Ο αήττητος ηγεμόνας – Η ζωή και οι αγώνες του Γ. Καστριώτη – Ο δικέφαλος αετός – Οι βιογραφίες του Γ. Καστριώτη – Οι διάφορες απόψεις για την καταγωγή του
Στην κεντρική πλατεία των Τιράνων, πρωτεύουσας της Αλβανίας, δεσπόζει ο εντυπωσιακός ανδριάντας ενός αγέρωχου έφιππου πολεμιστή.
Ο πολεμιστής έχει τον χαρακτηριστικό μεσαιωνικό εξοπλισμό, με θώρακα, σπαθί και περικεφαλαία, η οποία είναι διακοσμημένη με το κεφάλι ενός αρσενικού ζαρκαδιού, συμβολισμός που παραπέμπει στη δράση του σε ορεινά μέρη. Η επιγραφή στη βάση του ανδριάντα, γραμμένη στα αλβανικά, δίνει την πληροφορία ότι πρόκειται για τον GJERGJ KASTRIOTI – SKENDERBEU ο οποίος έδρασε τον 15ο αιώνα και θεωρείται σήμερα εθνικός ήρωας των Αλβανών.
Ποιος ήταν ο Γεώργιος Καστριώτης;
Ο Γεώργιος Καστριώτης γεννήθηκε το 1404 ή το 1405, σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή κοντά στο Δυρράχιο. Ήταν ο νεότερος, τέταρτος κατά σειρά, γιος του Ιωάννη Καστριώτη (που οι Αλβανοί μετέτρεψαν το όνομά του σε Γκιόν Καστριότι). Η μητέρα του ήταν μάλλον σλαβικής καταγωγής και ονομαζόταν Βοϊσάβα (Vojsava).
Ο πατέρας του, σύμφωνα με τον Athony Bryer (1997), ήταν γκέγκικης καταγωγής. Θυμίζουμε ότι οι Γκέγκηδες, είναι αλβανική φυλή που κατοικεί στο βόρειο τμήμα της γειτονικής χώρας.
Ο μεσαιωνικός ιστορικός συγγραφέας “Σίλβιος Αινείας”, ο μετέπειτα Πάπας της Ρώμης Πίος ο Β’ (1405 – 1464), που ήταν σύγχρονος του Καστριώτη και είχε τη δυνατότητα να συλλέξει σπάνια πληροφοριακά στοιχεία, επιβεβαιώνει ότι ο Καστριώτες ήταν Έλληνες, Μακεδόνες και κατάγονταν από την περιοχή της Ημαθίας. Ο παππούς του Κωνσταντίνος Καστριώτης, που πέθανε το 1390, αναφέρεται ότι ήταν άρχοντας της Βέροιας και της Καστοριάς. Μάλιστα σύμφωνα με μία εκδοχή, το επώνυμο Καστριώτης < Καστ(ο)ριώτης, με παραφθορά.
Πάντως, η λέξη καστρίτης και καστριώτης, δηλώνει αυτόν που βρίσκεται ή κατοικεί σε κάστρο. Στο μνημειώδες “Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100 – 1169”, του αείμνηστου Εμμανουήλ Κριαρά, υπάρχει η λέξη Καστριώτης και σημαίνει τον κάτοικο του Καστριού της Πελοποννήσου (Αρκαδίας ή Λακωνίας, δεν διευκρινίζεται) (από το “Χρονικόν περί των Τούρκων Σουλτάνων”, Γ. Θ. Ζώρας, 1958).
Ας μην ξεχνάμε τέλος και το Αργυρόκαστρο, γνωστό και ως “Κάστρο”, στον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου.
Θα μπορούσε το επώνυμο Καστριώτης, να προέρχεται από το (Αργυρο)καστριώτης (ή Αργυροκαστρίτης).
Μάλιστα, με το επώνυμο Αργυροκαστρίτης, αναφέρονται τουλάχιστον έξι αγωνιστές του 1821.
Γιατί όμως αναφέρεται, κυρίως σε νεότερες πηγές και, φυσικά, από τους Αλβανούς ως Skenderbeu (Σκεντέρμπεης);
Ο Τίτος Γιοχάλας, στο εξαιρετικό σύγγραμμά του “Γεώργιος Καστριώτης – Ο Σκεντέρμπεης”, γράφει χαρακτηριστικά.
