Το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι για τη Μαρία Ναυπλιώτου είναι η ομορφιά της. Εκπέμπει λάμψη, φινέτσα, ποιότητα. Η ηθοποιός που άφησε το μπαλέτο για να στραφεί στο θέατρο, είναι πολλά παραπάνω. Ισως γιατί στην εξωτερική της όψη καθρεφτίζεται ο εσωτερικός της κόσμος.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στου Μακρυγιάννη. Ημουν ένα πολύ άτακτο και ατίθασο παιδί. Ανέβαινα στις μουριές και πηδούσα κάτω. Μια φορά μου είχε πει η μαμά μου πως «σε περίπτωση που ξανανέβεις, σε σκότωσα». Εγώ ανέβηκα, έπεσα και μάλιστα σε κάτι συρματοπλέγματα που μπήκαν στον μηρό μου. Δεν κουνήθηκα, ούτε έβγαλα άχνα. Φοβόμουν μην με σκοτώσει η μαμά μου. Δεν ήμουν καλό παιδί, αργότερα έγινα. Στο νηπιαγωγείο δεν έκανα τις εργασίες μου, έκλεβα τις εργασίες των άλλων παιδιών. Δεν ξέρω γιατί. Εκείνα τα χρόνια όταν κάναμε μια αταξία, η δασκάλα χτυπούσε τα χέρια μας με τον χάρακα. Οπότε για να μην πονάω, άλλαξα συμπεριφορά.
Για μένα το σχολείο ήταν ένας πολύ μεγάλος εφιάλτης. Αν και ήμουν καλή μαθήτρια, δεν έμαθα ούτε κατάλαβα τίποτα. Εκτός από έναν φωτισμένο δάσκαλο που είχαμε, έναν φιλόλογο τον Τσολακίδη, που μας έμαθε να διαβάζουμε λογοτεχνία. Πριν από δύο χρόνια πήγαμε στα ενενηκοστά του γενέθλια. Ηταν πολύ συγκινητικό.
Στα δώδεκα, η μητέρα μου με πήγε στο μπαλέτο, επειδή δεν είχα καλή στάση σώματος. Στην πραγματικότητα μου άνοιξε την πόρτα της φαντασίας. Με το που μπήκα στην αίθουσα χορού, είπα «εγώ θα γίνω χορεύτρια». Και δεν το αμφισβήτησα ποτέ.
Η μητέρα μου αγαπούσε τα γράμματα και τις τέχνες. Μας πήγαινε θέατρο, μουσεία, Επίδαυρο, όπου κάναμε ελεύθερο κάμπινγκ. Από τον πατέρα μου μάθαμε μια πιο χαρούμενη, συναισθηματική και παιχνιδιάρικη πλευρά της ζωής. Ημασταν μια δεμένη οικογένεια και αυτό αναδύεται από κάθε ανάμνηση που προσπαθεί να εξωραΐσει τα πράγματα.
Δεν ξέρω αν ήμουν όμορφη από μικρή. Στο σπίτι δεν το συζητούσαμε ποτέ. Κι οι γονείς μου ήταν όμορφοι, αλλά δεν μάθαμε να δίνουμε σημασία στην εξωτερική εμφάνιση. Νομίζω ότι θεωρούσαμε δεδομένη την ομορφιά στην οικογένειά μου. Προσωπικά την ανακάλυψα όταν μπήκα στο θέατρο. Γιατί πριν, στον χορό, και ακέφαλη να είσαι, μάλλον δεν θα το προσέξουν -το σώμα κυριαρχεί. Στο θέατρο είναι αλλιώς. Το συνειδητοποίησα μπαίνοντας στη σχολή. Ηταν λίγο σοκαριστικό. Είχα μάθει να δουλεύω από μέσα προς τα έξω και όχι από έξω προς τα μέσα και ξαφνικά αναφέρονταν σε κάτι το οποίο πραγματικά πίστευα ότι δεν θα μου χρησίμευε σε τίποτα. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν χρησιμοποιήσει την ομορφιά τους. Εγώ όχι. Δεν είχα συνείδηση του πράγματος. Αργησα να το εκτιμήσω. Μάλλον περισσότερο τώρα το εκτιμάω που θα το αποχαιρετίσω.
