100 χρόνια συμπληρώνονται από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το 2022 αποτελεί αναμφίβολα μια χρονιά με ιδιαίτερο συμβολισμό και συναισθηματική φόρτιση.
100 χρόνια από την εθνική καταστροφή, τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων που άφησε ένα τραγικό αποτύπωμα. Είναι μια επέτειος διαφορετική, συναισθηματικά φορτισμένη. Είναι μια επέτειος μνήμης.
Και -μεταξύ άλλων- είναι εξαιρετικά σημαντικό να φέρουμε τα παιδιά μας σε επαφή με τα γεγονότα της καταστροφής, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνισμού, δίνοντας τους το έναυσμα για περαιτέρω συζήτηση.
Η Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιού
Ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσουμε στα παιδιά μας ακόμη και για τα πιο δύσκολα θέματα είναι τα βιβλία. Κι ένα σημαντικό βιβλίο για τη Μικρασιατική Καταστροή είναι το «Μέλη και Μελέκ» της Βάνιας Μαυρίδου με την εκπληκτική εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού.
Η Μέλη αγαπάει πολύ την κούκλα της, τη Μελέκ. Την έχει φτιάξει η γιαγιά της και δεν την αποχωρίζεται ποτέ… Ωστόσο, κάποιες φορές, οι συνθήκες ανατρέπουν τα πάντα γύρω μας..
Το επόμενο πράγμα που θυμάμαι έντονα είναι το χέρι της μαμάς να με τραβάει βιαστικά. Ίσα που πρόλαβα να ρίξω μια τελευταία ματιά στο σπίτι που γεννήθηκα και μεγάλωσα πριν με σηκώσει σφιχτά στην αγκαλιά της και ακολουθήσουμε δακρυσμένες τον μπαμπά.
Η μαμά είχε πει πως δεν θα μπορούσαμε να πάρουμε τα πράγματά μας μαζί, αλλά θα επιστρέφαμε μετά από λίγο καιρό να τα πάρουμε. Το μόνο πράγμα που ζήτησα να πάρω μαζί ήταν η Μελέκ. Δεν θα μπορούσα να φύγω χωρίς αυτή.
Πριν προλάβω να καταλάβω τι είχε συμβεί, βρέθηκα στα καλά καθούμενα αγκαλιά με τους γονείς και τη γιαγιά μου, στριμωγμένη σε μια βάρκα με άλλους πολλούς να πηγαίνω κάπου που δεν είχα ξαναπάει, χωρίς τη Μελέκ.
Για πρώτη φορά από τότε που γεννήθηκα ήμαστε και οι δύο μόνες. Άλλοι επιβιβάστηκαν σε άλλες βάρκες με επίσης άγνωστο προορισμό. Κάποιοι είχαν όνειρο να πάνε στην Αθήνα, άλλοι πιο τολμηροί ήθελαν να βρεθούν στη μακρινή Αμερική. Εμείς δεν θέλαμε να πάμε πολύ μακριά, γιατί οι γονείς μου πίστευαν πως σύντομα θα επιστρέφαμε στο σπίτι.
Τον Σεπτέμβρη του 1922, η Μέλη θα μάθει να ζει χωρίς τη Μελέκ, μακριά από το σπίτι της και από τα αγαπημένα της πρόσωπα…
Όλα όσα θεωρούσα αυτονόητα, όλα εκείνα τα πράγματα που ήταν πάντα δεδομένα για μένα, τώρα έμοιαζαν μακρινή ανάμνηση. Αντί για παιχνίδια είχα μόνο κάτι στρογγυλά μαύρα βότσαλα που μάζεψα στην παραλία. Όχι, αυτά δεν ήταν παιχνίδια. Αντί για το άνετο δωμάτιό μου, είχα μόνο μια μικρή γωνιά στο μεγάλο δωμάτιο που κοιμόμαστε όλοι μαζί και οι γονείς μου αποκαλούσαν σπίτι. Όχι, αυτό δεν ήταν σπίτι. Αντί για τη Μελέκ είχα ένα ξεσκισμένο κομμάτι ύφασμα από τη μωρουδιακή κουβέρτα μου, που στα κρυφά είχε βάλει η μαμά στην τσέπη του φορέματός της. Όχι, αυτή δεν ήταν η κούκλα μου κι εγώ δεν ήμουν πια μωρό. Είχα καταλάβει από τόσο μικρή πως το μεγαλύτερο λάθος που μπορούμε να κάνουμε είναι να νομίζουμε πως όσα έχουμε μας ανήκουν για πάντα. Βαριά αλήθεια για να τη σηκώνει ένα μικρό κορίτσι.
Με δυσκολία κατάφερα να κάνω κάποιους φίλους στο νησί, γιατί τα περισσότερα παιδιά με φώναζαν τουρκάκι, προσφυγάκι ή ξένη. Αυτό στ’ αλήθεια δεν το άντεχα. Στο σχολείο ήμουν απομονωμένη και συχνά πυκνά γινόμουν περίγελος των παιδιών.
Ο δάσκαλος δεν με προστάτευσε ποτέ, μα έμαθα να υπερασπίζομαι μόνη μου τον εαυτό μου. Δεν είχα κάνει τίποτα κακό. Δεν είχα φταίξει και δεν μου άξιζε αυτό που περνούσα. Από το Αϊδίνιο μας είχαν διώξει γιατί μιλούσαμε ελληνικά, και στο νησί δεν μας ήθελαν γιατί νόμιζαν ότι μιλάμε τουρκικά. ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΑΔΙΚΟ ΜΑΖΙ.
Μέσα στην καρδιά της όμως –και στη δική της και στης Μελέκ– θα ζει πάντα η αγάπη. Και μια αγάπη αληθινή μπορεί να δώσει ξανά ζωή σε όλα…
Το βιβλίο Μέλη και Μελέκ μέσα από τη μυθοπλασία περνά μηνύματα και πληροφορίες στα παιδιά. Δεν πρόκειται για ιστορικές ή εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, αλλά κυρίως για μια κοινωνική προσέγγιση των γεγονότων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μια ιστορία μνήμης και ανθρωπιάς.
Εκτός από το ιστορικό υπόβαθρο της εποχής, με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού προγράμματος, μπορείτε να συζητήσετε με τους μαθητές για τη φιλία, τη συνεργασία, τον σεβασμό στην προσωπικότητα και στις επιθυμίες του άλλου, την ανιδιοτελή αγάπη, αλλά και τον φόβο, την αγωνία, το μίσος και την απώλεια.
