανε αναφορά στο ψευδοκράτος των κατεχομένων και στο Κόσσοβο, με τις οποίες εξέφρασε την πλήρη αντίθεση της Μόσχας στην προοπτική ένταξη της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, σημειώνοντας πως κάτι τέτοιο θα προκαλούσε μια «τρομερή σύγκρουση»… Τέτοιες αναφορές όμως ρώσων αξιωματούχων, εκ των πραγμάτων (de facto), φέρνουν την Ελλάδα, πολύ πιο κοντά στις ΗΠΑ. Σε μία κίνηση υψηλού συμβολισμού εκ μέρους της αμερικανικής στρατιωτικής διπλωματίας, δυο υπερσύγχρονα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-22 Raptor, ΘΑ προσγειωθούν στην 110 Πτέρυγα Μάχης στη Λάρισα, τις επόμενες ώρες. Τα αεροσκάφη αυτά της αμερικάνικης αεροπορίας συνήθως, στάθμευαν στην νατοϊκή αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ στην νοτιοανατολική Τουρκία.
Τα αμερικανικά μαχητικά , που τώρα Βρίσκονται σε νατοϊκή βάση στη Γερμανία, θα απογειωθούν με ενδιάμεσο σταθμό τη Λάρισα, ενώ δεν έχει γίνει γνωστό, ποιος είναι ο προορισμός τους. Κατά την παραμονή τους στη ΛΑΡΙΣΑ θα αξιοποιήσουν τις υποδομές της αεροπορικής βάσης. Επειδή, δεν πρόκειται για κάποια κοινή άσκηση στο πλαίσιο της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, η εξέλιξη αυτή εμπεριέχει και ένα μήνυμα, καθώς σχετίζεται, από τη μια με το χαμηλό επίπεδο των σχέσεων των ΗΠΑ με την Τουρκία και από την άλλη, με την βέλτιστη αξιοποίηση των ελληνοαμερικανικών στρατιωτικών συμφωνιών, ως αντιρρόπηση των κενών, που ήδη παρατηρούνται στην νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, εξαιτίας της απρόβλεπτης και μάλλον αμφιλεγόμενης συμπεριφοράς της Τουρκίας, ως νατοϊκού συμμαχικού εταίρου.
Ασφαλώς, οι διαταραγμένες σχέσεις της Ελλάδας με τη Ρωσία, θα περάσουν διάφορες φάσεις μέχρι να σταθεροποιηθούν. Τώρα βρισκόσαστε στην πρώτη …