“Ο Μ. Παπαϊωάννου, υποστηρίζει ότι “Γεώργιος Καστριώτης είναι το όνομα που έδωσε ο ελληνικός μεγαλοϊδεατισμός του 19ου αιώνα στον αλβανικής καταγωγής Σκεντέρμπεη…”, εις Χ. Περραιβού, Ιστορία Πάργας και Σουλίου, Αθήνα 1956, σ. 59.
Παρά ταύτα το Καστριώτης αποτελεί επώνυμον του Σκεντέρμπεη, με το οποίον τον αναφέρει και ο σύγχρονος περίπου αυτού και πρώτος βιογράφος του ιερεύς εκ Σκόδρας της Β. Αλβανίας ,Marinus Barletins. Εκτός τούτου είναι γνωστόν εκ της αλληλογραφίας του Σκεντέρμπεη ότι ούτος υπεγράφετο και Georgius Castrioctus ή Castrioto…
Δέον επίσης να σημειωθεί ότι η προσωνυμία Σκεντέρμπεης (Iskender – bey, Αλέξανδρος – μπέης) εδόθη τιμητικώς υπό των Τούρκων όχι μόνον εις τον Γ. Καστριώτην αλλά και εις τον Μάξιμον Grnogevic, εξάδελφον του Γ. Καστριώτου, υιόν του πρίγκιπος του Μαυροβουνίου Γεωργίου. Ο Μάξιμος Grnojevic, ο οποίος ασπασθείς τον μωαμεθανισμόν, εξουσίαζεν από του έτους 1514 το Μαυροβούνιον έλαβεν υπό των Τούρκων την προσωνυμίαν Σκεντέρμπεης λόγω των εξαιρετικών στρατιωτικών του προσόντων…”.
Αλλά και στο βιβλίο “The History of George Kastriot”, που εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1594, αναφέρεται ως “…Έλλην πρίγκηψ που ηγεμόνευσε στην Ήπειρο…”.
Παραθέτουμε και το σχετικό αγγλικό κείμενο;
“…George Castriot… Surnamed Scanderbeg by the Turks, among when it was his lot to dwell many years, was the youngest son of a Grecian prince named John Castriot, who reigned in Eripe, a country lying on the Gulf of Venice, and now called Albania”… The family of Castriot had its origin in Macedonia, and anciently ruled over Epire with renown…”. Δηλαδή:
«Ο Γεώργιος Καστριώτης…. Επονομάσθηκε Σκεντέρμπεης από τους Τούρκους, ανάμεσα στους οποίους ήταν η μοίρα του (ήταν γραφτό) να ζήσει για πολλά χρόνια, ήταν ο νεότερος γιος ενός Έλληνα πρίγκιπα που ονομαζόταν Ιωάννης Καστριώτης και βασίλευσε στην Ήπειρο, μια χώρα που βρίσκεται στον Κόλπο της Βενετίας και τώρα ονομάζεται Αλβανία… Η οικογένεια του Καστριώτη καταγόταν από τη Μακεδονία και πολύ παλιά (στην αρχαιότητα) κυβέρνησε την Ήπειρο με φήμη (δόξα)…»
Ύστερα από στρατιωτική ήττα του πατέρα του Ιωάννη σε πολεμική σύγκρουση με τους Οθωμανούς το 1428, παραδόθηκε ως όμηρος μαζί με τους τρεις μεγαλύτερους αδελφούς του στον σουλτάνο Μουράτ Β’.
Ο Γ. Καστριώτης και τα’ αδέλφια του, υποχρεώθηκαν να εξισλαμισθούν. Ωστόσο ο σουλτάνος Μουράτ Β’ (1404 – 1451), συνομήλικος του Γεώργιου, εντυπωσιάστηκε από την ευρωστία, τη γενναιότητα και την ευφυΐα του και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την εκπαίδευσή του. Ο Καστριώτης διακρίθηκε ιδιαίτερα στην εκστρατεία εναντίον του ηγεμόνα της Καραμανίας, τον οποίο κατανίκησε.
Για τα πολεμικά του ανδραγαθήματα, τιμήθηκε από τον σουλτάνο με το τίτλο “Ισκεντέρ – μπέη”, δηλαδή “Αλέξανδρος άρχων (ή ηγεμών)”.
