Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Αχέρων αποτελούσε τον ποταμό όπου ο «ψυχοπομπός» Ερμής παρέδιδε τις ψυχές των νεκρών στο Χάροντα, προκειμένου να καταλήξουν στον Άδη.
Η κάθε ψυχή, περνώντας από το πορθμείο του Χάροντα, έπρεπε να δώσει από έναν οβολό για τη μεταφορά, ενώ αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Μένιππου, τον οποίο αναφέρει ο Λουκιανός, ως τον μοναδικό που διέσχισε τον Αχέροντα χωρίς να πληρώσει.
Αυτό το μαγευτικό ποτάμι διασχίζει τρεις νομούς. Ιωαννίνων, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας. Η ονομασία του, πιθανότατα, προέρχεται από τη λέξη «άχος» δηλαδή «θλίψη» και σημαίνει «ο ποταμός της θλίψης».
Από πολύ παλιά, το φυσικό κάλλος στις πηγές του Αχέροντα προσέλκυε πλήθος τουριστών. Τα δέντρα γύρω από τις πηγές και τα κρυστάλλινα (και εντελώς παγωμένα) νερά του ποταμού τραβούν σαν μαγνήτης τόσο λάτρεις της φύσης όσο και εραστές των extreme σπορ.
Για να φτάσει κάποιος στις πηγές θα πρέπει αν πάει οδικώς στους πρόποδες των βουνών του Σουλίου. Εκεί η φύση θα τον ανταμείψει με ένα τοπίο, απέραντης γαλήνης και μοναδικού φυσικού κάλλους.
Ο Αχέροντας είναι γνωστός και με την ονομασία Μαυροπόταμος, επειδή σύμφωνα με την μυθολογία, οι Τιτάνες για να ξεδιψάσουν ήπιαν νερό από το ποτάμι και ο Δίας θυμωμένος, μαύρισε και πίκρανε τα νερά του.
Η είσοδος του φαραγγιού του Αχέροντα θεωρούνταν οι Πύλες του Άδη και κατά πολλούς τα έγκατα της λίμνης Αχερουσίας είναι ο Κάτω Κόσμος. Σήμερα, ο Αχέροντας συνεχίζει απτόητος το ταξίδι του προς τη θάλασσα.
Ο βασικός Αχέρων σχηματίζεται αρχικά από δύο παραπόταμους – χειμάρρους, με λιγοστό νερό το καλοκαίρι αλλά άφθονο το χειμώνα.
Ο ένας παραπόταμος ξεκινά από τα Όρη Σουλίου (χωριά Καταμάχη, Ζωτικό, Μπεστιά, Σιστρούνι, κλπ), ο άλλος δε χείμαρρος από τη βάση του όρους Τόμαρος (χωριά Λίπα, Αχλαδέα, Βαρυάδες, κλπ). Οι δυο παραπόταμοι ενώνονται στο χωριό Πολυστάφυλο και δημιουργούν τον κύριο κορμό του Αχέροντα.
H βάρκα του Χάροντα: Feyen-Perrin – Illustration Journal Universel, Paris, 1857
Στην διαδρομή του σχηματίζονται νερόλακκοι και μικρές λίμνες, τόποι ιδανικοί για την διαβίωση ψαριών και αμφίβιων. Σε άλλες πλευρές, ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους, το ύψος των οποίων ξεπερνά τα 100 μέτρα, ενώ το πλάτος του ποταμού στα σημεία αυτά φτάνει τα δύο μέτρα.
Ο ποταμός, έχει εξερευνηθεί όλος. Τελευταίο ανεξερεύνητο τμήμα του ήταν η Χαράδρα του Αχέροντα, μήκους 10χλμ., που διασχίσθηκε και φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά ολόκληρη, τον Ιούνιο 1994 από ομάδα του ΕΟΣ Πρέβεζας.
Ο Αχέρων έχει χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου κάλλους και πηγή σημαντικών πληροφοριών και γνώσεων στον τομέα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τόσο τα στενά και οι εκβολές του Αχέροντα όσο και η ευρύτερη περιοχή ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών φύση 2000 (Natura 2000) (κωδικός GR2140001). Συγκεκριμένα στην περιοχή υπάρχουν 699 είδη χλωρίδας εκ των οποίων τα 449 συναντώνται στο δέλτα και τα 250 στα στενά, ενώ στην περιοχή του Δέλτα υπάρχουν 19 τύποι οικοτόπων.
Ιδιαίτερα σημαντικές υγροτοπικές περιοχές αποτελούν επίσης το έλος της Αμμουδιάς και το έλος της Βαλανιδοράχης ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των σπάνιων ειδών πανίδας της περιοχής. Αξιοσημείωτη στην κατηγορία των ψαριών είναι η ύπαρξη του γωβιού, ο οποίος συναντάται μόνο στον Αχέροντα.
Δείτε το βίντεο