Παρόλο που οι άνθρωποι πάντα είχαν μια περιέργεια για τις λειτουργίες του νου και τους λόγους πίσω από την συμπεριφορά μας, η πειραματική ψυχολογία ξεκίνησε μόλις τον 20ο αιώνα.
Η πειραματική ψυχολογία περιλαμβάνει μια σειρά από μεθόδους, όπως συμπεριφορικές μελέτες και πολύπλοκες βιολογικές διεργασίες που συμβαίνουν στον εγκέφαλο και άλλες πολλές. Αυτές οι μέθοδοι μας επέτρεψαν να κατανοήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Δείτε παρακάτω 25 διάσημα ψυχολογικά πειράματα που πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο αιώνα.
1. Το πείραμα διαίρεσης της τάξης
Jane Elliott
Μετά τον θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1968, η δασκάλα Τζέιν Έλιοτ προσπάθησε να μιλήσει στην τάξη της για τα θέματα του ρατσισμού και των διακρίσεων.
Έτσι, η δασκάλα έκανε ένα πείραμα 2 ημερών: χώρισε τους μαθητές σε δυο ομάδες με βάση το χρώμα των ματιών τους. Η μια ομάδα ήταν οι μαθητές με καφέ μάτια και η άλλη με μπλε μάτια. Την μια μέρα έδειξε περισσότερη προσοχή στους μαθητές με τα μπλε μάτια και την επόμενη στους μαθητές με τα καφέ μάτια.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα στην οποία η δασκάλα έδειχνε περισσότερη προτίμηση ήταν πιο ενθουσιώδεις και απαντούσαν πιο γρήγορα και σωστά στις ερωτήσεις. Αντίθετα, η ομάδα που δεν είχε την εύνοια της δασκάλας ήταν πιο διστακτική και είχε χαμηλότερες επιδόσεις στα τεστ.
Πηγή: Wikipedia
2. Πείραμα σκάλες-πιάνο
thefuntheory
Μια πρωτοβουλία της Volkswagen με τον τίτλο «The Theory Fun» ήθελε να αποδείξει ότι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν καλύτεροι, αν μετατρέψουν απλές καθημερινές συνήθειες σε διασκεδαστικές. Σε αυτό το πείραμα στη Στοκχόλμη της Σουηδίας εγκατέστησαν πλήκτρα πιάνο στις σκάλες ενός σταθμού μετρό για να δουν αν οι άνθρωποι θα επέλεγαν αυτή την πιο υγιεινή επιλογή.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι 66% περισσότεροι άνθρωποι επέλεξαν τις σκάλες εκείνη την ημέρα.
Πηγή: Thefuntheory.com
3. Το πείραμα “Βιολιστής στο μετρό”
Joshua Bell
Μια μέρα σε έναν σταθμό του μετρό της Ουάσινγκτον έπαιζε βιολί ο Τζόσουα Μπελ για 45 λεπτά. Πέρασαν χιλιάδες άνθρωποι από εκεί, αλλά ελάχιστοι έμειναν να τον ακούσουν και του άφησαν κάποια λιγοστά χρήματα.
Μάλιστα, όταν κάποια παιδιά ήθελαν να σταματήσουν για να ακούσουν οι γονείς τα πήραν βιαστικά για να φύγουν.
Τα αποτελέσματα του πειράματος έδειξαν ότι όχι μόνο δεν εκτιμάμε την ομορφιά, αλλά το περιβάλλον και η παρουσίαση κάποιου μπορούν να αλλάξουν την γνώμη μας για κάτι.
Πηγή: Snopes
4. Το πείραμα της σπηλιάς
Sherif
Αυτό το πείραμα είχε σκοπό να δείξει τις αρνητικές συμπεριφορές που δημιουργούνται ανάμεσα σε 2 ομάδες, όταν υπάρχουν περιορισμένοι πόροι.
Δυο ομάδες αγοριών οδηγήθηκαν σε μια καλοκαιρινή κατασκήνωση όπου λίγο καιρό αργότερα οι διοργανωτές έφτιαξαν εικονικά προβλήματα. Ένα πρόβλημα ήταν η έλλειψη νερού.
Τα παιδιά εργάστηκαν μαζί για να διορθώσουν το πρόβλημα, αποδεικνύοντας ότι ο κοινός σκοπός είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους μείωσης των προκαταλήψεων και των διακρίσεων.
Πηγή: Socially Psyched
6. Κοινωνικό πείραμα Κάρλσμπεργκ
Carlsberg
Αυτό το πείραμα είχε σκοπό να δείξει ότι δεν πρέπει να κρίνουμε κάποιον από την εμφάνισή του.