Ωστόσο, η διαδοχική δηλητηρίαση των δύο μεγαλύτερων αδελφών του (ο τρίτος μάλλον έγινε μοναχός στο Σινά) και ο ύποπτος θάνατος του πατέρα του (1439) οδήγησαν τον Γ. Καστριώτη να αναζητήσει συμμαχίες, προκειμένου να ξεφύγει από τους Τούρκους.
Η κατάλληλη στιγμή παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 1443 στη Νίσα του Κοσσυφοπεδίου, στη διάρκεια μάχης του οθωμανικού στρατού (επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας του οποίου ήταν ο ίδιος ο Καστριώτης εναντίον στρατεύματος Ούγγρων, Βοσνίων και Σέρβων υπό την ηγεσία του περίφημου Ούγγρου Ιωάννη Ουνυάδη, των βυζαντινών συγγραφέων.
Στη μάχη αυτή, ο Καστριώτης αποσπάσθηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα και επικεφαλής μικρής στρατιωτικής ομάδας από Ηπειρώτες διέφυγε στην Κρούγια (Kruje), όπου κατόρθωσε να καταλάβει το πατρογονικό του κάστρο, που ήταν πολύ καλά οχυρωμένο, παραπλανώντας με ευφυή τρόπο την οθωμανική φρουρά του.
Η Κρούγια βρίσκεται 20 χιλιόμετρα βόρεια από τα Τίρανα.
Επειδή κάποιοι θα πουν ότι πρόκειται για πανάρχαια αλβανική πόλη και δεν υπήρχε σ’ αυτή ελληνική παρουσία ας δούμε τι γράφει η Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ – ΛΑΡΟΥΣ – ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ (τόμος 36, 1989).
“Η πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας ελληνικής Εριβοίας. Όπως είναι επάνω σε απόκρημνο βράχο, ελέγχει όλες τις γύρω πεδιάδες. Στις πεδιάδες αυτές “κατώπτευσαν αλλήλους” οι Ρωμαίοι Καίσαρ και Πομπήιος πριν από τη μάχη που συνήψαν μεταξύ τους στα Φάρσαλα. Κατά τον 13ο αιώνα το φρούριο της πόλης παραδόθηκε στον αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη (1222 – 1254) από τον δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β’ Άγγελο τον Κομνηνό.
(Να θυμίσουμε ότι στην περίοδο της ακμής του το Δεσποτάτο της Ηπείρου έφτανε προς βορρά ως το σημερινό Μαυροβούνιο).
Αργότερα, ο Κάρολος Τόπιας, ο οποίος κατείχε την περιοχή μεταξύ Τιράνων και Δυρραχίου, οχύρωσε και πάλι το κάστρο της πόλης…”.
Έτσι ο Καστριώτης ξεκίνησε την επανάσταση εναντίον των Οθωμανών. Στις 28 Νοεμβρίου 1443, κήρυξε στην Κρούγια την ίδρυση του “Ελεύθερου Πριγκιπάτου της Ηπείρου” και ύψωσε στην ακρόπολή της το λάβαρο των Καστριώτηδων, την εικόνα ενός δικέφαλου αετού της άμμου. Σήμερα, ο δικέφαλος αετός του Καστριώτη αποτελεί εθνικό έμβλημα της Αλβανίας και, ειδικά τα τελευταία χρόνια (μετά την εμφάνιση του UCK) , έχει ταυτιστεί με τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό και γι’ αυτό ο σχηματισμός του από κάποιους/κάποιες (π.χ. Άντι Λίλα, ποδοσφαιριστής του ΠΑΣ Γιάννενα, Ελένη Φουρέιρα πριν λίγες μέρες), προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις στη χώρα μας.
Οι Οθωμανοί έκαναν δεκαπέντε και πλέον εκστρατείες εναντίον του Καστριώτη, συχνά με επικεφαλής τους ίδιους τους σουλτάνους και χιλιάδες στρατιώτες αλλά δεν κατάφεραν ποτέ να τον νικήσουν.
Σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Καστριώτης προσπάθησε να συμμαχήσει με τον Πάπα, τη Βενετία, τη Ραγούζα (σήμ. Ντουμπρόβνικ) και διάφορους δυτικούς ηγεμόνες χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Τον Μάιο του 1444, στην πόλη Lezhe (Λισσός, Lissus, Alessio), συγκεντρώθηκαν ηγεμόνες από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου που ήταν επικεφαλής εξεγέρσεων εναντίον των Οθωμανών, όπως οι Γεώργιος Αριανίτης, Ανδρέας Νώπιας, Γ. Μπαλσάς, Νικόλας Ντουγκαγκίν, Θεόδωρος Κορόνας – Μουζάκας κ.ά. Τότε ιδρύθηκε η “Ηπειρωτική Ένωση”, που κατά τους Αλβανούς ιστορικούς ονομάζεται “Λίγκα του Αλέσιο” (“The League of Lezhe”) ή “Αλβανικός Σύνδεσμος” και αντιπροσωπεύει, σύμφωνα με αυτούς, την πρώτη προσπάθεια σχηματισμού ενός αλβανικού εθνικού κράτους (Kristo Frasheri: Gjergj Kastrioti Skenderbeu: jeta dhe vepra και Stefanad Pollo – Arben Puto: “History of Albania”).
Από τον γάμο του με την Ντόνικα, κόρη του Γεωργίου Αριανίτη Θώπια Κομνηνού. Που ‘εγινε σε ορθόδοξη εκκλησία το 1451, απέκτησε ένα γιο, τον Ιωάννη Β’.
Ο Γεώργιος Καστριώτης πέθανε από ελονοσία στο Αλέσιο (Lezhe), στις 17 Ιανουαρίου 1468.
Οι μάχες του Καστριώτη
Όπως αναφέραμε, ο Γ. Καστριώτης συγκρούστηκε τουλάχιστον 15 φορές με τις οθωμανικές δυνάμεις. Η πρώτη σημαντική μάχη και νίκη του, ήταν αυτή στο Τορβιόλο, μεταξύ Πόγραδετς και Ελβασάν.
Έπειτα από τον θρίαμβό του, έσπευσαν να ενταχθούν στις τάξεις του στρατού του και άλλοι ανεξάρτητοι Βαλκάνιοι πολεμιστές (Σέρβοι, Μαυροβούνιοι και Βούλγαροι).
Στις 10 Οκτωβρίου 1445, παγίδευσε μια ισχυρή οθωμανική στρατιά υπό τον Φιρούζ – Πασά, που την αποτελούσαν 20.000 ιππείς. Αυτό έγινε στα στενά του Πρίζεν, στη συμβολή των ποταμών Μάτ(ι) και Δρίνου.
Η στρατιά των Οθωμανών, εξοντώθηκε ολοκληρωτικά.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1446, εγκλώβισε μια άλλη οθωμανική στρατιά υπό τον Μουσταφά Πασά, στην πεδιάδα της πόλης Οτονέτα. Μετά από αιφνιδιαστική νυχτερινή επιχείρηση του Καστριώτη στο εχθρικό στρατόπεδο, 5.000 Οθωμανοί σφαγιάστηκαν ενώ οι υπόλοιποι διασκορπίσθηκαν πανικόβλητοι.
Η Βενετία, επειδή ο Καστριώτης δεν δήλωσε υποταγή (“φόρου υποτελής”), έστειλε εναντίον του (1448), 14.000 άνδρες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μισθοφόροι Αλβανοί και συγκεκριμένα Γκέγκηδες “Μιρδίτες”, δηλαδή Χριστιανοί του καθολικού δόγματος.
Η αποφασιστική μάχη δόθηκε κοντά στο Σκούταρι.
Ο στρατός του Καστριώτη θριάμβευσε. 2.000 αντίπαλοι σκοτώθηκαν και άλλοι τόσοι αιχμαλωτίστηκαν.
Δείχνοντας μεγαλοψυχία, ο Σκεντέρμπεης τους άφησε ελεύθερους.
Στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς την Κρούγια, την οποία πολιορκούσαν οι Οθωμανοί. Η φρουρά της πόλης, με επικεφαλής τον “Κόντη” Ουρανό, έκανε έξοδο και τους εγκλώβισε. Τελικά 5.000 Οθωμανοί, ανάμεσά τους και ο αρχηγός τους Μουσταφά – Πασά, σκοτώθηκαν. Το 1450, 100.000 άνδρες με επικεφαλής τον Μωάμεθ Β’ (τον “Πορθητή”), επιτέθηκαν στην Κρούγια αλλά δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν. 20.000 ήταν οι νεκροί τους. Γράφει σχετικά ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης:
“Οι Ηπειρώτες υπερασπιστές δείξανε μια πρωτοφανή γενναιότητα, ενώ ο Γ. Καστριώτης ήταν πάντα παρών όπου και αν χρειαζόταν η βοήθειά του”.