Οταν μπήκα στη δραματική ήμουν 26 χρόνων. Ηταν δύσκολη η απόφαση να αφήσω τον χορό. Είχα κάνει μια καριέρα και έπρεπε να αναμετρηθώ με ένα καινούργιο εργαλείο, τον λόγο. Είχα ήδη εξοικειωθεί και με τη σκηνή και με την έκθεση. Το είχα απομυθοποιήσει. Επρεπε όμως να συναντηθώ με τη θεατρική τέχνη. Στα χρόνια του χορού είχα κάνει κάποιες διαφημίσεις, είχα παίξει σε μια ταινία μεσαίου μήκους. Μου πήρε τρία χρόνια να αφήσω τον χορό. Οι χορευτές έχουν σύντομη ημερομηνία λήξης. Δεν είχα κλίση για χορογράφος ή δασκάλα. Με απασχολούσε το μετά. Η πειθαρχία του χορού ήταν σωτήρια για μένα: Μου έβαλε όρια, μου έδωσε στόχο, με συμμάζεψε από τα χαοτικά κομμάτια της εφηβείας.
Στο θέατρο δεν είναι το ίδιο. Εσύ πρέπει να έχεις πειθαρχία με τον εαυτό σου. Δεν με απασχολούσε η αναγνώριση, η δημοσιότητα, την απέφευγα. Δεν πάτησα πάνω στην εμφάνισή μου, αλλά ομολογώ ότι ήταν πάντα θέμα προς συζήτηση. Λες και είχα κάνει κάτι εγώ γι΄αυτό. Δεν μπήκα στον πειρασμό να την χρησιμοποιήσω για να μην γίνω διάττων αστέρας. Δούλεψα σκληρά.
Το πρώτο μου επαγγελματικό βήμα ήταν στην τηλεόραση, στην «Αίθουσα του Θρόνου». Ηταν ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί σε έναν άνθρωπο που ξεκινάει. Νιώθω υπερήφανη που με διάλεξε η Πηγή Δημητρακοπούλου και έκτοτε έγινε άνθρωπος της καρδιάς μου. Γνώρισα τον Μίμη Κουγιουμτζή, τη Ρένη Πιττακή, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον Νίκο Ρίζο, συναδέλφους της γενιάς μου, τον Αρη Λεμπεσόπουλο, τον Δημήτρη Λιγνάδη, τη Μυρτώ Αλικάκη, τον Κώστα Καζανά, πολλούς και άξιους. Συγχρόνως μου έδωσε αναγνωρισιμότητα.
Ειλικρινά δεν ξέρω τι είναι το ταλέντο. Αυτό που ξέρω είναι ότι στον χορό ήμουν πολύ ψηλή για τη γενιά μου, σχεδόν ακατάλληλη. Είχα μεν μαλακό σώμα και πολύ πάθος αλλά άσχημο coup de pied. Η βαθειά μου επιθυμία όμως, η λύσσα μου να το κάνω, με έκανε να υπερπηδήσω όλα τα εμπόδια. Αργότερα, διάβασα κάπου ότι ταλέντο στα λατινικά, σημαίνει επιθυμία.Δεν πρέπει να υποτιμούμε την επιθυμία γιατί η βαθιά επιθυμία οδηγεί στην βαθιά πίστη.
Στη ζωή μου με έχουν καθορίσει οι άνθρωποι αλλά κυρίως με έχει καθορίσει η αναζήτηση, ένα ταξίδι που με κάνει να αισθάνομαι σαν μαθητευόμενη κι έτσι δεν βουλιάζω μέσα σε πράγματα σκοτεινά. Είναι κάτι που χρωστάω στους γονείς μου. Η σωτηρία μιας οικογένειας και κυρίως η σωτηρία των παιδιών καθορίζεται από το αν έχουν εισπράξει πραγματική αγάπη. Κι αυτό συνέβη και σε μένα και στον αδελφό μου.
Τις μεγάλες απώλειες τις διαχειρίζεσαι με το πένθος. Αν δεν πενθήσεις, δεν επιστρέφεις. Επαιξαν μεγάλο ρόλο στη ζωή μου αλλά δεν με καθόρισαν. Δεν κουβαλάω τραύματα, γιατί επέτρεψα στον εαυτό μου να βυθιστεί σ΄αυτό το κομμάτι που μένει ορφανό. Είναι πρωτόγνωρη αίσθηση αυτή η αίσθηση. Δεν επιστρέφουν ποτέ στο λεξιλόγιό σου οι λέξεις μαμά και μπαμπάς. Δεν υπάρχει κανείς για να πεις μαμά και μπαμπά.
Λίγο πριν πεθάνει ο πατέρας μου, γιατί η μητέρα είχε φύγει δύο χρόνια πριν, είπε ότι «για τα παιδιά μου δεν έχω ανησυχία, γιατί εγώ τα μεγάλωσα και ξέρω». Και είχε δίκιο. Ο τρόπος που μας μεγαλώσανε μας έμαθε να αντιμετωπίζουμε τα δύσκολα, μας μετέδωσε την πίστη του για εμάς, κι αυτό μας έδωσε δύναμη.