Κάποια ανυποψίαστα ζευγάρια πήγαν σε ένα σινεμά που ήταν γεμάτο με άντρες που φαίνονταν σκληροί και υπήρχε μόνο δυο κενές θέσεις. Τα περισσότερα ζευγάρια αποφάσισαν να φύγουν, ενώ όσα έμειναν χειροκροτήθηκαν.
Πηγή: Youtube
7. Πείραμα σύγκρουσης αυτοκινήτου
Loftus and Palmer,Natalie Cooper
Αυτό το πείραμα του 1974 είχε σκοπό να δείξει ότι η διατύπωση ερωτήσεων με συγκεκριμένο τρόπο θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάκληση αναμνήσεων για ένα συγκεκριμένο γεγονός.
Πηγή: SimplyPsychology
8. Το πείραμα Μίλγκραμ
Stanley Milgram
Αυτό το πείραμα διεξήχθη το 1961 από τον ψυχολόγο Στάνλεϊ Μίλγκραμ, ο οποίος ήθελε να υπολογίσει το μέχρι που θα έφταναν οι άνθρωποι για να συμμορφωθούν με τους νόμους ακόμα και αν οι πράξεις τους βλάπτουν τους άλλους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ακόμα και να σκοτώσουν έναν αθώο άνθρωπο για να συμμορφωθούν με τις αρχές.
Πηγή: Simply Psychology
9. Το πείραμα Μαρσμέλοου
IgniterMedia
Αυτό το πείραμα έδειξε ότι τα παιδιά που μπορούν να περιμένουν περισσότερο για να πάρουν 2 γλυκά είχαν καλύτερη πρόοδο στην ζωή τους σε όλους τους τομείς.
Πηγή: Wikipedia
10. Πείραμα ψευδούς συναίνεσης
Lee Ross
Αυτό το πείραμα έδειξε ότι ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις, τις επιλογές και την συμπεριφορά μας έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι η πλειοψηφία των άλλων ανθρώπων συμφωνούν μαζί μας και ενεργούν με τον ίδιο τρόπο με εμάς.
Πηγή: Persuasive Litigator
10. Το πείραμα του αόρατου γορίλα
Daniel Simons and Christopher Chabris,Daniel J. Simons
Αυτό το πείραμα απέδειξε 2 πράγματα: ότι χάνουμε πολλά από αυτά που γίνονται γύρω μας και ότι δεν καταλαβαίνουμε ότι χάνουμε τόσα πολλά.
Πηγή: The Invisible Gorilla
11. Φαινόμενο Χάουθροον
Henry A. Landsberger
Ο αρχικός σκοπός των πειραμάτων ήταν να μελετηθούν οι επιδράσεις των φυσικών συνθηκών στην παραγωγικότητα.
Τα συμπεράσματα ήταν ότι οι άνθρωποι αλλάζουν την συμπεριφορά τους, όταν ξέρουν ότι συμμετέχουν σε ένα πείραμα και τους παρακολουθούν.
Πηγή: The Economist
12. Η υπόθεση της Κίτι Γκενοβέζ
wiki
Ο φόνος της Κίτι Γκενοβέζ έγινε κοινωνικό πείραμα που οδήγησε στο γνωστό φαινόμενο Μπισταντέρ.
Το φαινόμενο μπισταντέρ εμφανίζεται όταν η παρουσία άλλων αποθαρρύνει ένα άτομο να παρέμβει σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Πηγή: Psychology Today
13. Η μελέτη του “Τέρατος”
Wendell Johnson,Counselling
Ο Δρ. Τζόνσον πίστευε ότι χαρακτηρίζοντας ένα παιδί τραυλό θα μπορούσε να κάνει ακόμα και ένα κανονικό παιδί να τραυλίζει. Για να το αποδείξει έκανε το πείραμα του “Τέρατος” το 1930.
Το αποτέλεσμα ήταν από τα 6 “κανονικά” παιδιά που πήραν μέρος στο πείραμα τα 5 να αρχίζουν να τραυλίζουν μετά την αρνητική θεραπεία.
Πηγή: PsyBlog
14. Το πείραμα της κούκλας Μπόμπο
Albert Bandura
Ο Μπαντούρα ήθελε να αποδείξει ότι όλες οι ανθρώπινες συμπεριφορές μαθαίνονται μέσω της μίμησης και όχι τόσο από γενετικούς παράγοντες.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα παιδιά που εκτέθηκαν σε επιθετικές συμπεριφορές ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν επιθετική συμπεριφορά απέναντι στις κούκλες τους.