Το 1457, νέα τουρκική στρατιά 800.000 πεζών και 15.000 ιππέων, με επικεφαλής τον Γαζή Εβρενός Πασά, επιτέθηκε εναντίον του Καστριώτη. Αν και εγκαταλείφθηκε από πολλούς συναγωνιστές του, ο Καστριώτης εκμεταλλεύτηκε την ευφορία των Οθωμανών από την κατάληψη της οχυρής ακρόπολης Μοδρίτσα και τους συνέτριψε (7 Σεπτεμβρίου 1457), στην πεδιάδα της Αλμπουλένης (κοντά στην Κρούγια).
Από το 1460 ως το 1464, ο Καστριώτης υπέγραψε Συνθήκη Ειρήνης με τους Οθωμανούς.
Νέες επιτυχίες σημείωσε ο Καστριώτης το 1465 στη μάχη της Βαχαλίας, ενώ ο ίδιος ο Μωάμεθ Β’, με 30.000 άνδρες επιτέθηκε εναντίον της Κρούγια, χωρίς αποτέλεσμα, το 1466. Ο μόνος Οθωμανός που κατάφερε να νικήσει τον Καστριώτη, ήταν ο Ισάκ – Μπέης (των Σκοπίων) κατά την πολιορκία του Βερατίου.
Οι βιογραφίες του Γ. Καστριώτη
Ο Γ. Καστριώτης, ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς. Έχουν γραφτεί τόσες πολλές βιογραφίες του, ώστε ο G. Petrovitch να συντάξει σε ειδική μονογραφία, τη βιβλιογραφία του (1967).
Το πρώτο έργο για τον Καστριώτη, γράφτηκε από τον ιερέα από τη Σκόδρα Marinus Barletius (αλβανικά Μαρίνο Μπαρλέτι) γύρω στο 1508 και τυπώθηκε στη Ρώμη. Ακολούθησαν πολλά ακόμα. Αναφέρουμε ενδεικτικά: M. Camille Paganel, “Histoire de Scanderbeg on Turks et Chretiens” (1855), R.P. Duponcet ,”Histoire de Scanderbeg Roy d’ Albanie” (1709), “Le Grand Castrioto d’ Albanie Histoire” (ανώνυμου συγγραφέα), Παρίσι 1779 κ.ά.
Πρόσφατο είναι το έργο του Ελβετού ιστορικού Olive Jens Schmitt για τον Καστριώτη. Η μετάφραση του βιβλίου του στην αλβανική γλώσσα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στη γειτονική χώρα, καθώς θεωρήθηκε ότι αμφισβητεί την αλβανική καταγωγή του Γ. Καστριώτη.
Ανάμεσα στ’ άλλα, ο Καστριώτης έγινε και ήρωας μελοδραμάτων: “Scanderbeg, Drama per Musica, in Firenze 1717”, μουσική A.Vivaldi σε λιμπρέτο Α. Salvi, “Un Opera Musicale Francese del Settecent su Scanderbeg” (μουσική: F. Rebel – A. Francoeur), λιμπρέτο των A. Houdar De la Motte και J. De la Serre.
Η πρώτη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη, τυπώθηκε στη Μόσχα το 1812, με τίτλο “Επιτομή της Ιστορίας Γεωργίου του Καστριώτου του Επονομασθέντος Σκεντέρμπεη Βασιλέως της Αλβανίας Μεταφρασθείσα εκ του Γαλλικού, μετά Προσθήκης του Γενεαλογικού Καταλόγου των Οθωμανών Σουλτάνων Συνερανισθέντος παρά του Σοφοτάτου Αρχιεπισκόπου Ευγενίου του Βουλγάρεως” (τίτλος σιδηρόδρομος και μάλιστα υπερσιβηρικός!).
Πρόκειται για μετάφραση στα ελληνικά πρωτότυπου έργου από τα γαλλικά. Ο μεταφραστής της “Επιτομής” δεν αναφέρει για ποιο έργο πρόκειται. Η “Επιτομή” είχε μεγάλη απήχηση στην Ελλάδα. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, γράφει στα “Απομνημονεύματά” του: “…τα βιβλία που εδιάβαζα συχνά ήταν η Ιστορία της Ελλάδας, η Ιστορία του Αριστομένη και η Ιστορία του Σκεντέρμπεη.
