Ο Zbynek Drab, συγγραφέας του βιβλίου Wisdomination, έχει εκδώσει ένα πολύ ενδιαφέρον έργο, στο οποίο εξηγεί, γιατί η πειθαρχία είναι πιο σημαντική από το κίνητρο, όταν θέλουμε να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Όταν θέλεις να καταφέρεις κάτι, υπάρχουν δυο τρόποι να αναγκάσεις τον εαυτό σου να το κάνει:
- Ο πρώτος, πιο συνηθισμένος και εντελώς λάθος τρόπος είναι να δώσεις στον εαυτό σου ένα κίνητρο.
- Ο δεύτερος, λιγότερο δημοφιλής, αλλά απόλυτα σωστός τρόπος είναι να καλλιεργήσεις την πειθαρχία.
Ποια είναι η διαφορά;
Γενικά μιλώντας, το κίνητρο λειτουργεί κάτω από την εσφαλμένη αντίληψη, ότι ένας στόχος μπορεί να επιτευχθεί κάτω από μια συγκεκριμένη πνευματική ή συναισθηματική κατάσταση.
Αυτή η αντίληψη είναι απόλυτα εσφαλμένη.
Αντίθετα, η πειθαρχία διαχωρίζει τους εξωτερικούς παράγοντες από τα συναισθήματα και με έναν ειρωνικό τρόπο παρακάμπτει το πρόβλημα και με συνέπεια να το βελτιώνει.
Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες.
Η επιτυχής ολοκλήρωση των εργασιών προκαλεί τις εσωτερικές μας διεργασίες, που η χρόνια αναβλητικότητα πίστευε, ότι χρειαζόταν για να ολοκληρώσει αυτές τις εργασίες.
Με πιο απλά λόγια, δεν περιμένεις του Ολυμπιακούς Αγώνες για να ξεκινήσεις προπόνηση. Προπονείσαι για να μπεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Αν η δράση εξαρτάται από την διάθεση, τότε το να περιμένεις για την κατάλληλη διάθεση, είναι μια εξαιρετικά ύπουλη μορφή αναβλητικότητας. Το ξέρω αυτό από πρώτο χέρι και εύχομαι να μου το είχε πει και έμενα κάποιος πριν από 15 ή 20 χρόνια και μην χρειαζόταν να το μάθω με τον δύσκολο τρόπο.
Αν περιμένεις μέχρι να νοιώσεις έτοιμος, τότε δεν έχεις καμία ελπίδα.
Έτσι ακριβώς λειτουργεί ο κύκλος της αναβλητικότητας.
Στον πυρήνα του, το κυνήγι του κινήτρου είναι η επιμονή στην βρεφική φαντασίωση, ότι πρέπει να κάνουμε μόνο πράγματα που μας ευχαριστούν. Στην συνέχεια το πρόβλημα τίθεται, ως εξής: “Πως μπορώ να κάνω τον εαυτό μου να κάνει αυτό που έχω αποφασίσει με βάση την λογική μου;” Λάθος.
Η σωστή ερώτηση είναι: “Πώς μπορώ να κάνω τα συναισθήματά μου ασήμαντα και να κάνω τα πράγματα που συνειδητά έχω επιλέξει, χωρίς να γκρινιάζω γι’ αυτά;” Το θέμα είναι να διαχωρίσουμε τα συναισθήματά μας από την δράση και να κάνουμε αυτά που θέλουμε να κάνουμε έτσι και αλλιώς.
Το κίνητρο είναι λανθασμένος τρόπος δράσης. Είμαι απόλυτα πεπεισμένος, ότι αυτό το ελαττωματικό πλαίσιο είναι η κινητήριος δύναμη του “αράζω όλη μέρα στον καναπέ, παίζοντας παιχνίδια”, επιδημία που σαρώνει στην εποχή μας.
Υπάρχουν ψυχολογικά προβλήματα που βασίζονται στα κίνητρα.
Επειδή η πραγματικότητα απαιτεί μερικές φορές από τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα, που κανέναν λογικό άνθρωπο δεν θα ενθουσίαζαν, ο ρόλος των κινήτρων είναι να αποσπάσουν τον ενθουσιασμό από πράγματα που αντικειμενικά δεν το αξίζουν. Η μόνη λύση, λοιπόν, είναι να αποπροσανατολίσεις τελείως τους ανθρώπους. Αυτό είναι ένα φρικτό, αλλά ευτυχώς απατηλό δίλημμα.
Το να προσπαθείς να βρεις τον ενθουσιασμό σε αποδεδειγμένα βαρετά πράγματα είναι ένα είδος εσκεμμένης αυτοκαταστροφής: “ΕΙΜΑΙ ΤΟΣΟ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΕΝΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΩ ΤΟΣΑ ΕΝΤΥΠΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΛΑΤΡΕΥΩ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ.”
Το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί είναι να επιτύχεις σε ένα λάθος πράγμα προσωρινά. Το επικρατέστερο σενάριο συνεχίζει να διατηρεί την λογική του, η οποία δυστυχώς παρερμηνεύεται ως ηθική αποτυχία: “Ακόμη δεν έχω αγαπήσει την άσκοπη δουλειά μου. Μάλλον, πρέπει να κάνω κάτι λάθος.”
“Ακόμη προτιμώ το κέικ αντί για το μπρόκολο και γι’ αυτό δεν μπορώ να χάσω βάρος. Μάλλον είμαι αδύναμος.” “Πρέπει να αγοράσω ακόμη ένα βιβλίο για να μου δώσει κίνητρο.” Δεν είναι αλήθεια. Το κρίσιμο θέμα είναι η προσέγγιση των εν λόγω θεμάτων, δηλαδή η ύπαρξη ή η έλλειψη κινήτρων. Η απάντηση είναι η πειθαρχία, όχι τα κίνητρα.
Υπάρχει ένα ακόμη πρακτικό πρόβλημα σχετικά με τα κίνητρα. Έχουν μικρή διάρκεια ζωής και χρειάζονται διαρκώς ανανέωση.
Τα κίνητρα μοιάζουν με την χειροκίνητη εκκαθάριση της μανιβέλας. Στην καλύτερη περίπτωση συγκεντρώνει και διοχετεύει την ενέργεια σε έναν συγκεκριμένο σκοπό. Τα κίνητρα είναι κατάλληλα για βραχυπρόθεσμους στόχους, αλλά όταν πρόκειται για την καθημερινή ζωή και μακροπρόθεσμους στόχους, είναι τα πλέον ακατάλληλα.
Αντίθετα, η πειθαρχία είναι σαν μια μηχανή που παρέχει διαρκώς ενέργεια στο σύστημα.
Η παραγωγικότητα δεν απαιτεί κάποια συγκεκριμένη πνευματική κατάσταση. Για σταθερά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα η πειθαρχία θριαμβεύει απέναντι στα κίνητρα. Με λίγα λόγια, τα κίνητρα να μας βάλουν στην κατάλληλη διάθεση για κάνουμε κάτι, ενώ η πειθαρχία μας λέει, ότι θα το κάνουμε όποια και αν είναι η διάθεση μας.
Πως καλλιεργούμε την πειθαρχία;
Χτίζοντας συνήθειες. Ξεκινώντας με μικρά βήματα, μαζεύοντας ενέργεια και κάνοντας σταδιακά αλλαγές στην καθημερινότητα, που θα οδηγήσουν σε μια θετική ανάδραση.
Τα κίνητρα είναι μια αντιπαραγωγική στάση, όσον αφορά παραγωγικότητα. Το μόνο που έχει σημασία είναι η πειθαρχία.