Πηγή: Explorable
15. Το πείραμα Halo
wiki,699pic
Σκοπός του πειράματος ήταν να δείξει το πως η άποψη ενός ανθρώπου για ένα χαρακτηριστικό ενός άλλου μπορεί να επηρεάσει την κρίση του και για άλλα χαρακτηριστικά.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η θετική άποψη που έχουμε για ένα χαρακτηριστικό μπορεί να επηρεάσει την κρίση μας και για τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του ίδιου ανθρώπου.
Πηγή: Wikipedia
16. Ο θάλαμος του Φραντζ
Robert L. Fantz
Αυτό το πείραμα έδειξε ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με μια σαφή προτίμηση να βλέπουμε ανθρώπινα πρόσωπα. Αυτό έχει μεγάλη σημασία από εξελικτική άποψη, καθώς το πρόσωπο εμπεριέχει πολλές χρήσιμες πληροφορίες για την επιβίωσή μας.
Πηγή: Psyblog
17. Το πείραμα του καλού σαμαρείτη
John Darley and Daniel Batson,NorniTUBE
Αυτό το πείραμα απέδειξε ότι οι πράξεις καλοσύνης και ευγένειας επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τις περιστάσεις.
Πηγή: Socially Psyched
18. Το πείραμα του Τρίτου Κύματος
Ron Jones,Rat Pack Filmproduktion
Αυτό το πείραμα είχε σκοπό να δείξει πως ο Γερμανικός λαός μπόρεσε να αποδεχθεί τις πράξεις των Ναζί κατά τον Β’ Π.Π.
Πηγή: Wikipedia
19. Το πείραμα του Facebook
forbes
To πείραμα που έγινε το 2012 απέδειξε ότι το Facebook θα μπορούσε να κάνει τους χρήστες του να νιώσουν πιο χαρούμενοι ή πιο λυπημένοι μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται “συναισθηματική μεταδοτικότητα.”
Πηγή: Forbes
20. Πείραμα γνωστικής διαφωνίας
Festinger, L., & Carlsmith, J. M.,Dave Pape
Το πείραμα της γνωστικής διαφωνίας βασίζεται στη θεωρία ότι οι άνθρωποι έχουν πολλές διαφορετικές γνώσεις για τον κόσμο τους, για παράδειγμα για το περιβάλλον και τις προσωπικότητές τους. Όταν αυτές οι γνώσεις συγκρουστούν εμφανίζεται η κατάσταση που ονομάζεται γνωσιακή ασυμφωνία.
Πηγή: Explorable
21. Το πείραμα της παρένθετης μητέρας
Harry Harlow
Σκοπός του πειράματος ήταν να δείξει πόσο σημαντική είναι η αγάπη της μητέρας για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο δεσμός μεταξύ εμβρύου και μητέρας δεν βασίζεται μόνο στην εκπλήρωση των αναγκών του παιδιού από την μητέρα.
Πηγή: The Psychology Notes HQ
22. Το πείραμα της φυλακής Στάνφορντ
Zimbardo
Σκοπός του πειράματος ήταν να εξετάσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις της αντιληπτής εξουσίας, εστιάζοντας στην πάλη μεταξύ φυλακισμένων και φυλάκων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι συμμορφώνονταν στους κοινωνικούς ρόλους που οι άλλοι περίμεναν από αυτούς ειδικά μάλιστα όταν αυτοί οι ρόλοι ήταν μέρος ενός δυνατού στερεότυπου, όπως αυτό του φύλακα.
Πηγή: Wikipedia
23. Πείραμα “Χαμένοι στο εμπορικό κέντρο”
Elizabeth Loftus, James Coan and Jacqueline Pickrell,Chris Sampson
Αυτό το πείραμα είχε σκοπό να δείξει ότι μπορούμε να προκαλέσουμε διαταραχές στην μνήμη μας για γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ.
Πηγή: Wikipedia
24. Πείραμα μαθημένης ανικανότητας
Martin Seligman,jobertjamis23
Αυτό το πείραμα απέδειξε ότι οι άνθρωποι και τα ζώα δεν θα προσπαθήσουν να βγουν από μια αρνητική κατάσταση, γιατί το παρελθόν τους δίδαξε ότι είναι ανίκανοι.
Πηγή: You Are Not So Smart
25. Το πείραμα του σκύλου του Παβλόφ
Ivan Pavlov
Το πείραμα του Παβλόβ απέδειξε ότι περιβαλλοντικά γεγονότα που προηγουμένως δεν είχαν καμία σχέση με ένα δεδομένο αντανακλαστικό θα μπορούσαν μέσω της εμπειρίας να προκαλέσουν ένα αντανακλαστικό. Με αυτόν τον τρόπο άνθρωποι και ζώα μαθαίνουμε να συνδέουμε ένα ερέθισμα με ένα αντανακλαστικό.
Πηγή: Nobelprize.org