«Ανέγνωσα ,έλεγε, τον βίον του Σκεντέρμπεη, εσυλλογούμην τα έργα του, δενεκλείσθη ποτέ εις την Κρόγια», έγραφε επίσης ο «Γέρος του Μοριά».
Η “Επιτομή” μεταφράστηκε στα ρωσικά, τα ρουμανικά και τα ιταλικά, από τον Ανδρέα Παπαδόπουλο – Βρεττό (1820), ο οποίος πρόσθεσε εκτενή εισαγωγή για τη φιλολογία περί Σκεντέρμπεη, καθώς και Επίμετρο για την εγκατάσταση των Αλβανών στο βασίλειο των δύο Σικελιών.
Η δεύτερη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη, γράφτηκε από τον Ν. Δραγούμη (1861), με τίτλο “Ιστορία Γεωργίου Καστριώτου του Επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη, επεξεργασθείσα κατά Παγανέλ”. Το έργο αυτό γνώρισε μεγάλη επιτυχία και επηρέασε βαθιά το ελληνικό αναγνωστικό κοινό του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, αλλά και των αρχών του 20ου αιώνα.
Μια σύντομη βιογραφία του Γ. Καστριώτη, έγραψε ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, στην εφημερίδα “Εστία” (4/1/1876), με τίτλο «Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης».
Η τέταρτη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη γράφτηκε από κάποιον ανώνυμο στην εφημερίδα “Η Φωνή της Αλβανίας” (1880) με τίτλο “Ιστορία του Σκεντέρμπεη. Εκδότης της εφημερίδας ήταν ο Α. Κουλουριώτης. Το 1895, στην εφημερίδα “Νέα Ημέρα” που εκδιδόταν στην Τεργέστη δημοσιεύθηκε βιογραφία του Σκεντέρμπεη με τίτλο «Γεώργιος Καστριώτης».
Αποτελεί σύνοψη του έργου του J. Pisco που διετέλεσε πρόξενος της Αυστροουγγαρίας στα Γιάννενα, με τίτλο “Scanderbeg. Historiche Studie”, που πρωτοεκδόθηκε στη Βιέννη το 1894.
Η τελευταία ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη δημοσιεύθηκε το 1904 στη σειρά της “Πατριωτικής Βιβλιοθήκης”, φυλλάδιο 30 σελίδων με τίτλο “Γεώργιος Καστριώτης ο Σκενδέρμπεης”. Φυσικά, ειδικά τον 19ο αιώνα εκδόθηκαν πολλά λογοτεχνικά έργα στην ελληνική γλώσσα για τον Γ. Καστριώτη.
Εντύπωση προκαλεί η έλλειψη δημοτικών τραγουδιών για τον Καστριώτη στην Αλβανία, κάτι που επισημαίνεται τόσο από Αλβανούς όσο και από Έλληνες.
Ο Τίτος Γιοχάλας γράφει σχετικά: “Περίεργον είναι ότι ενώ εγράφοντο ποιήματα περί του Σκεντέρμπεη εις πλείστας χώρας της Ευρώπης, μόνον εις την Αλβανίαν ηγνοείτο ο ήρως! Μόλις το έτος 1898 ετυπώθη το πρώτον ποιητικόν έργον δια τον Σκεντέρμπεην υπό του N. Frasheri, “Istori e Skenderbeut, Bukuregt 1898″…”.
Η καταγωγή του Γ. Καστριώτη (Σκεντέρμπεη)
Πρόκειται για ένα πολυσυζητημένο θέμα. Ας δούμε μερικά στοιχεία, ελπίζοντας ότι οι αναγνώστες του protothema.gr θα βγάλουν τα συμπεράσματά τους.
Στη σφραγίδα του Γ. Καστριώτη, απεικονίζεται “Βυζαντινός” δικέφαλος αετός, ο οποίος έχει κάτω από τα νύχια του λύκο ή τσακάλι, ενώ υπάρχει και κυκλική επιγραφή με συντμήσεις: “ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΛΕΩ ΘΥ, ΑΥΤ. ΡΩΜ, Ο ΜΕΓ. ΑΥΘ ΤΟΥΡΚ ΑΛΒ. ΣΕΡΒ. Κ. ΒΟΥΛΓΑΡ.” Δηλαδή:
“ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ, ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΩΜΑΙΩΝ, Ο ΜΕΓΑΣ ΑΥΘΕΝΤΗΣ ΤΟΥΡΚΩΝ, ΑΛΒΑΝΩΝ ΣΕΡΒΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ”
Επίσης, ο Καστριώτης απαντώντας σε υβριστική επιστολή του πρίγκιπα του Τάραντα Πικινίνου, έγραφε:
“Οι προπάτορες ημών ήσαν Ηπειρώται, εκ των οποίων ηγέρθη εκείνος ο Πύρρος, του οποίου την ορμήν μόλις οι Ρωμαίοι εδυνήθησαν ν’ αντικρούσουν…”.