Ο αδελφός μου κι εγώ, μέσα από τον πολύ μεγάλο πόνο, τη μεγάλη ανασφάλεια, μαζί και με την αναστάτωση που προκαλεί μια δεκάχρονη ασθένεια, ήμασταν ψύχραιμοι και φροντίσαμε τους γονείς μας.
Οχι, δεν ένιωσα την ανάγκη να φτιάξω οικογένεια. Δεν νομίζω ότι είμαστε όλοι φτιαγμένοι γι΄αυτό. Ισως είναι πολύ λίγοι, το βλέπω γύρω μου. Το να κάνεις παιδιά σημαίνει ότι έχεις μεγάλο χώρο μέσα σου, ότι είσαι αποφασισμένος για μεγάλες παραχωρήσεις, αφοσίωση. Αγαπάω πάρα πολύ τα παιδιά αλλά αισθανόμουν πάντα ότι δεν είχα αυτόν τον χώρο, ότι άλλες ήταν προτεραιότητές μου. Οτι είχα εγώ η ίδια ένα παιδί να μεγαλώσω μέσα μου, κάτι που δεν θα επέτρεπε σε ένα πραγματικό παιδί να μεγαλώσει και να ανθίσει. Δεν μπορώ να πω ότι πέρασε έτσι από τη ζωή μου, χωρίς αμφιβολία, δίλημμα, αμφισβήτηση. Αλλά δεν μετανιώνω.
Ο έρωτας έχει σημασία για μένα με την έννοια της συνάντησης. Αλλιώς είναι κάτι που εύκολα μπορώ να αποχωριστώ. Χωρίς τη συνάντηση ο έρωτας είναι λίγο junk food. Στις σχέσεις μου καβγαδίζω με τον σύντροφό μου, αλλά δεν τον έχω παρακολουθήσει ούτε έχω ψάξει στα κινητά. Οταν είμαι ερωτευμένη, αν ο άλλος μου δώσει αφορμή, ζηλεύω. Αλλά δεν φτιάχνω σενάρια από μόνη μου. Δεν είναι εύκολο πράγμα οι σχέσεις. Μέσα από τη σύγκρουση γνωρίζεσαι με τον άλλον. Με νοιάζει ο άλλος, με νοιάζει η ερωτική αποκλειστικότητα.
Εγώ είμαι πιστή. Δεν έχω βρεθεί στη θέση να διαχειριστώ την απιστία, γιατί προφανώς είχα συντρόφους που με σεβάστηκαν κι έτσι ούτε το κατάλαβα ούτε χρειάστηκε να μπω σ΄αυτό το κομμάτι. Από την άλλη, δεν έχω δεσμευτεί ποτέ σε τέτοιο βαθμό που να μην μπορώ να φύγω. Οταν έχεις οικογένεια, παιδιά, είναι αλλιώς. Εγώ έχω επιλέξει την ελευθερία μου,αλλά την έχω πληρώσει. Αναζητώ κάτι πολύ ουσιαστικό και είναι δύσκολο να βρεθεί. Προτιμώ να είμαι ελεύθερη, παρά να είμαι κάπου για να είμαι κάπου. Αυτός είναι ένας συμβιβασμός που δεν μπορώ να κάνω.
Μου αρέσει να ζω μόνη, αλλά δεν είμαι μοναχική. Είμαι των σχέσεων. Οι άνθρωποι είναι το ουσιαστικότερο κομμάτι της ζωής και της ευτυχίας μου. Οσο μεγαλώνω το θεωρώ πάνω και από την τέχνη.
Τον τελευταίο καιρό είμαι απογοητευμένη. Είδα πρόσφατα ειδήσεις στην ΕΡΤ και είπα ότι πρέπει οπωσδήποτε μια φορά την εβδομάδα να βλέπουμε ειδήσεις. Γιατί ξεχνάμε ποιους έχουμε ψηφίσει, ποιοι μας κυβερνάνε σήμερα, ποιοι είναι στη Βουλή. Οχι μόνον η κυβέρνηση, όλοι. Εχω θυμώσει πολύ. Οι άνθρωποι είναι παρωχημένοι, τους έχει ξεπεράσει η εποχή. Και παρ΄ότι δεν θέλω να απαξιώνω την πολιτική, βλέπεις μόνον διαστρέβλωση και παθολογία.