Ο Γάλλος M. Paganel έγραψε ότι ο Γ. Καστριώτης “είναι ο τελευταίος αντιπρόσωπος των ηρώων της Αρχαίας Ελλάδος και ο πλέον διαπρεπής πρόδρομος των ηρώων της Νεοτέρας Ελλάδος…”.
Ο Marinus Barletius, σύγχρονός του, γράφει ότι ήταν “πρίγκιπας Ηπειρωτών” (Epirotarum Principis). Ο Clement C. Moore θεωρούσε (19ος αι.) ότι ο πατέρας του Ιωάννης ήταν Έλληνας Ηπειρώτης .
Ο Α. Πετρίδης έγραφε (1876) ότι ο Γ. Καστριώτης ήταν Έλληνας. Ο Μ. Δήμιτσας ότι ήταν Αλβανός (1876) και ο Α. Μηλιαράκης ότι ήταν εξαλβανισμένος Έλληνας ή Ελληνοαλβανός.
Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, θεωρούσε αρχικά ότι ο Γ. Καστριώτης ήταν Έλληνας. Αργότερα, επηρεασμένος από έρευνες του K. Hopf, έγραφε ότι ήταν Σλάβος.
Στην τελευταία έκδοση της “Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους”, ο Π. Καρολίδης παρουσιάζει τον Καστριώτη ως Αλβανό…
Επίλογος
Όπως και να’ χει, ο Γ. Καστριώτης (Σκεντέρμπεης), ήταν μια ηρωική μορφή, που δεν ηττήθηκε ποτέ από τους Οθωμανούς. Χάρη σ’ αυτόν καθυστέρησε η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, ενώ αν είχε καταφέρει να συνεργαστεί με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, όπως επιθυμούσε, σίγουρα ο ρους της ιστορίας θα ήταν διαφορετικός…
Δυστυχώς η βοήθεια από τη Δύση που τόσο περίμενε δεν έφθασε ποτέ. Τα 20.000 δουκάτα που του έδωσε ο Πάπας, αρκούσαν μόνο για την πληρωμή 20 (!) στρατιωτών του στα 25 χρόνια των αγώνων του, ενώ κάποιοι Καταλανοί πολεμιστές οι οποίοι στάλθηκαν να τον βοηθήσουν, πιθανότατα δεν πήραν μέρος σε καμία μάχη.
Ο Σκεντέρμπεης απέτρεψε τους Οθωμανούς από επίθεση στην Ιταλία κάτι που αν γινόταν, όπως φαίνεται κι από τη μάχη του Οτράντο (1480), θα σήμαινε το τέλος της χριστιανικής Ευρώπης… Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μωάμεθ Β’ ,όταν έμαθε τον θάνατο του Καστριώτη: «Η Ασία και η Ευρώπη είναι επιτέλους δικές μου. Αλίμονο στη Χριστιανοσύνη!
Έχασε το ξίφος και την ασπίδα της!»
Η σφραγίδα του Γεώργιου Καστριώτη,την αυθεντικότητα της οποίας αποδέχονται και οι Αλβανοί. Βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας,στην Κοπεγχάγη.
ΠΗΓΕΣ:
ΤΙΤΟΣ Π. ΓΙΟΧΑΛΑΣ, “ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ Ο ΣΚΕΝΤΕΡΜΠΕΗΣ”, εκδ. ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα – Γιάννενα, 1994.
Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης: “Η Καταγωγή των Αλβανών και οι Αρβανιτόφωνοι Έλληνες”, εκδ. Ινφογνώμων, 2010
ΒΑΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, “ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, η συνεχιζόμενη ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ”, εκδ. Ε. ΡΗΓΑ. Γρηγόρης Νικηφ. Κοσσυβάκης, “ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ”, ΚΑΔΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 2002.