Πίστευα ότι με την ψήφο μπορείς κάτι να κάνεις. Τώρα πάω στην κάλπη και είμαι σε απόγνωση. Είμαι πολύ καχύποπτη. Σημασία έχει η επανεκλογή τους. Τρομερή χυδαιότητα.
Δεν έτρεφα ελπίδες με την αριστερά. Είμαι παιδί της Αλλαγής. Ημουν δώδεκα ετών όταν βγήκε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Θυμάμαι ήρθε ο μπαμπάς μου και με πήρε από το μπαλέτο και κατέβηκα με σημαία του ΠΑΣΟΚ στο Σύνταγμα -οικογενειακώς. Το ζήσαμε όλο αυτό. Και πρέπει να έχεις πάθει Αλτσχάιμερ για το ξεχάσεις. Τελικά φαίνεται ότι πάθαμε και το ξεχάσαμε. Αλήθεια ποια είναι η πρώτη φορά αριστερά; Ποια αριστερά; Μεγάλωσα σε ένα σπίτι αριστερό, ο θείος μου ήταν στο κόμμα, πήγα στη Σοβιετική Ενωση το 1987 με υποτροφία από τον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο για να σπουδάσω μπαλέτο.Το είδα από μέσα, είδα και τον ολοκληρωτισμό.
Είχα διαβάσει ένα άρθρο του Βασίλη Ραφαηλίδη για τη χούντα. Είπε ότι μπήκε στην Αντίσταση από αξιοπρέπεια, όχι από ιδεολογία. Αυτή είναι η κουβέντα. Ποιος μπορεί να το ισχυριστεί αυτό σήμερα;
Το θέατρο είναι μια κάλπη κάθε βράδυ. Εχω νιώσει την αποτυχία, ότι δεν ήμουν καλή, ότι χάσαμε τον στόχο. Δεν έχει να κάνει με τη γεμάτη πλατεία. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν πάντα τα πράγματα που θα έπρεπε να βλέπουν. Είμαστε λίγο της ευκολίας. Εχουμε καλό θέατρο, αλλά με προβληματίζει ότι καλά πράγματα δεν έχουν πάντα ανταπόκριση.
Η ηλικία με απασχόλησε πιο πολύ όταν άγγιξα τη δεκαετία των σαράντα. Με κλόνισε η αποκάλυψη ότι μεγαλώνεις ανεπιστρεπτί. Το ένιωσα βαθειά, αλλά το πέρασα με ψυχραιμία. Τώρα παίρνω την κάθε μέρα όπως έρχεται. Ξέρω ότι μια μέρα θα γεράσω και μακάρι να γεράσω με τους ανθρώπους που αγαπώ. Πρέπει να αποδεχθώ ότι το πρόσωπό μου, το σώμα μου, θα μαραθούν. Θέλω να πιστεύω ότι αν δεν παραιτηθώ, η ψυχή μου δεν θα μαραθεί…
Βάφω ήδη τα μαλλιά μου. Δεν επιτρέπω στις άσπρες τρίχες να φανούν.Δεν πιστεύω στη διατήρηση της νεότητας αλλά δεν αποκλείω τίποτα. Αν δεν υπήρχε το κομμάτι της παραμόρφωσης που βλέπω γύρω μου, θα ήμουν πιο χαλαρή. Η παραμόρφωση με κάνει να αναρωτιέμαι αν αξίζει τον κόπο.
Η νεότητα δεν διατηρείται, ευτυχώς. Μέσα μου είμαι πιο ήσυχη από ποτέ. Στα 20 ήμουν σε φάση αθανασίας. Στα 25 άρχισα να αναρωτιέμαι. Στα 36 έχασα και τους δύο γονείς μου. Στα σαράντα συνειδητοποίησα ότι μεγαλώνω. Τώρα στα 48 μου λέω, τι ωραία, είμαι καλά κι έχω κι άλλα ταξίδια να κάνω. Κλείνω πιο εύκολα τις καταπακτές μου με τα φαντάσματα. Εχω μεγαλύτερη σιγουριά για τον εαυτό μου. Στα 25 μου, που η ομορφιά μου ήταν κάτι το λαμπερό, δεν ένιωθα έτσι. Μια φίλη μου λέει ότι η καλλονή δεν χάνεται όσο ο άνθρωπος είναι καλά με τον εαυτό του. Κι όσο μεγαλώνω το πιστεύω όλο και πιο πολύ. Τώρα αισθάνομαι πιο ήσυχη από ποτέ.
Συνέντευξη της στο BOVARY
Φωτογραφίες: Πάνος Μάλλιαρης